Trakya'da ayçiçek tarlalarını 'Köse' hastalığı vurdu

Ali Can ZERAY-Jale AVYÜZEN/ KIRKLARELİ,(DHA)- KIRKLARELİ'de bu yıl 195 bin dekar alana ekimi yapılan ayçiçek tarlalarını 'Köse' adı verilen hastalık vurdu. İl genelinde yüzde 50 ürün kaybı beklenirken, Kırklareli Ziraat Odası Başkanı Ekrem Şaylan, tespit yapmak çalışmaların sürdüğünü söyledi. Şaylan, "Çok büyük sıkıntılar bekliyor bizi" dedi.
Kırklareli il genelinde bu yıl 195 bin dekar alana ekimi yapılan ayçiçeği, 'Köse' adı verilen hastalık vurdu. Boy yapmayan, yaprağında mantarlama görülen ayçiçeğinde yüzde 50 verim kaybı beklenirken, hastalığa satılan tohumların neden olduğu belirtildi. Üreticiler büyük tedirginlik yaşarken, Kırklareli Ziraat Odası Başkanı Ekrem Şaylan, hastalığın şu anda ekimi yapılan 195 bin dekarın yüzde 15'inde etkisini gösterdiğini söyledi.
Tüm muhtarla iletişime geçerek hasar tespiti yaptıklarını söyleyen Şaylan, köse hastalığının bitkinin büyümesini engelleyip, verimi de yüzde 50'ye kadar düşürdüğünü ifade etti. Şaylan, "Tüm bilgileri bir araya getirip ne kadar alanda etkili oldu hastalık onu belirleyeceğiz. Ama tahminen yüzde 15 tarla civarında hastalık görülüyor. Burada tohum firmalarına da iş düşüyor. Tohumları satarken birçok vaatlerde bulunuyorlar. Bu hastalığa yakalandığı zaman da birçok firmanın tohumlarının arkasında durmadığını görüyoruz. Böyle giderse firmalar ile üretici arasında sıkıntı yaşanacak. Bu köse hastalık yağışlarla beraber yayılıyor. Bu devam ederse ekonomik olarak üreticiyi zor durumlar bekliyor. Bir daha yer hazırlayıp, gübreleme yapıp yeniden ekmemiz gerekiyor. Bu yeniden masraf demek oluyor. Üreticiyi sıkıntıya sokuyor. Tohum firmalarından destek olmalarını bekliyoruz. Çok büyük sıkıntılar bekliyor bizi" dedi.
YÜZDE 50 KAYIP BEKLENİYOR
Ayçiçeklerinde 'köse' hastalığının en fazla görüldüğü ve 25 bin dekar alanda etkili olduğu Babaeski İlçesi'nin Ağayeri, Ertuğrul, Çiğdemli ile Kuleli köylerinde üreticiler, yüzde 50 ürün kaybı beklediklerini ifade etti. Babaeski Ziraat Odası Başkanı Şahin Arslan, hastalığın ilaç ve çaresinin bulunmadığını belirterek, "Bölgemizde ayçiçeği ekimlerimiz Nisan ayında başladı. Bundan 20 gün önce üreticimizden gelen şikayet üzerine ayçiçeğinde 'köse' dediğimiz hastalığı gördük. Bu hastalık 7-8 yıl önce de görülmüştü ama bu kadar etkili değildi. Ayçiçeğinin kökünde beyazlama olarak başlayan ve mantar yaparak bitkide devam ediyor. Kök yapısında kütükleşme değimiz  hastalık yüzünden büyümede ilerleyemediği ve köse kaldığı görülmektedir. Bu konuda bakanlığa bağlı tarımsal ve bilimsel araştırmalarda, 7 yıl toprakta kalma özelliği olduğunu öğrendik.  Bunun da ülkemiz tarımına büyük zarar vereceği aşikardır" dedi. 
Üreticinin yaşanan mağduriyetinin giderilmesi için tohum satan firmadan yardım beklediğini söyleyen Arslan, "Bazı firmalar zararı karşılarken bazıları karşılamayıp konuyu geçiştiriyor.  Bu konu hakkında ilimizde ziraat odaları bir araya gelerek toplantı yaptık. Toplantı sonrası  çalışma yapıp Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı'nı  bilgilendireceğiz. Bu konuda yasal düzenleme olmadığını görüyoruz. Üreticinin mağduru yetinin buradan kaynaklandığını biliyoruz. Bunun hukuki olarak karşılanması da var ancak yasal süre uzadığı için üreticimiz buna sıcak bakmıyor. Dolayısıyla çiftçimiz ayçiçeklerinin uzamadığını görerek tarlasındaki hastalıklı ürünü sökerek tekrar ekiyor. Ancak bu hastalık bulaşıcı olduğundan dolayı iki ve üçüncü ekimlerde tekrar baş gösterdiğini görüyoruz" dedi.
