Yurtdışına göç çocuk ve gençleri nasıl etkiliyor?

SAVAŞ gibi nedenlerle olan zorunlu göçlerden isteyerek yapılmış postmodern göçlere kadar çeşitli formdaki her göç hikayesinin insanda bir iz bırakabildiğini kaydeden Çocuk ve Ergen Psikiyatristi Dr. Deniz Argüz Çıldır, göçün ardından hangi psikolojik durumların gelişeceğinin belirlenmesinde önemli olan öğeleri, göçün geçici mi kalıcı mı olduğu; göçün kendi isteğiyle olup olmadığı; yeniden göç için ayrıldığı yeri ziyaret edip edemeyeceği ve göç nedenleri (zorunlu göç mü?) olarak sıraladı. Bu değişkenlerin de katkısıyla bireylerin göç ettikleri yaşa bağlı gelişen farklı psikolojik özelliklerin ve göç sonrasında yaşanabilecek zorlukların çeşitlendiğini ifade eden Çıldır, “Özellikle çocukların durumu oldukça karışıktır. Çünkü ebeveynlerinin tercihleri doğrultusunda hareket etme zorunlulukları vardır. Onlar ayrılmaya da dönmeye de karar veremez” dedi.

OKUL ÖNCESİ DÖNEM

Bebekler ve okul öncesi dönem çocuklarının ebeveynlerine daha bağımlı oldukları için anne babaların ruhsal durumlarından doğrudan ya da dolaylı olarak oldukça etkilendiklerini söyleyen Dr. Deniz Argüz Çıldır, “Anne babaların ayrılığa ve yeni yere uyuma verdikleri tepki yoğun kaygı ve yas tepkisi ise çocuklar destek sistemini kaybedecektir. Uyku ve yeme düzeninde geçici değişiklikler, dil ve davranış gelişiminde küçük gerilemeler, çabuk öfkelenme, karşıt olma davranışlarında artış görülebilir” diye konuştu.

OKUL DÖNEMİ FARKLI

Okul dönemi çocuklarının da yaşanan göçten etkilendiğini dile getiren Dr. Deniz Argüz Çıldır, “Yeni okul ve arkadaşlara uyum ile ilgili zorluklar, göç eden çocuğun en önemli stres alanı olsa da okula uyum, göçün diğer olumsuz etkilerini daha kolay baş edilebilir hale getirmektedir. Uyum sorunlarının süresi ve şiddeti arttıkça okuldan kaçma, düşük benlik saygısı ve disiplin sorunlarında artış görülebilir” ifadelerini kullandı.

GENÇLERDE DURUM NE?

“Gençlik döneminin en önemli ödevlerinden biri, toplum içinde kendi yerini bulmaktır” diyen Dr. Deniz Argüz Çıldır, şöyle devam etti: “Sosyal değerler, farklılıklar, sosyal alanda kabul görme yolları, gençlerin en çok odaklandığı konulardır. Bu yüzden gençlik döneminde gerçekleşen göç, gencin kişiliği ve kendiliği ile ilgili en önemli alanlardan birisi olan kimlik gelişimini etkiler. Uygun desteklenmedikleri takdirde dürtüsel davranışlardan alkol, madde kötüye kullanımına uzanan değişik yelpazede sonuçlarla karşılaşılabilir. Diğer yandan gençlik dönemi çocukluğun kaybının yasının tutulduğu bir dönemdir. Böyle bir dönemde yaşadığı yeri değişik nedenlerle terk etmek ya da terk etmek zorunda kalmak ile gencin ayrıldığı yerle ilgili yas tepkileri üst üste gelebilir. Uyku sorunları, iştah sorunları, depresyon-kaygı belirtileri, intihar düşünceleri gelişebilir.”

İLETİŞİM GÜÇLENDİRİLMELİ

Olumsuz etkileri en aza indirmek için yapılması gerekenler hakkında bilgiler veren Çıldır, “Yapılan araştırmalar, aile içi iletişimin güçlenmesinin yer değişikliğinin doğal bir sonucu olduğunu göstermekle birlikte, göçün olumsuz etkilerini de azalttığını göstermiştir. Okula uyum programlarına katılımın hızla sağlanması ve okul-aile işbirliğinin artırılması önem arz etmektedir. İyi akran ilişkileri, dil ile ifade etme yeteneği, iyi zihinsel kapasite ve net bir dil kimliği çocuğun ve gencin iyi uyum becerisini destekleyen değişkenlerdir” ifadelerini kullandı.