Psikolog Aybegül Dedebaş: “Otizmde İletişim Çok Önemli”

Kağıthane’de “Dünya Otizm Farkındalık Ayı” dolayısıyla düzenlenen programda seminer veren Psikolog Aile Danışmanı Aybegül Dedebaş, otizmde iletişimin çok önemli bir faktör olduğuna dikkat çekerek, “Bir çocuğu oyalamanın yolu televizyon, bilgisayar, tablet, telefon değildir. Bir çocuğu oyalamanın yolu oyundur” dedi.
Kağıthane Belediyesi ‘Dünya Otizm Farkındalık Ayı’nda otizm farkındalığı oluşturmak ve aileleri otizm konusunda bilgilendirmek için eğitim programı düzenledi. Kağıthane Belediyesi’nin İleri Otizm ve Engelliler Araştırma Derneği (İLODER) iş birliğiyle Meclis Salonu’nda düzenlediği eğitim programı ailelere otizm konulu eğitim semineriyle başladı. Ailelere yönelik verilen otizm eğitiminde otizmi tetikleyen faktörler, otizmde eğitim, otizm psikoloji gibi konularda bilgi verildi.
Seminerde sunumlarıyla aileleri otizm hakkında bilgilendiren İLODER Basın Sözcüsü Dr. Yasemin Neşe Altın, Psikolog Aile Danışmanı Aybegül Dedebaş, Uzman Psikolog Meltem Civelek, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Candan Özbek katılımcıların çocuk gelişimiyle ilgili sorularını da cevapladı. Eğitim sunumlarının ardından sahnelenen ‘Uyuyan Güzel’ tiyatro oyununda ise çocuklar eğlenceli saatler yaşadı.
‘Otizm ve Dil’ konulu eğitim sunumunda çocuklarla iletişim hakkında bilgi veren İLODER Basın Sözcüsü Dr. Yasemin Neşe Altın, insan insana iletişim için çocukların televizyon ve bilgisayarlardan uzaklaştırılması gerektiğini söyledi. Altın, "Ses tonumu kullanacağım, dilimde değişiklikler yapacağım ve ortak bir nokta yakalamaya çalışacağım. Mutlaka ve mutlaka ortak bir noktayı bulmaya çalışacağım. Resimler, şekiller, işaretler, jestler, mimikler nesneler çocuk iletişiminde kullanılır. Jest ve mimikler çocuk iletişiminde çok önemli. Ancak çocuklara sürekli şekil çizdirerek, yazı yazdırarak, boyama yaptırarak ya da boncuk dizdirerek hiç bir şey elde edemezsiniz. Otizmli çocuklarla iletişim de gönderici ben, alıcı otizmli çocuksa veya iletişim çift taraflıysa, insan insana iletişime ihtiyacım var. Nesneyle iletişime değil. Dolayısıyla otizmde de, çocuklarda zeka gelişiminde de bu nokta temel noktadır. Temel nokta insan insana iletişimdir. İki yaşında bir çocuğu televizyon karşısına saatlerce oturttuğunuz zaman, televizyon karşısında yemek yedirdiğiniz zaman tek taraflı bir ileti olur, insan insana bir iletişim olmaz” şeklinde konuştu.
Otizmde aile psikolojisi hakkında bilgi veren Psikolog Aile Danışmanı Aybegül Dedebaş, “Otizmde psikolojik destek aile için çok önemlidir. Çünkü bin bir umut ve hayalle beklediğiniz çocuğunuzla hayal ettikleriniz birçok şeyi yapamıyor olmak aileleri büyük bir yıkımı uğratıyor. Bu nedenle otizmli çocukları olan ailelerin psikolojik destek almaları gerekiyor. Ebeveyn olmak zor, bir de özel bir çocuğa sahip olmak çok daha zor bir şey” dedi.
“BİZ MEVSİMLERİ PEPE’DEN, SAYILARI KAYU’DAN ÖĞRENMEDİK”
Çocuklarda sağlıklı öğrenme için gerçekleşen evreleri anlatan Dedebaş, “Dokunsal temsil sistemi tatma ve koklama duyusuyla başlar. Çocuğun annenin karnından dünyaya geldiği anda annenin memesinin verilmesiyle başlar. Çünkü bu hem koku, hem dokunsal hem de tat olarak ilk temasıdır. Dokunsal temsil sistemi çocuğun emme, bağlanma davranışını ve güven davranışını ortaya çıkarır. Dokunsal temsil sistemini ortadan kaldıran durumsa çocuğun memeden kesilmesidir. Biz çocuklarımızı memeden kestikten sora bile elimizle beslemeye devam ediyoruz. Çocuk yemek istemediği zaman televizyonun karşısına oturtup elimizle besliyoruz, arkasından yemekle koşuyoruz ve çocuk dokunsal temsil sistemini tamamlayamamış oluyor. Bir temsil sistemini tamamlamadan diğer temsil sistemine geçemiyoruz. Otizmde eğitimde iletişim çok önemli. İletişim için işitsel temsil sistemlerini açabiliyor olmak lazım" dedi.
Dedebaş aileleri televizyon ve aşırı bilgisayar kullanımı konusunda uyararak, "Bir çocuğu oyalamanın yolu televizyon, bilgisayar, tablet, telefon değildir. Bir çocuğu oyalamanın yolu oyundur. Çocuğu oyalamanın yolu bebektir, oyuncak ayıdır. Bu ayıyı başıma koyarım bir simitçi olurum, ayıyı yere koyarım yüzdürürüm. Televizyonu kapatın. Biz mevsimleri Pepe’den, sayıları Kayu’dan öğrenmedik” şeklinde konuştu.
’Eğitim sunumunda otizm?’ nedir sorusunu cevaplayan Uzman Psikolog Meltem Civelek, "Otizm çocukluk ve bebeklik yaşlarından itibaren görülmeye başlayan nörogelişimsel bir bozukluktur. Bu bozukluk genellikle gelişim basamaklarındaki gecikmelerle ortaya çıkmaktadır" diyerek otizmli çocuklarda görülen fiziksel ve ruhsal gelişim basamaklarındaki gecikmelere örnekler verdi.
Otizmi etkileyen faktörleri anlatan Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Candan Özbek, "Nörogelişmsel bir hastalık olan otizm, son yıllarda önü alınamayan salgın bir hastalık gibi hızla yayılmaktadır. Türkiye’de her 100 çocuktan 1’inde, Amerika Birleşik Devletleri’nde her 50 çocuktan 1’inde görülmekte ve sıklığı artmaktadır. Yurdumuzda 850 bin civarında otizmli hata bulunmakta ve bunları üç 100 bini 18 yaş altı. Otizmin önde gelen nedeni bağırsak sağlığının ve bağışıklık sisteminin bozulmasıdır” şeklinde konuştu.
Ailelere verilen otizm konulu eğitimin ardından çocuklar için ‘Uyuyan Güzel’ tiyatro oyunu sahnelendi. Oyuncuların başarılı performansı ile eğlenceli bir oyun seyreden minikler, oyuncular tarafından sorulan sorulara cevap vermek için birbirleriyle yarıştı.