(Yeniden) - Proje tamamlandı; 119 yıllık "Hamidiye Su Terazisi" restore edilecek

Ali AKSOYER-Özgür Deniz KAYA / İSTANBUL (DHA) KAĞITHANE'de 1899 ile1902 yılları arasında 2. Abdulhamid'in yaptırdığı "Hamidiye Su Terazisi"nin restorasyon projesi tamamlandı. Proje, İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) tarafından 1 No’lu Kültür Varlıkları Koruma Kurulu’na dün iletildi. Terazinin tepe noktasında olan ve günümüzde yok olmuş, gotik üsluptaki külâh da restorasyon sonrası su terazisindeki yerini alacak.

İSKİ mülkiyetindeki Hamidiye Su Terazisi'nin restorasyon projesi, İBB'nin “İstanbul’un Muhtelif İlçelerinde Yer Alan Su Terazilerinin Rölöve, Restitüsyon Restorasyon ve Harita Mühendisliği Projelerinin Hazırlanması İşi” kapsamında, Kültür Varlıkları Projeler Müdürlüğü'nce projelendirildi. Suyu pompalamak ve gerekli olan basıncı sağlamak için, su kaynaklarına ve dağıtımı yapılacak yerlere göre daha yüksek kotlarda inşa edilen, su tankı sistemiyle çalışan "su terazileri", İBB tarafından restore ediliyor. Edinilen bilgiye göre; Kağıthane Yeşilca Mahallesi Diken Sokak ve 4821 numaralı parselde bulunan, korunması gerekli 1. grup kültür varlığı olarak tescilli Hamidiye Su Terazisi'nin rölöve, restitüsyon ve restorasyon projeleri tamamlandı.

İBB Kültür Varlıkları Dairesi Başkanlığı Kültür Varlıkları Projeler Müdürlüğü’nce yapılan restorasyon projesi, dün onay için 1 No’lu Kültür Varlıkları Koruma Kurulu’na sunuldu. Kurulun onaylamasının ardından, su terazisinin restorasyonuna başlanacak. Ayrıca Hamidiye Su Terazisi’nin tepe noktasında olan ve günümüzde yok olmuş, gotik üsluptaki külâh da restorasyon sonrası su terazisindeki yerini alacak.

119 YIL ÖNCE İNŞA EDİLDİ

İstanbul'un Galata-Beyoğlu bölgesine düzenli içme suyu getiren Hamidiye Su Yolu, vakıf su hatlarının son halkası olarak, 1899-1902 yılları arasında, Sultan Abdülhamid tarafından inşa edildi. Hamidiye Su Yolu’nun önemli bir yapısı olan su terazisi, 1899 ile 1902 yılları arasında inşa edildi. Kagir, silindirik planlı yapının gövdesi yatay silmelerle üç bölüme ayrıldı. Zemin bölümü bezemesiz olun yapıda, sadece düz bir kapı yer alıyor. Orta bölümde, düşeyliği vurgulayan ve cepheye hareketlilik kazandıran, mimarlıkta bir bölümü duvara gömülü taşıyıcı sütun olarak adlandırılan 8 adet pilastrla çevrelendi. Ayrıca gövde üzerinde yuvarlak kemerli 3 adet pencere açıklığı bulunuyor.

Üst bölümde ise yapıyı 23 konsola oturan profilli, çerçeve biçimli oymalı çıkıntı olarak bilinen bir korniş saçak çevreliyor. Gövde, tepede her çeşit eserin kıyısına gelen girintili çıkıntılı askılar anlamına gelen ikili dendanlarla son buluyor.

