Fiyatı artık "çerez parası" değil

İZMİR (AA) - ALİ RIZA KARASU - "Çerez parası" tabiri kuruyemiş fiyatları için geçerliliğini yitirdi. Kayısıdan ayçiçeğine, Antep fıstığından leblebiye, kuru incirden ceviz içine kadar tüm kuruyemiş fiyatları son bir yılda arttı.

AA muhabirinin sektör temsilcilerinden aldığı bilgiye göre, kuruyemiş fiyatları 2009 yılından bu yana sürekli artıyor. Son 1 yılda en fazla fiyat artışı dut, ceviz içi, Antep fıstığı, kuru kayısı, fındık içi, kuru incir başta olmak üzere tüm ürünlerde yaşandı.

Dut yüzde 200'ün üzerinde artışla son bir yılda fiyatı en fazla artan çerez türü oldu. Geçen yıl ekim ayında perakende fiyatı 6-8 lira olan dut, bu yıl 25-30 liradan satılıyor. Aynı dönemde ceviz içi ve bademin fiyatı 30-35 liradan 40-50 liraya, Antep fıstığı 30-34 liradan 50-60 liraya, kuru kayısı ise 12-15 liradan 50-55 liraya yükseldi. 22-26 lira olan fındık içi 50-60 liraya, 9-12 lira olan incir 24-30 liraya çıktı.

Türkiye'nin her bölgesinde yetişen ayçiçeğinin fiyatı geçen yılın ekim ayına göre 2 lira artarak 8-10 liradan 10-14 lira oldu. Bu dönemde kabak çekirdeğinin kilogramı 20-24 liradan 30 liraya, leblebi (beyaz ve sarı) 8-10 liradan 12-14 liraya, yer fıstığı ise 10-12 liradan 14-18 liraya yükseldi.

Tüm Kuruyemiş Sanayici ve İşadamları Derneği (TÜKSİAD) Yönetim Kurulu Başkanı Muammer Çaputçu, fiyat artışlarının arz talep dengesinden kaynaklandığını söyledi. Kuruyemişin tarımsal ürün olduğuna dikkati çeken Çaputçu, ürün rekoltesinin iklim şartlarına bağımlı olduğunu ifade etti.

Geçen yıl yaşadıkları üretim darlığının bu sezon da kuraklık ve don gibi doğa olaylarına bağlı olarak devam ettiğini kaydeden Çaputçu, "Fiyatlar arz talep dengesinden kaynaklanıyor. Tüketim artarken, üretim iklim şartlarının etkisiyle geriliyor. İthal ürünlerde dövizin artmasından dolayı artış var" dedi.

- Pazar hacmi 3.6 milyar dolar

Kuruyemiş ürünlerinin son yıllarda çeşitli hastalıklara iyi geldiği ve vücut direncini artırdığı yönündeki haberlerin tüketimi artırdığını belirten Muammer Çaputçu, Türkiye kuruyemiş pazarının 3.6 milyarlık bir hacme ulaştığını ifade etti. Çaputçu, şunları söyledi:

"Ceviz, badem, Antep fıstığı, yer fıstığı, fındık. incir gibi kuruyemiş ürünlerinin son yıllarda bazı hastalıklara iyi geldiği yönünde yapılan haberler tüketimi artırdı. Kişi başına tüketimde resmi bir veri elimizde yok ancak her yıl artıyor. Türkiye'de tüketimi en fazla olan kuruyemiş ayçekirdeğidir. Yıllık 100 bin ton civarında ayçekirdeği tüketimi var. Bunun ardından yer fıstığı geliyor. Türkiye'de yılda 3.6 milyar dolarlık kuruyemiş tüketiliyor."

İzmir Ticaret Odası Kurutulmuş Meyve ve Çerezler Grubu Meslek Komitesi Meclis Üyesi Turgut Yemişçi, kuruyemiş ürünlerinin tamamında yaşanan fiyat artışının ürün rekoltelerinde yaşanan düşüşten kaynaklandığını söyledi. Yemişçi, "Kuruyemişte fiyat artışı spekülatif değildir, tamamen üretim miktarıyla ilgilidir. Ürünlerin rekoltelerinde ciddi düşüş var" dedi.

Ağaçta yetişen kuruyemiş türlerinin tamamının bu yıl don olayı ve olumsuz hava koşullarından etkilendiğine dikkati çeken Yemişçi, bazı ürünlerde fiyat artışlarının devam edeceğini kaydetti. Ceviz ve bademde yerli üretimin tüketime yetmediğini ifade eden Yemişçi, Ukrayna, Şili ve ABD'den ithalatla talebin karşılandığını dile getirdi. Yemişçi, Antep fıstığında ithalatın yasak olduğunu, sınır ticaretiyle Türkiye'ye İran ürününün geldiğini kaydederek, "Bu yıl ki mahsul çok zarar gördü. Hemen hemen bütün kuruyemiş türlerinde düşük olan rekolte fiyatlara yansıdı. İncir, kayısı, fındık içi gibi ürünlerde fiyat artışı devam edebilir" diye konuştu.

İzmir'de kuruyemiş sektöründe faaliyet gösteren Mesut Çetinoğlu ise fiyatların son 5 yıldır yükselme eğiliminde olduğunu, bu yıl en fazla artışın kuru dut, kuru kayısı ve kuru incirde yaşandığını söyledi. Geçen yıl ekim ayında toptancı fiyatı 17 lira olan Antep fıstığının bu yıl 40 liradan, 6 lira olan kuru kayısının 25 liradan 13 lira olan fındık içinin 29 liradan satıldığını belirten Çetinoğlu, perakende fiyatlarının şehir şehir değişiklik gösterdiğini dile getirdi.