%100&MORE İlham Veren Sohbetler "Türk halkının yarısı tembel: İlber Ortaylı"

GENÇLERE CİDDİ OLMALARINI TAVSİYE EDİYORUM

- Hocam hiç durmuyorsunuz. Çalışkanlığınız ve disiplinlininiz çocukluğunuzdan mı geliyor?

İLBER ORTAYLI: Annem ve babam bu konuda disiplinliydiler. Bilgiliydiler. Çok zengin bir aile zaten olamazdık, mülteci idik ama görgü ve bilgi vardı. Daha evvelden gelip yerleşen, bize destek olan iyi akrabalarımız vardı. Ama bu konuda en önemli desteği annemden babamdan eğitim konusunda aldım. Yüksek tahsilli, Avrupa bilimini bilen, lisanlar bilen ebeveynler çok çıkmıyor. Zengin insan çıkıyor ama bu tarz insan çok çıkmıyor.

- Evet kültür, tahsil çok önemli ve bunlar maalesef eskisi gibi verilmiyor…

İLBER ORTAYLI: Onu bilemem ama çocuklarımıza ciddi olmayı tavsiye ediyorum. Çalışkan olmaları, yaptıkları işi ciddiye almalarını tavsiye ediyorum. Şimdiki aileler bu konuda çocuklarını yeterince teşvik edemiyorlar. O bakımdan ben talihliydim. “Self made man”, yani “kendini yaratan adam” denir. Benim öyle bir durumum olmadı. Ortamım buna müsaitti. Çoğu zaman çok varlıklı ortamlarda bile bu ruh hali verilemeyebiliyor. O tarz insanlar var. Çocuk kendi kendine birçok dili öğreniyor. Ben o kadar dili kendi kendime öğrenmedim. Bir diplomatın çocuğu gibi yurt dışında büyüyüp, öğrenmedim. O insanlar öyle çevrede büyüyüp okula gidiyorlar.

https://yuzdeyuzandmore.com/

BALIK YEMEYİ SEVMEM

- Şartlar dediğiniz şekilde olmasa bile bir hayat gustonuz var. Bu da eğitimle olamayacak bir tavır bence…

İLBER ORTAYLI: Evet tabii… İşte tüm bunlar temelden geliyor. Nerede, nasıl davranılması gerektiğini; nerede, nasıl konuşulması gerektiğini öğrenmek görgüdür. Otobüste bağıra bağıra konuşulmaz, okul hakkında konuşulmaz… Daha çocukken bunlar öğretildi. Mesela teyzem anneme rapor veriyordu “Fransız edebiyatını okumuş, çok hoşuma gitti ama balık yemeyi bilemedi” diye... Ben bugün de balık yemeyi bilmem çünkü balık sevmem. Mesela İran şahına sazan balığı vermişler, O da mükemmel bir şekilde çevire çevire yemiş balığı. Ben hiç öyle bir şey yapmam. Yapamam da…

OTURMAYI SEVMEM

- Hocam bu tempoda hiç yorulduğunuzu hissetmiyor musunuz?

İLBER ORTAYLI: Yok, ben yorulmam! Ben oturmayı sevmiyorum. Türk halkının yarısı çok çalışkan, yarısı da çok tembel. Bu beni çok sinirlendiriyor. Türkiye'de bir kesim bölge halkı çok çalışkan ama bir kısım da yatıyor, çalışmıyor. Ziraati de söndürdüler, sanayiyi de yapamadılar… Sonra da İngiltere için ‘dönüşüm yapıyoruz’ diye çöp döktürüyorlar.

HASAT YAPACAK ÇİFTÇİ YOK

- Bölgeye göre farklılıklar olabiliyorsa, bu durumda ‘coğrafya kaderdir’ sözü akıllara geliyor!