12 SU TERAZİSİNİN RESTORASYON PROJESİ SÜRÜYOR

İBB, Hamidiye Su Terazisi'nin yanı sıra 12 su terazisinin restorasyon proje çalışmalarını sürdürüyor. Bunlardan Eyüp-Topçular Su Terazisi, Fatih-İnebey Su Terazisi, Eyüp-Defterdar Su Terazisi projelerinin kurul onayları çıktı. Kısa bir süre içerisinde restorasyonlarına başlanacak. Tarihi yapılar statik açıdan da güçlendirilecek. Su terazilerinin kullanım fonksiyonlarına kurul karar verecek. Şişli-Harbiye Su Terazisi, Kaptanpaşa Su Terazisi, Fatih-Kalenderhane’deki su terazisi, Fatih-Haseki Sultan’daki su terazisi, Fatih-Molla Fenari’deki su terazisi, Güngören-Toskoparan’daki su terazisi, Beykoz-Anadoluhisari’ndaki su terazisi, Üsküdar-Salacak’daki su terazisi ve Kağıthane-Hamidiye Su Terazisi olmak üzere toplam 9 adet su terazisinin projeleri ise kurul onay aşamasında. Proje çalışmalarının ilgili  kurulca onayının ardından restorasyon çalışmalarına başlanacak.

SU TERAZİLERİ NASIL ÇALIŞIYOR?

Su terazileri, birleşik kaplar prensibine göre ça­lışan basıncı ayarlayıcı yapılar olarak tanımlanıyor. Su terazileri, suyla doldurulmuş ve yerden yükseltilmiş bir nevi su tankları olarak da adlandırılıyor. Suyu pompalamak ve gerekli olan basıncı sağlamak için, su kaynaklarına ve dağıtımı yapılacak yerlere göre daha yüksek kotlarda inşa edilen su terazilerinin görevleri arasında, şebekedeki basıncı sınırlandırarak aşırı basıncı önlemek, debi ölçme sandığı bulunan tera­zilerde suyun lülelerden ölçülerek gerekirse taksim edilmesini sağlamak ve künk borular içerisinde akı­ma engel olan hava birikimini önlemek bulunuyor. Bu nedenle 60-200 metrede bir su terazisi yapılarak hem basınç ayarlanmış hem de borular­da havanın birikmesi önleniyor. Şebe­kedeki su basıncı, ölçme sandığındaki su seviyesin­den daha yüksekte olamayacağından, künklerin ba­sınçtan patlaması ve dolayısıyla su sızdırması da depolama amaçlı su terazileriyle önlenmek amacıyla inşa ediliyor. Eğer debi ölçülmeyecek ve yalnız basınç kontrol edilecekse, ikinci bir düşey boru vasıtasıyla şebekeye su veriliyor.

İSTANBUL'DA  86 SU TERAZİSİ OLDUĞUNU BİLİNİYOR

Yapılan araştırmalar sonucunda İstanbul gene­linde 86 adet su terazisi tespit edildi. Bunlardan 62 adedi Avrupa Yakası’nda, 24 adedi ise Anadolu Yakası’nda bulunuyor, İlçelere göre dağılımına bakıldığında ise yoğun­luğun Fatih ve Sarıyer ilçelerinde olduğu belirtiliyor. Fatih'te 22, Sarıyer'de 16, Üsküdar'da 11, Eyüp'te 10, Beykoz'da 8, Kadıköy'de 5, Beşiktaş'ta 3, Beyoğlu'nda 3, Şişli'de 2, Bayrampaşa'da 2, Güngören ve Esenler ilçelerinde birer su tera­zisi bulunuyor. Bu yapılardan 61 adedinin mevcut olduğu, 23 adedinin kayıp olduğu belirtiliyor. 1 adedinin mevcut olup olmadığının belli değilken, 1 adedi de askeri alan içerisinde bulunduğundan yerinde tespi­ti yapılamadı.

SU TERAZİLERİNİN MÜLKİYETLERİ KİMİN ELİNDE?

Su terazilerinin mülkiyet bilgilerine bakıldığı zaman; 25 adedi ilçe belediyesi, 15 adedi İBB, 15 adedi vakıflar, 8 adedi Maliye hazinesi, 13 adedi kadastral boşlukta ve 8 adedinin şahıs mülkiyetinde olduğu tespit edildi. 2 adedinin ise tapu kaydına ulaşılamadı. Su terazilerinden 78 adedi tescilliyken, 5 adedinin tescil bilgisine ulaşılamadı. Terazilerin 3 adedinin direkt su terazisi olarak tescili bulunmazken, bulundukları par­selden dolayı tescilli olarak kabul ediliyor.

(FOTOĞRAF)