Çocuğunuz bir ömrü bütünüyle yaşayacak

ARTIK BAŞARIYLA UYGULANABİLİYOR
Prof. Dr. Alayunt, yetişkin cerrahisinde uzmanlığını alan cerrahların, doğumsal kalp hastalıkları cerrahisi üzerine ayrıca bir yandal ihtisası daha yaptıklarını, ancak yetkinleşmenin çok daha uzun yıllar aldığını dile getirerek, son yıllarda konunun öneminin anlaşılmasıyla beraber Türkiye’de de çok yol alındığını söyledi. Geçmiş yıllarda kaçınılan, riskli görülen bir çok girişimin rahatlıkla yapılabilir hale geldiğini de ekleyen Alayunt, yine de zorluk ve risk skalasının orantısal olarak yüksek bir alan olduğunu ifade etti.
“Çocuk kalbini tedavi etmek istiyorsak, olmazsa olmaz bazı şartlarımız olacaktır” diyen Alayunt, şöyle devam etti: “İyi bir ekip olacaksınız. Bakın, ‘kuracaksınız’ demiyorum. İyi bir yoğun bakımınız olacak, araç-gereç ve sarf malzemelerinde sıkıntınız olmayacak, hizmet yoğunluğunuz kesintisiz belli bir düzeyde olacak, tüm çalışanlarınız motive olacak ve çocuğu kendi çocuğu gibi sevecek, öyle takip edecek. Kesin olarak şart bunlar. Başka türlü eziyetten, mutsuzluktan başka bir şey bulamazsınız.”

‘KALP, YAŞAMIN KENDİSİDİR’
Klişe deyimle ‘kalbin bir pompa’ olduğunu belirten Alayunt, şu bilgileri verdi: “Kalp yaşamın ta kendisidir. Kalp, sağ ve sol yarı olarak ikiye ayrılır. Sağ kalp kirli kanı akciğerlere yollar oksijenlensin, temizlensin diye. Sol kalp ise akciğerlerden temiz kanı alır, belli bir basınçla vücuda basar tüm organlar, hücreler oksijen alsın ve beslensin diye. Kalbin iş yapan, basınç üreten kısımları karıncıklar, yani ventriküllerdir. Kulakçıklar, yani atriumlar kanın toplandığı düşük basınçlı odacıklardır. Sağ tarafta sağ kulakçık-sağ karıncık bulunur. Sol tarafta sol kulakçık-sol karıncık yer alır. Elektrik meraklılarına bir gönderme yapacak olursak, kalp seri bağlanmış bir devredir. Arada akciğerler bulunur. Şöyle: Vücuttan gelen kirli kan sağ kulakçık-sağ karıncık-akciğer atardamarı-akciğerlere gelir, akciğerde temizlenen kan sol kulakçık-sol karıncık-aort ana atardamarlıyla tekrar vücuda gider. Sağ ve sol taraf arasında ‘septum’ denen bölmeler vardır. Bu bölmeler kirli ve temiz kanın birbirine karışmasını engeller. Çok önemli olarak, kulakçık ve karıncık arasında ve karıncıkla çıkan damar arasında kapaklar vardır. Kanın geri kaçmasını engellerler. Bu seri devrede nerede hangi seviyede problem varsa, işte hasta yakınının eline tutuşturulan raporlarda bu yazar.”