İLBER ORTAYLI: Kader olur mu? En verimli topraklara sahip bölgedeki insanlar topraklarını işlemiyor. Eğitim desen eğitim değil. Herkes bir şekilde okuyor, çok rahatlar. Devletin ve toplumun acil tedbirler alması gerekiyor. Ya ağır vergiler konacak sadece o araziyi tuttuğu için ya da o toprakları ıslah edebilecek, işleyebilecek çalışkan insanlara verilmeli. O ovalar bizim coğrafyamızda dururken açlıktan ölemeyiz. Ege'de de var. Ege'de bir kesim “ben burayı İspanya ayarında yapacağım” diyor ve o kadar kaliteli iş çıkartıyorlar ki İspanya’yı geçiyor. Yine aynı bölgede bir kısmı insan da tembel tembel yatıyor. Ben buna müsaade edemem çünkü bizim buna hakkımız yok. Çiftçi ne ekiyor, ne de biçim yapıyorlar… Çiftçi hasat için, ürünleri toplamak için “Afganlı göçmen istemem” diyor. “Orta Asya'dan geleni geri gönderirim” diyor. Sen kendin toplamıyorsun, köylün kaçmış… Ürünleri kim toplayacak? Bizim topraklarımız çok bereketli ama bu bereketin de bir sınırı var. Çok çalışmak zorundayız. Tabii şükür bazı yerlere göre iyi durmadayız ama burası sınırsız imkanları olan bir kıta değil.

- İmkanlar sınırlı, çiftçi, köylü sayısı azaldı… Ve bir çok soruyu içinde barındıran mülteci konusu hakkında ne düşünüyorsunuz?

İLBER ORTAYLI: Rastgele mülteci alınacak bir memleket değiliz. Köylerimiz boşaldığı için memlekete mülteci gelecek, mecburuz. Köylülerimizin köyde kalmaya yönelik zanaatları yok, köyde çalışmayı bilmiyorlar. Tabii ki zorla tutamazsınız ama gerideki meyveyi yetiştirecek insanlar lazım. Asya’daki insanlar çiftçilik, tarım, hayvancılık konusunda bilgililer. Memleketimize sahip çıkmak zorundayız. Türkler etrafımızdaki birçok millete göre daha çalışkandır. Eğitim nitelikli olmalıdır. Okullar açılıyor ama mühim olan doğru mektepleri açmak.

- Yüzlerce üniversite oldu. Köşe başı okul var. Ne kadarı nitelikli tartışılır…

İLBER ORTAYLI: Okul sisteminin değiştirilmesi lazım. Ana dilimiz Türkçeyi güzel konuşulan, güzel kullanılan bir dil haline getirmemiz lazım. Yani dile dikkat edeceksiniz. Dünya adamı olmak gerek. Aileler olamıyorsa gençler olmalı.

- Hocam dünyada demokrasi doğru işliyor mu?

İLBER ORTAYLI: Dünyanın hiçbir yerinde demokrasi doğru işlemiyor ama çok gerekli bir şey bu tartışılmaz!

- Peki tarih tekerrür eder mi?

İLBER ORTAYLI: Tarih tekerrür etmez ama benzer şeyler vardır tarihte… Kafiye gibi, uyum olabilir. Tarih bir kafiyedir.

SOHBETTEN İZLENİMLERİM

- Hem çok ciddi hem de çok muzip bir tarafı var.

- O beynin içinde nasıl bir bilgi ağı var? Ve hiçbiri birbirinden bağımsız değil. Sohbet ne kadar uzarsa ve kopuyormuş gibi görünse de ne yapıp ediyor konular birbirine bağlanıyor.

- Bir çok tanınmış isim ile bire bir iletişimde olmama rağmen takvimi bu kadar yoğun bir kişinin arada menejer, asistan olmadan tüm randevulaşmaları bizzat kendisi yapıyor olmasına şaşırdım.

- Dolambaçsız, açık ve net konuşuyor,

- Korkusuz.

- Canını sıkan memleket meseleleri çok değerli.

