Pazardaki "yılbaşı ateşi''ni Rusya krizi söndürdü

İZMİR (AA) - TOLGA ALBAY - Rus para birimi rublenin değerinin düşmesiyle başlayan kriz, Türkiye'deki meyve sebze fiyatlarını da etkiledi. İhracatı yapılamayan mandalina, portakal ve elma gibi ürünlerin iç piyasaya sürülmesiyle normalde yıl başı öncesi yükselmesi gereken fiyatlar düşmeye başladı.

AA muhabirine açıklamalarda bulunan Tüm Bostan Sebze Meyve ve Tüccarlar Federasyonu Başkanı Burhan Er, Türkiye'nin ürettiği sebze meyveyle sadece kendi ülkesini değil çevre coğrafyayı da besleyen bir özelliğe sahip olduğunu, üretimin her yıl yüzde 10-15 oranında arttığını belirtti.

İhracatın giderek artması nedeniyle ülke genelinde yeni sera yatırımlarının yapıldığını anlatan Er, ancak son döneme Ortadoğu'da yaşanan çatışmalarla başlayan ihracat sıkıntısının Rusya'daki ekonomik sıkıntıyla had safhaya ulaştığına dikkati çekti.

Rusya pazarı için üretim planlaması yapan üretici ve ihracatçının taleplerin kesilmesi nedeniyle sıkıntılı günler yaşadığını ifade eden Er, "Sorun sadece Rusya'daki kriz değil. Bu ülkenin Avrupalı şirketlere uyguladığı ambargo nedeniyle Hollanda, İspanya ve Almanya'daki sebze ve meyve üreticileri de kendi iç piyasalarına döndü. Normal şartlarda Rusya'da sorun çıkarsa Avrupa pazarıyla ikame edebiliyorduk. Şimdi bu olanağımız da yok. Elimizdeki ürünü çatışmaların yaşandığı Ortadoğu bölgesine de gönderemiyoruz. Bu ürünü iç piyasada tüketmeye çalışmaktan başka çaremiz yok" dedi.

İhracat için üretilen ürünün iç piyasaya sürülmesiyle hal fiyatlarının gerilemeye başladığını belirten Er, geçen yıl aynı dönemde hal çıkış fiyatı 1,5-2 lira olan mandalinanın bu günlerde 50 kuruşa kadar düştüğünü, biberin 2-2,5 liradan 80 kuruş-1,5 lira seviyesine indiğini belirtti.

Fiyatlardaki gerilemenin devam etmesinin beklendiğini kaydeden Er, her yıl özellikle yıl başı öncesi talebin artması nedeniyle sebze meyvede fiyat artışlarının eleştiri konusu olduğunu hatırlatarak, "Bu yıl sebze meyve fiyatları yıl başı öncesi, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 20-30 daha düşük olacak. Üreticinin ihracatta değerlendiremediği ürünleri iç piyasada değerlendirecek. Bu da fiyatlara denge getirecek" dedi.

- "İç piyasayı ihracat belirleyecek"

İzmir'den Rusya'ya yıllık 30 milyon dolarlık domates ve biber ihracatı yapan bir tarım şirketinin yöneticisi olan Ahmet Şentürk ise Rusya'daki alıcıların rubledeki değer kaybı nedeniyle büyük sıkıntı içine girdiğini, daha önce anlaştıkları fiyatların artık yüksek kalması nedeniyle aldıkları ürün miktarını düşürdüklerini söyledi.

İhracatçı firmaların da kendilerini garantiye almak için riskli gördükleri alışverişlerden kaçındığını, sadece peşin parayla ürün satmaya başladığını kaydeden Şentürk, "Rusya'daki bu kriz Türkiye'yi doğrudan etkiler. Şu anda beklemedeyiz. Umarız dengeler yeniden oturur. Rus halkı normalde bu aylarda tüketmesi gereken ürünleri tüketmiyor, para harcamıyor. Bu süreç böyle devam ederse yıl başından sonra daha büyük sıkıntılar yaşanacak gibi gözüküyor" dedi.

Rusya'dan gelen talebin azalması nedeniyle iç piyasada bu dönemde yükselmesi gereken fiyatların durduğunu ifade eden Şentürk, iç piyasada fiyatların dengesini Avrupa'ya yapılacak ihracat miktarının belirleyeceğini söyledi.

İzmir Sebze Meyve Hali esnafı ise özellikle mandalina, portakal, elma, domates ve biber gibi ürünlerdeki fiyat düşüşüne dikkat çekiyor. Halde meyve satışı yapan Kasım Özgeç, bir ay önce kilogramı 1 liradan kasada satışa sundukları mandalinanın bugün 50 kuruşa düştüğünü, fiyatın düşmesine rağmen talebin artmamasının sıkıntı doğurduğunu ifade etti.

Bu sene Rusya’nın yüksek oranda meyve alacağı beklentileri nedeniyle bir çok toptancının yüklü miktarda mal alarak soğuk hava depolarına koyduğunu, bu ülkede yaşanan ekonomik sıkıntı nedeniyle hedeflenen ihracatların gerçekleşmediğini ifade eden Özgeç, “Rusya’ya ihracat olmayınca mal iç pazara gidiyor. Bu kadar malın iç piyasada bir anda tüketilmesi mümkün değil. Fiyatlar ister istemez geriliyor. Özellikle meyvede büyük zarar var. Bir çok üretici fiyat maliyetin altına indiği için mandalinayı dalında bıraktı” dedi.

- "Fiyat düşük ama etikete yansımıyor"

İzmir Meyve ve Sebze Komisyoncuları Derneği Başkanı Orhan Doğan ise fiyat düşüşünde asıl etkenin üretim fazlası olduğunu, bu artışta iç ve dış talebin artacağı beklentisinin de etkili olduğunu ifade etti.

Fiyatların düşük olmasına rağmen perakende zincirlerdeki raflara yansımadığını gördüklerini anlatan Doğan, "Halde satılan ürünlere yasal olarak kar sınırı getiriliyor. Aynı sınırın perakende için de getirilmesi gerekiyor. Aksi taktirde halde fiyatlar düşse de tüketici bundan faydalanamaz" diye konuştu.