Bilim adamları 12 ay kum köpek balıklarını izledi

MUĞLA (AA) - DURMUŞ GENÇ - Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi (MSKÜ) Su Ürünleri Fakültesi bünyesinde oluşturulan bilimsel ekip, "Köpek Balıklarının Peşinde Projesi" kapsamında Gökova Özel Çevre Koruma Bölgesi'ndeki Boncuk Koyuna yavru bırakmaya gelen kum köpek balıklarını tüpsüz dalış yaparak 12 boyunca izledi.

Proje yürütücüsü MSKÜ Su Ürünleri Fakültesi Balıkçılık Temel Bilimleri Öğretim Üyesi Doç. Dr. Halit Filiz, AA muhabirine yaptığı açıklamada, 2013 mayıs ayından 2014 nisan ayına kadar olan 12 aylık dönemde Boncuk Koyu'ndaki kum köpek balıklarını izlediklerini belirtti.

Filiz, 12 aylık dönemde bilimsel ekibin yaptığı dalışlarda gün boyu su sıcaklığı, tuz seviyesi gibi değerleri ölçüp koya yavru bırakmaya gelen kum köpek balıklarının sayısını tespit etmeye çalıştıklarını söyledi.

Çalışma döneminde 140 dalış gerçekleştirdiklerini kaydeden Filiz, 51 kez köpekbalıkları ile karşılaştıklarını ve 169 kum köpek balığı gözlemlediklerini dile getirdi.

- "12 ay izleme yapıldı"

Daha önceki çalışmaların belirli dönemlerde yapıldığını, kum köpek balıklarının sadece belirli bir süre izlenebildiğini, bunun tespitleri zorlaştırdığına işaret eden Filiz, şöyle konuştu:

"Şimdiye kadar yürütülen çalışmalar hep belirli periyotlarda ve belirli aylarda yapılmıştı. Bu nedenle 'Kum Köpekbalığının Peşinde' projesiyle köpekbalığını ilk kez 12 ay boyunca izleyen bu çalışmayı başlattık. Köpekbalığı izlemek, sabahın erken saatlerinde kalkmak, sevdiklerini geride bırakmak, genelde soğuk suya girip yaklaşık 5 saat denizde kalmak, yabancı olduğun bir ortamda senden daha avantajlı, aslında tehlikeli ama bir o kadar da utangaç köpekbalıkları ile burun buruna gelmek, adrenalini hissetmek ve biraz da korkmak demek. Bu çalışma, ilk kez 12 ay sürekli izleme yapması ile önceki izleme çalışmalarından ayrılmaktadır. 12 aylık dönemde kum köpekbalıklarının alanı kullanımları hakkında ilk kez veri elde edilmiş oldu."

Halit Filiz, kum köpekbalıklarının Boncuk Koyu ve civarında 12 ay görüldüğüne anlatarak, deniz suyu sıcaklığının 20 dereceden aşağı düştüğünde izleme sahasında görülmelerin zorlaştığını, sıcaklık 20 derecenin üzerine çıktığında ise alanda gözlemleyebildiklerini ifade etti.

- "Dünyadaki ikinci üremi alanı"

Boncuk Koyu'nun kum köpek balıklarının dünyadaki ikinci önemli üreme alanı olduğunu ifade eden Filiz, şöyle devam etti:

"Bu tür, koruma altında ve korunmaya muhtaç bir tür. Çeşitli nedenlerle sayıları gittikçe azalıyor. Türün 12 ay boyunca alanı kullandığını ortaya çıkarmak benim için önemliydi. Elde ettiğimiz sonuçları bir rapor hazırlayarak üniversitemize sunduk ve ilgili bakanlıklara göndermeyi planlıyoruz. Mayıs ayında yurt dışında yapılacak uluslararası bir toplantıda da sonuçlarımızı bilimsel dünya ile paylaşacağız. Projeden elde edilen bilgilerin kum köpekbalığının burada korunması kapsamında daha iyi kararlar alınmasında önemli rol oynayacağını düşünüyorum."

-"Korumaya rağmen sayıları azalıyor"-

Arazi çalışmaları sırasında 2 Alman turist ile tanıştıklarını, bu amatör dalgıçların 1980’li yıllardan beri Boncuk Koyu’na gelip kum köpekbalıklarının fotoğraflarını çektiklerine belirten Filiz, turistlerin elindeki fotoğraf arşivinde kum köpekbalıklarının günümüzdeki durumunu üzücü bir şekilde saptadıklarına işaret etti.

Filiz, şunları kaydetti:

"Boncuk Koyu ve kum köpekbalığı koruma altında. Koy, 2006 yılından beri sürekli izleniyor. Şu ana kadar koyda gördüğümüz en kalabalık köpekbalığı grubu 6 bireyden oluşuyordu. Genelde köpekbalıklarını tek başına görüyoruz ve ürkerek uzaklaşıyorlar. Almanların arşivinde yer alan 1986 yılına ait bir fotoğrafta tek bir karede 24, 2000’li yılların başında çektikleri bir diğer karede 10 köpekbalığı bireyi var. Bu, etkin korumaya rağmen belirgin azalmayı gösteren üzücü bir işaret olabilir. Geçmiş yıllara ait fotoğraflarda köpekbalıklarının insanlara korkmadan yaklaştığı görülüyorken, şu an insana karşı oldukça çekingenler. Bizi gördükleri zaman dönüp kaçma eğilimindeler."

Koyda farklı dönem ve sürelerde yapılan daha önceki çalışmalarda alanda en az 67, en çok 296 birey sayıldığına dikkati çeken Filiz, "Alandaki kum köpekbalığı birey sayısını net biçimde söylemek zor. Dahası, bu sayıların alanda bulunan kum köpekbalıklarının tam sayısını sağlıklı biçimde göstermiyor olabileceği kuvvetli. Bu gözlemlerin içinde tekrar sayılmış kum köpekbalığı olma olasılığı yüksek. Bu nedenle Boncuk Koyu’nda bulunan kum köpekbalıklarının sayısını ortaya çıkaracak markalama çalışmalarına acilen ihtiyaç duyulmakta" diye konuştu.