Hem çevreci hem de kadın istihdamına destek oluyor

Erkan İYİGÜNGÖR

SAKIZ ağacı yaklaşık olarak 6 bin yıldır Çeşme’de hayat buluyor. Dünyada sadece Çeşme ve Sakız Adası’nda yetişen ağaç hiçbir mevsim yaprak dökmüyor. Bu ağacın mucizesi damla sakızı da hem ilaç sektöründe hem de bugünlerde sıklıkla gastronomi alanında kullanılıyor. Yunanistan’da 6 bin üretici 1.5 milyon ağaçla yılda 250 ton civarı damla sakızı üretiyor. Hal böyle olunca dünyada tek tedarikçi durumunda olmaları kaçınılmaz. Ancak Çeşme’de de bu pazardan pay alabilmek için yoğun bir seferberlik başlatıldı. Hasan Ege Tütüncüoğlu ve İbrahim Topal bu yolda ellerini taşın altına koyarak hem ağaç sayısının artması hem de Türkiye’nin pazardaki rolünü güçlendirmesi için projelere başladı.
2024 yılında Türk Patent Enstitüsü’nden coğrafi işaret alan sakız ağacı, Çeşme’de Çeşme Kavunu’ndan sonra ikinci coğrafi işaretli ürün olarak karşımıza çıkıyor. Eskiden 20 yılda ürün veren sakız ağacı havai köklendirme ile 5 senede ürün verir hale geldi. Tütüncüoğlu ve Topal’ın yaptığı çalışma ile 8-10 yaşındaki dal köklendiriliyor ve saksılanıyor. Bu da verimi artırıyor.

OKSİJEN ÜRETİMİ YÜKSEK

SON günlerde sakız ağacıyla ilgili yeni bir bilgi de ortaya çıktı. Ağacın müthiş bir çevreci görevi olduğunu anlatan Hasan Ege Tütüncüoğlu, “Sakız Ağaçları 100 yaşının üstünde yaşayan ölümsüz ağaçlardır. Doğanın Çeşme’ye verdiği bir hediyedir. 5 yaşından itibaren hasat edilebilir ve 10 yaşından itibaren bir ağaçtan 400 gram civarında damla sakızı alabilirsiniz. Sakız ağaçları her dem yeşil ağaç olduklarından dolayı karbon emilimi ve oksijen üretimi yüksek ağaçlardır. Derin kök yapıları itibariyle suya çok gereksinim duymazlar. Özellikle gelecekteki iklim krizleri ve su anlaşmalarına uygun bir tür olarak kullanılmaktadır. Yine orman yangınlarına karşı dayanıklı bir türdür. Yangın geçirmiş alanlarda ilk yeşeren ağaçlar sakız ağaçları olmuştur” diyor.
“Orman Bakanlığı Urla Araştırma Enstitüsü ile yapılan ortak çalışmalar neticesinde bir adet 3 yaşındaki yeni köklendirilmiş sakız fidanının 473 gram karbon tutumu bin 261 gram oksijen üretiminde bulunduğu belgelenmiştir” diyen İbrahim Topal da, “Bu oranlar ağaç büyüdükçe artmaktadır. Dolayısıyla karbon hesaplarının çok önemli oldu yeni dönemde sakız ağaçlarının karbon ayak izini silmede çok etkili olduğu kanıtlanmıştır” şeklinde konuşuyor.

ZORLU HASAT SÜRECİ
SAKIZ ağaçlarının temmuz başında çizilmesi ile başlayan hasadı yaklaşık 3 ay sürüyor. Eylül sonu, kuruyan damlalar toplanarak temizlenmek üzere serin yerlerde muhafaza ediliyor. “Gerek toplanma gerek temizleme süreci sakız ağacı yetiştiriciliğinin en meşakkatli sürecidir” diyen Hasan Ege Tütüncüoğlu, bu süreçlerde kadınların yoğun bir şekilde istihdam edildiğinin altını çizdi. Bu yönden değerlendirildiğinde de sakız ağacı sayısının, dolayısıyla damla sakızı yetiştiriciliğinin artmasının kadın istihdamına ciddi katkı sağlayacağını ifade eden Tütüncüoğlu, şöyle devam ediyor: “Özellikle sakızın temizlenmesi evlerde aile ortamlarında yapılabilen bir iş olması sebebiyle evde istihdamı da ciddi olarak destekliyor. Böylece; engelli, yaşlı veya evde bakmak zorunda aile bireyi olan kadınlarımız için de ciddi bir istihdam kaynağı.”

ARAZİ SORUNU VAR

ÇEŞME’de dikili orijinal sakız ağacı sayısı bin iken şu an 10 bin adet dikili sakız ağacının bulunduğuna dikkat çeken İbrahim Topal, “30 bin yeni sakız ağacı fidanı saksıda dikilmeyi bekliyor. En büyük sıkıntı arazi temini. Arazi fiyatları çok yüksek ve devlet arazileri de tarımsal amaçlı verilmek istenmiyor. Çeşme’de bu yıl 100 kilo civarında damla sakızı hasatı bekleniyor. Dikilen ağaçlardan 5 yıl sonunda 2 ton civarı Çeşme damla sakızı üretimi olacak. Her yıl yeni 20 bin adet sakız fidanı üretimi yapılabiliyor” ifadelerini kullanıyor.

TAM BİR ŞİFA KAYNAĞI

ÇEŞME’de üretilen damla sakızlarının gastronomi tarafında da yoğun kullanımı olduğunu ifade eden İbrahim Topal, “Ancak kozmetik ve farmakoloji tarafında da katma değerli ürünler yapılıyor. Ar-Ge çalışmaları devam eden sakızlı kremler ve sakızlı gıda takviyeleri yakında piyasaya sürülebilir hale gelecek. Avrupa İlaç Birliği, damla sakızını herbal medicine olarak ilan etti. Mide ve bağırsak rahatsızlıklarında, ağız sağlığında ve cilt problemlerinde damla sakızının tedavi edici özelliği yüzlerce yayınlanmış tıbbi makalelerle desteklenmiştir” diyor.

HEDEF 5 YILDA 100 BİN AĞAÇ

SAKIZ ağacı sayısının artması için eylül ayında bir seferberlik başlatılacağını belirten Hasan Ege Tütüncüoğlu, ekliyor: “Çeşme Belediyesi ile Çeşme Tarımsal Kalkınma Kooperatifi çok yakında lansmanı yapılacak ‘Sakız Ağacım Çeşme’ projesi ile büyük bir ağaçlandırma seferberliği başlatılacak. Belediyenin ağaçlandırma alanlarına sakız ağaçları dikilerek yaygınlaştırma çalışmaları hızlanacak. Proje ile bu yıl 20 bin, 5 senede 100 bin ağaç dikilmesi planlanıyor.”