Pandemiyle coşan zeytinyağıyla ilgili tüketici eğitimi şart

Bilge KEYKUBAT
Ziraat Mühendisi-Tarım ve Gıda Influencer

“Olea prima omnium arborum est.” (Zeytin bütün ağaçların ilkidir.)
Anadolu tarihi boyunca savaşlarda yakılan, yazlık yapmak için yok edilen, kıymet bilinmediği için sökülen, hor görülüp bakılmayan, önemsenmeyen zeytin ağacının ölümsüzlük meyvesi ve suyu zeytin ile zeytinyağı Kovid-19 pandemisiyle birlikte adından daha çok söz ettirmeye başladı. Gerçi pandemi öncesinde de artan bir trend olan Akdeniz ve ketojenik diyetlerle tüm dünyada hareketlenmeye başlamıştı ama pandemi bunu resmen şaha kaldırdı. Pandemiyle iyi ve sağlıklı yaşam her zamankinden daha çok öne çıktı. İnsanları, bağışıklık sistemini güçlendirme kaygısı sarıverdi.

Akıllarda binbir soru uçuşuyordu:
“Polifenol bizi hastalıklardan korur mu, zeytinyağı erken hasat mı olmalı, zeytinyağı filtresiz mi olmalı, zeytin mi tüketmeliyiz yoksa zeytinyağı mı, sağlıklı kalırken nasıl kilo vermeliyim, zeytin yaprağı çayını nasıl içmeliyiz, zeytin yaprağı çayını nasıl demlemeliyiz, zeytin yaprağı çayının faydaları neler, zeytin yaprağı ekstratı nasıl yapılır, zeytin yaprağı çayı koronaya iyi gelir mi, memecik mi, domat mı, gemlik mi daha iyi, en iyi zeytinyağı hangisi?”
Bu konular konuşulurken üretim de hiç durmadan devam etmekteydi. 2020-21 zeytinyağı üretim sezonuna baktığımızda İspanya’nın açık ara liderliğini sürdürmeye devam ettiğini, onu İtalya ile Yunanistan’ın birbirine yakın rakamlarla takip ettiğini, Türkiye’nin de bu üç ülkeden sonra yer aldığını veriler gösteriyor. Bu sıralamada bizi sırasıyla Fas, Tunus, Portekiz ve Suriye takip ediyor. Yani zeytinyağı üretiminde Akdeniz ülkelerinin hakimiyeti söz konusu.

Zeytin: “Bilgelik ve zaferdir.”
Üretim süreçleri ve pandemi koşulları devam ededursun, zeytinyağı sektöründe günümüzün en önemli sorunları arasında tüketicilerin bilgilendirilmesi ve eğitimi geliyor bana göre. İnternet güzel ve faydalı yanları olduğu kadar, yanlış ve taraflı yanı da olup insanları aldatabilen bir yapı. Sosyal medyanın gücü arttıkça, önüne gelen ‘uzman’ kesiliyor. Tıp, diyet, yemek, tarım ve tabii ki de zeytinyağı uzmanı sayısı o kadar çok ki, sanal alemde.
Bu yanlışların önüne geçilebilmesi için tüketicinin bilmesi ve görmesi gerek. Zeytinyağı nasıl üretilir, özellikleri nelerdir, tağşiş nedir, tağşiş nasıl yapılır, zeytinyağının kalite özellikleri nelerdir, bir zeytinyağı şişesi üzerindeki etiket nasıl okunmalıdır, zeytin çeşitleri nelerdir, zeytin çeşitleri arasındaki farklar nelerdir, zeytinyağının faydaları nelerdir, polifenol nasıl oluşur ve ne işe yarar, zeytinyağı fiyatı nasıl oluşur, fiyata neler etki eder, zeytinyağı nasıl marka olur, Türk markaları neden yurtdışında da rahatlıkla satılamıyor? Tüm bu konularının bilinmesi çok önemli.
“Herkese aidim ve kimseye ait değilim. Siz gelmeden öncede buradaydım, siz gittikten sonra da burada olacağım.”
Zeytin ağacı çeşidi, üretim bölgesi, toprak yapısı, iklim, mevsimin getirdikleri, üretim sezonu yılı ve üretimde kullanılan yöntemler zeytinyağı kalitesi için önemlidir. Her bölgenin yağı o bölge koşullarında değerlendirilmelidir. Kötü yağ yoktur, kötü üretilen yağ vardır. Zeytinin bir meyve, zeytinyağının da bir meyve suyu olduğunu unutmamak gerek. Zeytinin hasat tarihinin, zeytinin hasat edildikten sonra sıkıma 4-6 saat gibi çabuk bir şekilde götürülmesinin, zeytinin sıkım derecesinin, zeytinyağının şişeleme ve depolama koşullarının önemli olduğu hiç unutulmamalıdır. Zeytinyağında amaç taze tüketimdir. Yani zeytinyağının da bir ömrü olduğunu unutmadan, 18-24 ay arasında tüketmek önemlidir. Bir ziraat mühendisi ve bir zeytinyağı tadım uzmanı olarak ülkemizde çok iyi ve kaliteli zeytinyağları üretildiğini rahatlıkla söyleyebilirim.

“...ve insanlık zeytinle yeniden doğar.”
Bu süreçte üzerinde durmamız gereken konulardan biri de pandemiyle popülerleşen zeytinyağı sektörünün kendine farklı yollar da açtığıdır. Zeytinlikler tarım turizmine, gastronomi turizmine önemli katkı sağlamayı ihmal etmiyor. Pandeminin etkisiyle daha güçlü hal alan sırt çantası ile deneyim yaşamaya hevesli insanların turizmi, ülkelerin ellerini ovuşturmasına neden oldu bile. İşte biz de bu deneyim yaşamaya hevesli dünya insanlarını zeytinliklerimize getirip o enfes zeytinyağlarımızı tattırmalıyız. Bu hem zeytinyağlarımızın ve diğer ürünlerimizin markalaşmasında dilden dile yayılan bir etki yaratacak, hem de ülkemize gelen turistlerin odaya kapanmalarını engelleyerek yerel esnafa da katkı sağlamasına neden olacaktır. Geleceğimizin tarım ve gıdada olduğunu lütfen unutmayalım.