(Yeniden) Sabah uyanır uyanmaz telefona uzanmak "bağımlılık" belirtisi

Buse ÖZEL / Özgür KUMANOVALI - İSTANBUL, (DHA) Uzun yıllardır televizyonculuk ve gazetecilik yapan Cansel Poyraz Akyol ve psikolog Mehmet Şakiroğlu bir araya gelerek haberci ve uzman gözüyle çocukları sanal dünya ve teknoloji bağımlılığına karşı korumanın yollarını yazdı.

"Çocukları sanal dünyada(n) koruma kılavuzu" ismiyle yayınlanan kitapta hem uzmanlardan görüşler alındı hem de çocukların bağımlılığını önlemek için pratik önerilerde bulunuldu.

"SABAH UYANIR UYANMAZ TELEFONA BAKANLAR BAĞIMLI"

Sabah uyanır uyanmaz telefona bakmanın bağımlılığın ilk belirtisi olduğunu belirten psikolog Mehmet Şakiroğlu bağımlılık ile ilgili olarak diğer etkenleri şöyle sıraladı: "Eğer sabah uyanır uyanmaz eliniz telefona gidiyorsa, Whatsapp ya da Facebook gibi yerlere bakma ihtiyacı hissediyorsanız bu birinci belirtisidir çünkü zihnimizin ödül mekanizması bozuldu demektir. İkinci olarak ise şöyle bir soru sorayım, tatile gideceksiniz diyelim ama tur firması size diyor ki 'Tatile gidin ama telefonunuzu götüremeyeceksiniz. Yani hiç paylaşım yapamayacaksınız, hiç fotoğraf çekemeyeceksiniz ve sosyal medya hesaplarınıza giremeyeceksiniz. Yine de o tatile gider misiniz? Bu durumda şöyle bir soru çıkıyor ortaya 'Ben deneyimler için mi yaşıyorum?' yoksa 'Anılar için mi yaşıyorum?' Sosyal medya deneyimlerimzden vazgeçmemize sadece anılar biriktirmemize neden oldu. Artık bir yere giderken Instagram profiline ne koyduğunuz nereye gittiğinizden daha önemli. Üçüncü sorum ise şu anda bunları okurken 'Ben sosyal medya bağımlısı değilim, telefon bağımlısı değilim' diyerek direnç gösteriyorsanız bu da üçüncü aşama. Dördüncü önemli nokta ise kendinize sosyal medyada zaman sınırlaması koyup, bu sınırlamayı hep aşıyor musunuz? Beşincisi ise yemek, uyku, dersler, eş ile ilişkiler, işyerinde ilişkilerde sosyal medya ya da telefon kullanımı yüzünden problem çıkmaya başladı mı? Bu da bir diğer belirti. Bu sorulara dürüst cevap verebilirsek bağımlı olup olmadığımızı anlayabiliriz"

"ACİL YARDIM KİTİ"

Sosyal medya bağımlılığından korunmak için bir de 'Acil yardım kiti' önerdiklerini söyleyen psikolog Şakiroğlu, "Kitimizin içinde bir paket Türk kahvesi var. Çünkü Instagram'da en çok paylaşılan fotoğrafların başında kahve fotoğrafı geliyor. İkinci olarak çalar saat var. Bunun nedeni de insanların büyük bir çoğunluğunun telefonla uyumasına gerekçe olarak telefon alarmını göstermesi. Üçüncüsü ise yardım kitinin içinde bir harita var. Sanal dünyada her yere gidebiliyoruz ama gerçek bir yere gitmiyoruz. Sosyal medyada en çok gezen videolardan bir tanesi de hayvan videoları ancak çocuklar gerçek hayatta bir kedi, köpek gördüğü zaman korkuyor. Ne yapacaklarını bilmiyorlar. O yüzden içine kedi, köpek mamaları koyduk. Beğen tuşuna basarak hayvanlarla iletişim kurmak yerine sokak hayvanlarına dokunarak iletişim kurmalarını sağlamak için güzel bir mama yerleştirdik. Bir de son olarak bir ayna koyduk içine. Sosyal medyada bazen gerçek kimliklerle hareket etmiyoruz. Sahte isimlerle kaydoluyoruz ve kendi kimliklerimizle yazamayacağımız şeyleri yazıyoruz. Belki hakaret ediyoruz. O yüzden bize gerçek kimliğimizi hatırlatacak bir ayna olarak koyduk."

Son yıllarda bu konularda yazılan kitapların, uzman görüşlerinin artmasına rağmen bağımlılığın önüne geçilemediğini belirten CNN Türk Haber Programları Müdürü Cansel Poyraz Akyol, kitapta özellikle pratik, işe yarar öneriler vermeye çalıştıklarını belirtti ve kitabın çıkış hikayesini şöyle anlattı: "Son zamanlarda medyaya yansıyan, yansımayan o kadar çok haberler önümüze düşmeye başladı ki. Örneğin güvendiği insanlara fotoğrafını yollayıp mağdur olan çocuklar, sosyal medyanın zararları ile ilgili dünyanın saygın kuruluşlarından gelen araştırmalar vs. dikkatimizi çekmeye başladı. Bu nokta da Mehmet Şakiroğlu ile yollarımız kesişti. Bir iletişimci ve bir psikolog neler yapabiliriz diye düşündükten sonra bir rehber hazırlamaya karar verdik."

"BATAKLIKTA SİNEKLE MÜCADELE ETMEK ZORDUR, ÖNEMLİ OLAN BATAKLIĞI KURUTMAKTIR"

Bu konuda bugüne kadar verilen tavsiyelerin uygulanabilir olmadığını düşündüklerini söyleyen Akyol, "Mesela 'Çocuğunuzun bilgisayarını salona kurun. Belli bir yaşa kadar sosyal medyaya girmesine izin vermeyin. Telefonu belli saatlerde yasaklayın' gibi tavsiyeler vardı. Bunlar gündelik hayat içerisinde uygulanabilir şeyler değil. Siz çocuğun evde elinden telefonu alıyorsunuz ama sonra gidiyor ve internet kafede kullanıyor. Dolayısıyla da gerçekçi ve uygulanabilir şeylerin olduğu bir rehber hazırlayalım dedik. İkincisi bataklıkta sinekle mücadele etmek zordur. Asıl önemli olan bataklığı kurutmaktır bilirsiniz. Biz de çocukların sanal dünyadaki psikolojilerini çözersek bunların altındaki davranışları çözersek mücadele etmenin daha kolay olacağını düşündük. Bir çocuk sosyal medyada 'beğeni' almayı neden bu kadar hayatının odağına koyar. Bir çocuk hiç tanımadığı bir insanın 'Git kendini öldür' dediğinde komutunu neden dinler. Bunun altındaki mekanizmayı çözersek daha kolay başa çıkılabileceğini düşündük."

(FOTOĞRAFLI-GÖRÜNTÜLÜ)