"Şapkalı harfleri kullanın" önerisi

SİVAS (AA) - ÖNDER FELEK - Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Recep Toparlı, "şapka" işaretinin kaldırılmadığını aksine Türkçenin güzel ve doğru kullanılması için bunun gerekli olduğunu belirterek, özellikle gençleri sosyal medyada yazışırken ve telefonda kısa mesaj gönderirken şapka işaretini kullanmaya çağırdı.

Toparlı, AA muhabirine yaptığı açıklamada, düzeltme (^) işaretinin halk arasında genellikle "şapka" işareti olarak bilindiğini söyledi.

Türk Dil Kurumunun (TDK) a, u ve i harflerinde kullanılan bu işareti kaldırdığı yönünde yanlış bir bilgi olduğuna dikkati çeken Toparlı, yıllarca TDK'da çalıştığını ve kurumun kurulduğu günden bu yana hiçbir zaman şapka işaretini kaldırmadığını belirtti.

Toparlı, şapka işaretinin, Türkçeyi doğru kullanma açısından bir gereklilik olduğunu vurgulayarak, "Yazılışı aynı olan kelimelerin anlamları ve söylenişleri ancak şapka işareti vasıtasıyla birbirinden ayırt edilebiliyor. Şapka işaretiyle büyük kargaşaya neden olacak şeyler ortadan kaldırılıyor" dedi.

Şapka işaretinin kullanımının çok yaygın olmadığını, kullanımını artırmak için kamu kurum ve kuruluşları başta olmak üzere herkese sorumluluk düştüğünü dile getiren Toparlı, şunları kaydetti:

"Türk Dil Kurumunda çalıştığım yıllarda bununla ilgili epeyce mesai harcadık ve bu işaretin kullanımını 3 grupta topladık. Bu işaret, yazılışları bir, anlamları ve söylenişleri ayrı (kar-kâr, hala-hâlâ) kelimelerde kullanılır, Arapça ve Farsçadan dilimize giren birtakım kelimelerde bulunan ince g/k ünsüzlerinden sonra gelen a/u ünlülerinin üzerine konur. Kişi ve yer adlarında ince ı ünsüzünden sonra gelen a ve u ünlüleri de düzeltme işaretiyle yazılır (Nalan-Nâlan). Nispet ekinin, belirtme durumu ve iyelik ekiyle karışmasını önlemek için kullanılır (askeri-askerî). Türkçe sözlükteki söz varlığımız 122 bindir. Şapka işareti, 122 binin içerisinde ancak bin civarında. Herkes lütfen kullanmaya duyarlılık göstersin. Şapka işaretine, Türkçeyi doğru kullanma açısından çok büyük hassasiyet göstermek gerekiyor. Özellikle gençlerimizi, sosyal medyada yazışırken ve telefonla kısa mesaj gönderirken şapkalı harfleri kullanmaya davet ediyorum. Gençlerimizin bu harfleri kullanmasını çok önemsiyorum. Yine kamu kurum ve kuruluşlarının da bu konuda daha hassas davranmalarını bekliyoruz."

Resmi Yazışmalarda Uygulanacak Esas ve Usuller Hakkında Yönetmelik hazırlanırken komisyon başkanlığı yaptığını belirten Prof. Dr. Toparlı, "Yönetmeliğin 15. maddesinde, 'Yazı, Türk Dil Kurumu tarafından hazırlanan imla kılavuzu ile Türkçe sözlük esas alınarak dil bilgisi kurallarına göre yaşayan Türkçe ile yazılır' denmektedir. Herkesi, üzerine düşen görevi yapmaya ve bu konuya özen göstererek Türkçenin doğru kullanılmasına katkı sağlamaya davet ediyorum" şeklinde konuştu.

- Akıllı telefonlarda şapka işareti kullanımı

Prof. Dr. Recep Toparlı, gençlerin son yıllarda telefonla mesaj yazarken neredeyse hiç şapka işareti kullanmadığına da dikkati çekerek, şunları söyledi:

"Mesaj aslında çok güzel bir imkan. Gençlerimiz özellikle kısa mesajı çok yaygın olarak kullanıyor. Şapka işaretinin kullanımının yaygınlaşmasının yolu da neredeyse gençlerin birçoğunun kullandığı akıllı telefonlardan geçiyor ancak akıllı telefonlarda mesaj yazılırken, dil ayarları yapılmazsa bir şapkalı harf, telefonun modeline göre 91 karaktere kadar, ç,Ğ,ğ,Ş,ş,İ,ı harflerinde ise 7 karaktere kadar sayılabiliyor. Bu da mesajda kullanılabilecek karakter sayısını azaltıyor ve özellikle gençleri, bu harfleri kullanmaktan uzaklaştırıyor. Birçok kişi de telefonuna hakim olmadığı için dil ayarı yapmadan telefonlarını kullanıyor. Bazı akıllı telefonların mesaj kısmında şapkalı a'yı bulmak neredeyse imkansız. Bu nedenle şapkalı harflere bu telefonların klavyelerinde tek tuşla ulaşılması sağlanmalı. Akılı telefonların sanal klavyelerinde ve bilgisayar klavyelerinde w,q,x yerine â, û,î'nin yerleştirilmesi için çalışma yapılmasını öneriyoruz."