ÜRETİCİLER TEDİRGİN
Tarlalarını 'köse' hastalığı vuran üreteciler, büyük tedirginlik yaşarken, Babaeski'nin Ağayeri Köyü'nden Kadir Can, ektiği 140 dekar alanda 60 dekarı hastalıklı tohumdan ektiğini söyledi. 60 dekar ayçiçeğini bozarak aynı tarlaya farklı bir marka ayçiçeği ekmesine rağmen hastalığın devam ettiğini ifade eden Can, “Zararım çok büyük, bankadan kredi çektim borcumu ödemek için tarlamın bir kısmını satmak zorunda kalacağım. Korktuğumuz ne ekerseniz ekin mahsulde bu hastalığın terk etmesinin 7 yıl sürdüğü söyleniyor. Bu bizi çok korkutuyor. Tohumu satan firma bize sahip çıkmıyor. Sigorta bu zararı karşılamıyor" dedi.
Üreticilerden Serdar Ergül, 5 bin 200 dekar ayçiçeği ektiğini, 550 dekar alanda hastalığın görüldüğünü belirterek, "Biz çiftçiler olarak mağduruz. Bu köse olayı geçen seneden beri var. Bu tohum çeşitleri artınca bu hastalıkta ortaya çıktı. Yetkililer bize yardımcı olmazsa çiftçiyi çok zor günler bekliyor. Rakam olarak 500 dönüm yerden ortalama 180-200 kilo ayçiçeği alıyoruz. Bunu hesapladığımızda geçen sene sattığımız fiyatlara nereden baksanız 300 bin lira zararımız var" dedi.
ZİRAAT MÜHENDİSİ BELLİ: ZARAR BÜYÜK
Ziraat Mühendisi ve uzman tarım danışmanı Arzu Belli, köse hastalığına karşı ilaçlı bir mücadele olmadığını ve hastalığın yayılması durumunda yeniden ekim yapılması gerektiğini söyledi. Gece, gündüz arasındaki sıcaklık farkının yüksek olmasının bile hastalığı meydana getirdiğini kaydeden Belli, "Ayçiçeği bitkisinde her zaman karşımıza çıkmaz ama mevsim itibariyle gece gündüz arasındaki sıcaklık farkının çok yüksek olması, rutubet bu hastalığı meydana getiriyor ve bilinen 12 ırkı var. Elimizde şu anda ektiğimiz çeşitler 12 ırk hastalığın hepsine dayanıklı değiller. Bir kısmına dayanıklı. Zararımız büyük, bu yıl fazla karşılaştık. Hastalıkta iyi tohum ilaçlanması gerekiyor. Hastalığın görüldüğü topraklarımızda buğday ve şekerpancarı gibi bitkilerle münavebe (arka arkaya ekim) yapılması gerekiyor. Bu hastalıkta toprak sıcaklığı önemli,  toprağın suya doygun olması bu hastalıkta önemli. Bu sene bu şartların hepsi mevcut olduğu için çok yoğun bir şekilde topraklarımızda görüldü" diye konuştu.
İLACI YOK
Köse hastalığı nedeniyle verimin düşmesi halinde tarlaların yeniden ekileceğini kaydeden Belli, "Biz tarlalarda sayıma çıktığımızda yüzde 50'yi geçtiğinde istiyoruz ki tarlalar bozulsun çünkü verim kaybına neden oluyor. Bitkiler gelişemiyor. Köse denmesinin sebebi, diğer bitkilerden daha kısa kalıyorlar. Sporlarla çoğalıyorlar, birinci ve ikinci evreleri var. Sonraki evrelerde bitkinin içine de yerleşip daha yukarıdaki yapraklara da ulaşıyor. Yaprakların alt kısmında beyazlık ve üst kısmında sarımsı lekeler oluşuyor. Bitki gelişmiyor, kısa kalıyor. Herhangi bir ilaçla mücadelesi yok. Sadece tohum ilaçlaması ve münavebe yapabiliyoruz" dedi.

FOTOĞRAFLI