ESERLERİ

- 1974: Tanzimat'tan Sonra Mahallî İdareler

- 1978: Türkiye'de Belediyeciliğin Evrimi (İlhan Tekeli ile birlikte)

- 1979: Türkiye İdare Tarihi

- 1980: Osmanlı İmparatorluğu'nda Alman Nüfuzu

- 1981: Gelenekten Geleceğe

- 1983: İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı

- 1985: Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Yerel Yönetim Geleneği

- 1986: İstanbul'dan Sayfalar - İngilizce: Studies on Ottoman Transformation

- 1994: Hukuk ve İdare Adamı Olarak Osmanlı Devleti'nde Kadı

- 1996: Türkiye İdare Tarihine Giriş

- 2000: Osmanlı Aile Yapısı

- 2001: Tarihin Sınırlarına Yolculuk

- 2001: Osmanlı İmparatorluğu'nda İktisadî ve Sosyal Değişim

- 2002: Osmanlı Mirasından Cumhuriyet Türkiyesi'ne (Taha Akyol ile birlikte)

- 2004: Osmanlı Barışı

- 2005: Barış Köprüleri: Dünya'ya Açılan Türk Okulları

- 2006: Osmanlı'yı Yeniden Keşfetmek-1

- 2006: Kırk Ambar Sohbetleri

- 2006: Osmanlı'yı Yeniden Keşfetmek-2

- 2007: Eski Dünya Seyahatnamesi

- 2007: Yahudilik Tarihi, Ahmet Almaz ile 2007 Nokta Kitap

- 2007: Avrupa ve Biz

- 2007: Batılılaşma Yolunda

- 2007: Osmanlı'yı Yeniden Keşfetmek-3

- 2007: Mekân ve Olaylarıyla Topkapı Sarayı

- 2008: Osmanlı Sarayında Hayat

- 2008: Tarihimiz ve Biz

- 2008: Tarihin İzinde

- 2009: Tarihin Işığında

- 2010: Türkiye'nin Yakın Tarihi

- 2011: Defterimden Portreler

- 2011: Tarihin Gölgesinde (Taha Akyol ile birlikte)

- 2012: Yakın Tarihin Gerçekleri, Timaş Yayınları

- 2012: Cumhuriyetin İlk Yüzyılı 1923-2023, Timaş Yayınları

- 2013: İlber Ortaylı Seyahatnamesi, Timaş Yayınları

- 2014: İmparatorluğun Son Nefesi, Timaş Yayınları

- 2014: Eski Dünya Seyahatnamesi, Timaş Yayınları

- 2015: Türklerin Tarihi, Orta Asya'nın Bozkırlarından Avrupa'nın Kapılarına, Timaş Yayınları

- 2016: Türklerin Tarihi, Anadolu'nun Bozkırlarından Avrupa'nın İçlerine, Timaş Yayınları

- 2016: İttihat ve Terakki

- 2016: Hukuk ve İdare Adamı Olarak Osmanlı Devletinde Kadı

- 2016: Osmanlı’ya Bakmak Osmanlı Çağdaşlaşması

- 2016: İstanbul'dan Sayfalar

- 2017: Türklerin Altın Çağı

- 2017: Tarihe Yön Veren 100 Lider

- 2018: Gazi Mustafa Kemal Atatürk

- 2019: Bir Ömür Nasıl Yaşanır

- 2020: Türklerin Tarihi

- 2021: Yakın Tarihin Gerçekleri, Kronik Kitap

- 2022: İnsan Geleceğini Nasıl Kurar?

- 2022: Türklerin Tarihi 2, Kronik Kitap

- 2023: 1923 Cumhuriyetin İlk Yüzyılı 2023

- 2024: Avrupa ve Biz - Geçmişten Günümüze

ÖDÜLLERİ

- Aydın Doğan Ödülü (2001)
- Avrupa ile Akdeniz Arasında Lazio Ödülü (2006)
- Puşkin Ödülü (2007)

AİLE

- 21 Mayıs 1947 tarihinde Avusturya Bregenz'de bir göçmen kampında Kırım Tatarı bir ailenin çocuğu olarak doğar ve 2 yaşındayken ailesiyle birlikte İstanbul'a taşınırlar.

- Kafkasyalı Karaçay asıllı ve Kırım’ın önde gelen asilzade ailelerinden olan annesi Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Rus Dili ve Edebiyatı Bölümü’nde yıllarca hocalık yapmıştır.

- Babası ise Kırım doğumlu, Türkçeye Kırım tarihi ve Tatarlar üzerine eserler ve makaleler çevirmiş bir uçak mühendisidir.