 ÇOCUKLARDA BAŞLICA KALP HASTALIKLARI

PROF. Dr. Emin Alp Alayunt, çocukların kalbinde oluşabilecek ‘arızaları’ ve nasıl adlandırılacaklarını örnekleriyle anlattı:
- Damarlarda veya kapaklarda darlıklar: Aort darlığı, mitral darlığı, trikuspid kapak darlığı, akciğer atardamar darlığı (pulmoner darlık).
- Kapaklarda yetmezlikler: Kanın geriye kaçmasına yol açar. Kalp, gereksiz iş yapar, yorulur. Hangi kapak sorunluysa, yetmezlik onun adıyla beraber anılır. ‘Mitral kapak yetmezliği’, ‘aort yetmezliği’ gibi. Çocukluk devresinde pulmoner kapak sorunları, göreceli olarak daha fazladır.
- Bölmeler, yani septumlar üzerinde olmaması gereken delikler: ASD Atrial Septal Defekt (kulakçıklar arası delik bulunması. VSD ventrikuler Septal defekt (karıncıklar arası delik bulunması).
- Fazladan damar bulunması (PDA): Anne karnında gelişim sırasında çok önemli görevi olan bir damarın doğum sonu açık kalması. Kapatılması değişik yöntemlerle, kapalı ameliyatla veya ameliyatsız da olabilir.
- Komplike bozukluklar: Bir kalp boşluğunun olmayışı, tek oluşu, çıkış atardamarlarının yokluğu veya ileri derecede ufak olması, çapraz olarak ters taraflardan çıkması (büyük arter transpozisyonu) gibi. Yani tüm bu anlatılanların kombinasyonları diyebiliriz. Komplike hastalıklara örnek olarak, en basitinden ‘mavi hastalık’ (fallot tetralojisi) verilebilir. Tetraloji, ‘dörtleme’ anlamına gelir. Hastalığın belirgin dört patolojisine vurgu yapar. Bazen, ‘aynı hastada dört ameliyat yapıldı’ şeklinde istemsiz yanlış anlamalara yol açan bu hastalıkta esasen iki bozukluk (karıncıklar arasındaki delik ve akciğer atardamarı öncesindeki darlık) tamir edilir. Doğumsal kalp hastalıkları, kombinasyonlar açısından inanılmaz zengindir. Her hastanın, kendi özelinde değerlendirilmesi gerekir. Bir klişe de burada kullanalım: ‘Hastalık yok, hasta vardır’. Bir çok branşta tanı kısmında birkaç kelime ya da en fazlasından birkaç cümle yazarken, bizlerin uğraştığı bu alanda tanı kısmında paragraflar söz konusu olabilir, okurken yorulursunuz. Son olarak da burada anlatılmayanlar, aklımıza gelmeyenler... Latife olarak söylemiyorum, hiç görülmemiş bir kombinasyonla karşılaşabilirsiniz, en azından sizin hayatınız boyunca bir iki defa göreceğiniz durumlar olabilir.”

NASIL TEDAVİ EDİLİRLER?

ÇOCUKLARDA görülen kalp-damar hastalıklarının tedavileri hakkında bilgiler veren Prof. Dr. Emin Alp Alayunt, şunları anlattı: “Başlıca iki tip cerrahi tedavi vardır: 1- Korrektif (tam düzeltme ameliyatları), 2- Palyatif (yardımcı ameliyatlar, ilerideki ameliyata hazırlayıcı basamak ameliyatları)... Ülkemiz gerçekten bu konularda çok gelişti. Bir çok yerde böylesine zor, kompleks bir alanda harika sonuçlar alınıyor. Çocuğunuzun kalp hastalığı tanısı alması, dünyanın sonu değildir. Bir çoğu tedavi edilebilir. Basiti de, komplikesi de. Ancak hasta ve yakını için her müdahalenin kendi riski olabileceğini ‘anlamak’, cerrah için ‘anlatmak’ ve hasta, hasta yakını, cerrah için ‘onaylamak’ zorundasınız. Cerrahınızla olası sonuçları, riskleri, zamanlamayı konuşun ve net anlayın. Ameliyat sırasında kullanılacak yöntem (açık kalp ameliyatı, kapalı girişimler), kullanılacak yama tipleri, kullanılacak kapak veya yapay damar tiplerini cerrahın anlatmasını talep edin. Bu anlatılanlar karmaşık gelse de bundan sonra elinize tutuşturulan raporlara daha bir ferasetle bakacağınız kesindir.”