Psikolog Nilay Azimoğlu, "İlk eğitim ailede başlar"

Ailenin insanın doğduğu, temel ihtiyaçlarının karşılandığı ve topluma hazırladığı yer olarak tanımlandığını söyleyen Nilay Azimoğlu, "İnsanoğlunun psikolojik, biyolojik, sosyal ve duygusal alanda büyüyüp geliştiği ve olgunlaştığı ortam ailesidir. Psikolojide aile; çocukların yaşamla ilgili ilk deneyimlerinin kazandığı, kendilerine güven duygusunun ve benliklerinde öz değer saygısının geliştiği, topluma karşı tutum ve davranışlarının şekillendiği ve tüm bunların olumlu ya da olumsuz gelişim gösterdiği ortam olarak tanımlayabiliriz.  Doğduğu günden başlayarak çocuğun kişiliği önce aile çevresinde sonra okul ve yaşadığı çevredeki insanlar tarafından şekillendirilmektedir" dedi.

Kişiğin yapı, kalıtım ile çevrenin kişiye kattığı özellikler toplamı olduğunu söyleyen Azimoğlu şöyle devam etti:

Bunlar mizaç (huy), karakter ve benlik kavramlarıdır. Mizaç yani huy dediğimiz kavram,  kalıtım yolları ile belirlenen kişinin duygusal özellikleridir. Örneğin,  bazı bebekler/çocuklar iyi hissetmeye ve bunu göstermeye yatkınken, bazıları da negatif hissetmeye ve bunu yansıtmaya yatkındır. Karakter kişinin ahlaki yönüdür. Sosyal çevrenin etkisidir. İçinde yaşadığı toplumun değer yargıları ile şekillenir. Benlik, insanın kendini tanıma ve değerlendirme biçimidir. Kişinin kendi kişilik özellikleri, amaç ve beklentileri, yetenekleri, içe dönük-dışa dönük olması vs. Sosyal çevresi ile gelişir oluşur. Kişi, kendisini ve çevresini nasıl algılıyorsa tutum ve davranışları bu yönde etkilenir ve şekillenir. Çünkü insan çevresini algıladığı biçimde tepkide ve davranışta bulunur.

‘’İLK EĞİTİM AİLEDE BAŞLAR’’

0-3 yaş aralığında sünger emici dediğimiz dönemde çocuk anne babasının davranışlarını kopyalar. Bir çocuk siz ne yaparsanız onu öğrenir ve yapar. Çünkü ailede onu görür ve deneyimler.  Bir süre sonra normalleşir ve sıradanlaşır. 3-11 yaş aralığında, modelleme dediğimiz dönem başlar. Bu süre zarfında bilinçaltı kaydeder ve depolar. Çocukluk döneminde aile ve çevresindekiler kişiye nasıl davranmışsa, bilinçaltı bunları kaydeder ve benimser. Çevresine aynı davranışları yansıtır. Özellikle bu süreç, gelişim evrelerinin tamamlandığı ve yetişkinlik dönemine geçiş yapıldığı yaş aralığındadır, Bu nedenle birçok kişi anne ve babası gibi olmayacaklarını bilinçli bir şekilde söylese bile, yaş ilerledikçe anne ve babasına benzer. Çocuk zihnindeki ayna nöronlar sayesinde anne ve babasının davranışlarını aynalar. Bilinçaltı nasıl şekillenmişse yani davranışları çocuk nasıl algılamışsa, davranış biçimimiz de bu algılar sayesinde şekillenir. Bu nedenle ilk eğitim kesinlikle ailede başlar.

Ailenin kendi içinde bir takım fonksiyonları olduğunun altını çizen Psikolog Nilay Azimoğlu söyle konuştu: Bunlardan en önemli iki tanesini ele alırsak, sağlıklı aile ve sağlıksız aile olarak ayırabiliriz. Her ailenin kendine özgü yapısı ve işleyişi vardır. Aile bireylerinin yaşantılarından mutlu olduğu, çatışmanın az olduğu ya da tartışmaları kontrollü bir şekilde yürütebildiği, iletişimin iyi olduğu, gelişmeye ve değişime açık, stresli olaylar karşısında nasıl başa çıkacağını bilen ailelere sağlıklı aileler yani kabul edici, güven verici demokratik anne baba tutumu olarak adlandırabiliriz. Çocuklar akademik başarıları açısından incelendiğinde, dengeli ve uyumlu ailelerde çocukların daha çok başarılı olduğu saptanmıştır. Bu özellikleri taşımayan aileler de doğal olarak sağlıksız ebeveyn olarak tanımlanır.  Sağlıksız aile tutumları genellikle; aşırı hoşgörülü anne baba tutumu, aşırı koruyucu anne baba tutumu, otoriter ve reddedici anne baba tutumu, tutarsız-ilgisiz anne baba tutumu olarak karşımıza çıkar. Ergenlerde madde bağımlıları üzerine çalışmalar yapıldığında; ailelerde bütünlük ve uyumun ayrı olmasının bu tür bozukluklara zemin hatırladığını göstermektedir. Diğer bir araştırma da uyumsuz ve bir bütünlük içerisinde olmayan ailelerde stresle başa çıkma becerilerinin çok az olduğu saptanmıştır. Bu nedenle sağlıklı ailelerinin mutlu, huzurlu ve sağlıklı bir toplumun temelini oluşturduğunu görmekteyiz. Aile, bireysel gelişime katkı sağlamak ve olumlu iletişim tablosu çizmek istiyor ise:

Çocuğa konuşma alanı oluşturarak çocuğun duygularını anlatmasına izin vermek
Çocuğun boy hizasına geçerek göz temasında iletişim kurmak
Sıcak ve ilgiyle dinlemek ve az nasihat vermek
Beden ve yüz ifadelerini gözlemlemek ve buna göre iletişimde duygularımızı yüz ifademizle yansıtmak
Unutmayın ki, her çocuk sevilmek ve anlaşılmak ister. Ve bunları öncelikle kendi anne ve babasından ister.