Türkiye'de ilk kez bir fayın yırtılma boyutu GPS ile belirlendi

Timur TARLIĞ/İZMİR, (DHA) - YEDİ üniversiteden Türk 11 bilim insanının katılımıyla oluşturulan araştırma ekibi, geçen 21 Temmuz'da, 6.6 büyüklüğündeki Bodrum-Kos depremine neden olan denizaltındaki kırılmanın boyutunu GPS aracılığıyla belirledi. Deprem sırasında, denizaltında gelişen yırtılma ölçüsü ve şekli, GPS yöntemiyle Türkiye'de ilk kez tespit edildi. Çalışmalara katılan Prof. Dr. Hasan Sözbilir, Ege Bölgesi'nde GPS istasyonları kurularak, bölgenin izlenmesi gerektiğini söyledi.
Afyon Kocatepe Üniversitesi, Ankara Üniversitesi, Gebze Teknik Üniversitesi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Boğaziçi Üniversitesi, Cumhuriyet Üniversitesi ve Dokuz Eylül Üniversitesi'ne bağlı Deprem Araştırma ve Uygulama Merkezi'nce, 'Geomatik, Jeoloji, Jeofizik ve Jeodezi Mühendisliği' bölümlerinden öğretim elemanlarının yaptığı ortak çalışmayla 21 Temmuz'da 6.6 büyüklüğündeki depreme neden olan fayın uzunluğu ve kayma miktarı saptandı. Çalışmada, deprem öncesinde o bölgede kurulan 20 GPS istasyonundan deprem anında alınan kayıtlar kullanıldı. Deprem sırasında Bodrum'un güneyindeki Kara Ada ile Kos Adası arasındaki bölgede, 65 kilometre uzunluğunda ve 25 kilometre genişliğinde bir zon boyunca deniz tabanının yırtıldığı ortaya çıktı. 11 saniye süren deprem sırasında gelişen yırtılmanın, asimetrik şekilde meydana geldiği ve ana şokun batısı ile doğusundaki fay parçalarının farklı oranlarda kayma hızına sahip olduğunun ortaya çıktığı açıklandı.
'EN BÜYÜK SARSINTI, BODRUM'UN GÜNEYİ VE KOS'UN DOĞUSUNDA'
Çalışmanın sonucunda yazılan makale, 'Geodinamica Acta' isimli uluslararası dergide yayımlandı. Kırılmanın, 3 fay parçası şeklinde geliştiği açıklanan makalede, 11 saniyede 25 kilometre uzunluğunda olan batıdaki fay parçasında 13 santim, 16 kilometre uzunluğundaki orta fay parçasında 26 santim ve 18 kilometre doğudaki fay parçasında ise 5 santim kayma gerçekleştiği belirtildi. Buna göre, ana şokun batı ve ortadaki fay parçası geçişinde meydana geldiği, asimetrik bir kayma dağılımının gerçekleştiği, deprem sırasında batı ve orta sektörde gerçekleşen yüksek kayma miktarı nedeniyle en yüksek sarsıntının, Bodrum'un güneyi ile Kos Adası'nın doğusunda gerçekleştiği açıklandı.
'EGE BÖLGESİ, GPS İSTASYONLARI İLE İZLENMELİ'
Çalışmalara katılan Dokuz Eylül Üniversitesi Deprem Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. Sözbilir, deprem sırasında gelişen yırtılma şekli ve kayma hızı oranı ile yerleşim yerlerindeki deprem şiddeti arasında bir ilişkinin olduğunu belirlediklerini söyledi. Prof. Dr. Sözbilir, "Bu nedenle Muğla, Aydın, Denizli, Manisa, İzmir ve Balıkesir çevresinde yerel GPS istasyonlarının kurulması ve bunların sürekli izlenmesi gerekiyor" dedi.

FOTOĞRAFLI