Bilimsel araştırma sırasında büyük sürpriz

Doç. Dr. Aydın ve teknedekiler, 2 metre 20 santimetre ile bugüne kadar rastlanan en büyük kanat açıklığına sahip olan 'Dasyatis pastinaca' (dikenli vatoz) türüne ait vatozu trol torbasıyla yakaladı. Vatoz teknede 8 yavru dünyaya getirirken, ekip ilginç bir deneyim yaşadı.

Ege Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi öğretim üyeleri Doç. Dr. İlker Aydın ile Doç. Dr. Ali Ulaş ve 2 yüksek lisans öğrencisi, Mustafa Taşlı'nın kullandığı trol teknesiyle 'Ege Denizi trol balıkçılığında ıskarta oranlarının araştırılması' adlı proje kapsamında çalışma yapmak üzere geçen 9 Eylül'de Ege Denizi'ne açıldı. Çeşme İlçesi açıklarında 80- 100 metre derinlikten trol torbasını tekneye çeken ekip, torbadaki dev canlıyı görünce şaşkına döndü. Torbanın açılmasıyla dev canlının 'Dasyatis pastinaca' türüne ait vatoz olduğunu belirleyen proje ekibi, bilimsel çalışmalarda kullanmak üzere, vatozun ölçülerini almaya başladı.

İLK KEZ BU KADAR BÜYÜĞÜNE RASTLANDI
Ölçümde, dünyada daha önce rastlanan en büyük kanat açıklığı 1 metre 40 santimetre olan Dasyatis pastinaca türüne ait vatozdan daha büyük olduğu belirlenen vatozun kanat açıklığının 2 metre 20 santimetre olduğu ortaya çıktı. Vatozun, daha önce koptuğu anlaşılan kuyruğuyla birlikte boyunun 5.5 metreye ulaştığı tespit edildi.

CİNSİYETİ BELİRLENİRKEN DOĞUMA BAŞLADI
Dev vatoza saha çalışması yaptıkları sırada rastladıklarını belirten Doç. Dr. İlker Aydın şunları anlattı:
"Avlama Teknolojisi Anabilim Dalı'nda yaptığımız araştırmalar çerçevesinde devam eden bir projemizin saha çalışmaları sırasında dev bir vatoza rastladık. Ağımızı denizden kaldırdığımızda, trol torbasının içinde çok büyük bir birey olduğunu fark ettik. Bu canlının torba açılmadan ne olduğunu kimse bilemiyordu. Torba açıldığında şu ana kadar rastlanılmış en büyük bireye sahip olduğumuzu gördük. Tekne üzerinde vatozun ölçülerini aldık. Bu sırada, cinsiyetinin de ne olduğu bilimsel olarak bizim için önemliydi. Bunu tespit etmek amacıyla kuyruğunu kaldırdığımızda bir anda vatozun doğum yaptığını fark ettik ve yavruları daha rahat bir şekilde dışarı çıkartabilmek için biz de doğuma yardım ettik. Doğurma aşamasında olan ve muhtemelen öleceğini düşünen vatoz içgüdüsel olarak soyunu devam ettirmek için yavrularını bir an önce doğaya bırakmaya çalışıyordu. Biz anneyi mümkün olduğunca deniz suyuyla yıkadık, solungaçlarına su verip onu canlı tuttuk. Bu sırada, 8 yavrusunu dünyaya getirmesine olanak sağladık."

YAVRULAR ZAMAN KAYBETMEDEN DENİZE BIRAKILDI
Dev vatozun doğum yapmak için Çeşme açıklarına geldiğini düşündüklerini söyleyen Doç. Dr. Aydın şöyle devam etti:
"8 yavru, boy ölçümleri yapıldıktan sonra hemen denize bırakıldı. Fakat anne vatoz çok daha ağır olduğu için yaklaşık 1 saatlik süre sonunda biraz da zorlanarak tüm gemi personeli ve proje ekibinin yardımıyla denize sağlıklı bir şekilde bıraktık. Şu anda yavrularıyla umarım denizde hayatını sürdürüyordur. Akdeniz'de rastlanılan bir türdü bu. Ancak boyut itibariyle bakıldığında, bu türe ait daha önce yakalanmış bireylere göre çok çok daha büyük bir birey. Elde ettiğimiz verileri, bilim camiasına kazandırılması için akademik dergilere gönderdik. Böyle büyük bir bireyin dünyada bizim sularımızda çıkmış olması bizi, İzmir'in ve fakültemizin tanıtımı açısından son derece mutlu etti. Umarım bundan sonraki çalışmalarımızda bu tarz canlı bireyler bulup hiç bir şekilde zarar vermeden doğaya kazandırma gibi şansımız olabilir. Daha önce böyle bir şey yaşanmış olabilir, ancak bizim yaptığımız araştırmalarda böyle bir duruma rastlamadık. Anne muhtemelen daha derin sulardan doğumunu gerçekleştirmek üzere 80- 100 metre aralığında olan bizim araştırmalarımızın yapıldığı sulara geldi, o sırada ağımıza yakalanınca içgüdüsel olarak yavrularını bırakma çabasına girdi."

DİKENLİ VATOZ
Dasyatidae familyasından, kuzeydoğu Atlantik Okyanusu ve Akdeniz'e özgün bir balık türüdür. Fas'tan Britanya Adaları'na, Norveç'in güneyinden Baltık Denizi'ne, Atlantik'ten Akdeniz ve Karadeniz'in tamamında yaşar. Burnu kısa ve geniştir. Vücudun ön tarafları oldukça düzdür. Arka taraflar ise hafif yukarıya kıvrılmış durumdadır. Kuyruk uzunluğu vücut uzunluğunun ortalama 1,4 katıdır. Beşinci solungaçları arasındaki mesafe ağızlarının yarısı kadardır. 5 adet tat alma uçları vardır. Kuyruklarında zehirli bir diken vardır.