- 1981 yılında Mersin eski Senatörü Dr. Talip Özdolay'ın kızı Ayşe Özdolay ile evlendi ve bu evlilikten Tuna adında bir kızı oldu. 1999 yılında eşinden boşandı.

OKUDUĞU OKULLAR VE AKADEMİK KARİYERİ:

- Ankara'da Etlik İlkokulu’nda okudu.

- İstanbul Avusturya Lisesi'nde hazırlık ve ortaokul birinci sınıfı okuduktan sonra Ankara Atatürk Lisesi'ne geçti. Atatürk Lisesi'nden 1965 yılında mezun oldu.

- Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Rus Dili ve Edebiyatı Bölümü'nde görev alan İlber Ortaylı, Rusça'yı, Rusya tarihini ve edebiyatını annesinden öğrendi.
- Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi (1969) ile Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü'nü bitirdi.

- Viyana Üniversitesi Slavistik ve Orientalistik Bölümü'nde öğrenim gördü.

- Chicago Üniversitesi'nde master çalışmasını Prof. Halil İnalcık ile yaptı.

- "Tanzimat Sonrası Mahalli İdareler" adlı tezi ile 1974 yılında doktor, "Osmanlı İmparatorluğu'nda Alman Nüfuzu" adlı çalışmasıyla 1979 yılında doçent oldu.

- 1982 yılında devletin akademik politikalarına tepki olarak görevinden istifa etti.
- Viyana, Berlin, Paris, Princeton, Moskova'da misafir profesör olarak ders verdi.

- Roma, Sofya, Cambridge, Oxford ve Tunus üniversitelerinde seminerler ve konferanslar verdi. Yerli ve yabancı bilimsel dergilerde Osmanlı tarihinin 16. ve 19. yüzyılı ve Rusya tarihiye ilgili makaleler yayınladı.

- 1989'da Türkiye'ye dönerek profesör oldu.
- 1989-2002 yılları arasında Siyasal Bilgiler Fakültesi'nde İdare Tarihi Bilim Dalı Başkanı olarak görev yaptı.

- 2002 yılında Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Tarihi Anabilim Dalı Başkanı oldu. İki yıl sonra da Bilkent Üniversitesi'ne konuk öğretim üyesi olarak görev yaptı.

- Topkapı Sarayı Müzesi'nin 2005-2012 yılları arasında başkanlığını yaptı.

- 2012 yılında yaş haddinden emekli oldu.

- Milli Saraylar Bilim Kurulu Başkanı'dır.

- Türk Tarih Kurumu Şeref Üyesi’dir.

- Uluslararası Osmanlı Etüdleri Komitesi Yönetim Kurulu Üyesi ve Başkan Yardımcısı’dır.

- Avrupa İran Tetkikleri Cemiyeti Üyesi’dir.

- Avusturya-Türk Bilimler Forumu Üyesi’dir.

- Galatasaray Üniversitesi Senato Üyesi’dir.

- İlke Eğitim ve Sağlık Vakfı Kapadokya Meslek Yüksekokulu Mütevelli Heyeti Üyesi’dir.
 

TELEVİZYON PROGRAMLARI

- TRT 2'de başlayıp TRT Türk'te hafta sonları yayınlanan "İlber Ortaylı ile" adlı belgeseli sundu. (2004)

- NTV'de "İlber Ortaylı ile Tarih Dersleri" adlı bir program yaptı. (2009)

- Bloomberg HT kanalında da "İlber Ortaylı ile Zaman Kaybolmaz" adlı bir program yaptı. (2011)

- Gazeteci-yazar Mehmet Barlas ile beraber "Her Zaman" isimli bir tarih programı yaptı. (2012-2013)
 

BİLDİĞİ DİLLER

İleri seviyede Almanca, Fransızca, İngilizce, İtalyanca ve Rusça; orta seviyede Kırım Tatarcası, Slovakça, Romence, Sırpça, Hırvatça, Boşnakça, Arapça, Farsça, Latince, İbranice, Antik Yunanca ve Yunanca.

İLANDIR