Eminönü'nde asırlık han Pisa Kulesi gibi eğiliyor

Gökhan ÇELİK- Ali AKSOYER- Harun UYANIK / İSTANBUL, (DHA)  İSTANBUL'un bir dönem önemli ticaret merkezlerinden biri olan Eminönü'ndeki Liman Han çökmek üzere. 2007 yılından beri kademeli olarak boşaltılan 111 yıllık tarihi tescilli yapı denize doğru artan eğimiyle bölgede ciddi tehlike yaratıyor. Bölgede başka binalarda da eğim olduğuna dikkat çeken uzmanlar,  bir an önce önlem alınması gerektiğini söylediler.
Yalıköşk Caddesi üzerinde bulunan han, 1907 yılında o dönem sarayın baş mimarı olan Vedat Tek tarafından yaptırıldı. Birinci ulusal akım mimari özelliklerini taşıyan yapı uzun bir süre bölgedeki önemli ticaret merkezlerinden biri olarak kullanıldı. 1999 depreminde hasar gören yapı 2007 yılına kadar kısmen kullanıldı. Aynı zamanda 1'inci derece tarihi eser olan Liman Han, eğimin artması üzerine 2009 yılında tamamen boşaltıldı. Bir dönem satılmasıyla da gündeme gelen yapı, denize doğru eğimiyle dikkat çekiyor. Handaki eğimi ilk fark edenlerden biri olan Yüksek Mimar Hasan Kıvırcık DHA'nın sorularını yanıtladı.

"1 DERECELİK EĞİM BİLE ÇOK ÖNEMLİ"

Yapının mimari tarihine vurgu yapan Kıvırcık, “2007 senesinde ben içeri girdiğimde üst katlar kullanılmıyordu ancak alt katta bazı işletmeler vardı. O zaman hanın bekçisiyle konuşarak girmiştim hanın içine. İçeride çok hissedilmiyor gibi olsa da döşemelerin eğri olduğunu fark ettim. Hemen elimdeki kalemi han içine salladım attım ve eğime doğru yuvarlandığını gördüm.  Bina gözle görülür değil, oturulmayacak düzeyde eğime doğru gitmişti. Şu an kaç derece eğim olduğunu bilmiyorum.  Bunu ölçmek ve tehlikeyi tam olarak tespit etmek lazım. Benim tahminim 2-3 derece ama zaten binalarda 1 derecelik eğim bile çok önemlidir " ifadelerini kullandı.
Han çevresinde alınan güvenlik önlemlerinin de yeterli olmadığına dikkat çeken Kıvırcık, “Ben meslek hayatımda çeşitli restorasyonlar yapıyorum ve daha önce bu büyüklükte bir yapının düzeltildiğini henüz görmedim. Bunun yerinde düzeltileceğine çok emin değilim. Ama tabii her gün yeni tekniklerle bizim ummadığımız gelişmeler yaşanıyor" dedi.
Benzer eğimin 140 metre mesafedeki Hidayet Camii'nde de olduğunu belirten Yüksek Mimar Hasan Kıvırcık, “Hidayet camiinde de çıplak gözle bakıldığında bir eğim göze çarpıyor.  Burada restorasyon sırasında bu eğim hesap edilerek bazı güçlendirmeler yapılmıştır. Bir de bina çok küçük ölçekli bir bina. Kare planlı 2 katlı bir yapı. Bunun eğilerek yıkılma durumuna gelmesi oldukça zor. Ama Liman Han çok katlı ikisi farklı kütlelere sahip" şeklinde konuştu.
Jeofizik Mühendisi Ufuk Salcı ise söz konusu eğimlerin birkaç ayrı nedenden kaynaklanabileceğini belirtti. Handa anormal bir eğim olduğuna dikkat çeken Salcı, “Büyük bir ihtimalle, oturma sıvılaşma ile ilgili bir sorun var. O yüzden binalarda bir kayma söz konusu. Bir de onun öncesinde, öndeki binalar, oradaki yükler yıkılmış ve kaldırılmışsa o yüklerden dolayı da denize doğru bir hareket söz konusu olmuş olabilir. Hidayet Camii'nde olduğu gibi. Camide de aynı sorun var. Burada yapacağınız önlemler maddi olarak ciddi rakamlara mal olacaktır. Yapının tarihi özelliklerinin olduğu söyleniyor. Bu kapsamda restorasyon maliyetleri de artacaktır" dedi.

“BÖLGEDEKİ BİNALARIN BOŞALTILMASI GEREKİR"
Salcı "Bildiğim kadarıyla oradaki binalar büyük oranda boş. Belki zemin katlarda dükkanlar vardır. Onların da bir an önce boşaltılması gerekir. Çünkü oradaki binalar için aynı tehlike söz konusu.  Bunların yapıldığı yıl itibari ile bir çoğunun zemin etütleri yapılmamıştır. Oradaki binalar büyük tehlike altında. Zaten boşaltılma sebepleri de bu."

“TEHLİKE ARTIYOR GİBİ GÖRÜNÜYOR"

Eminönü'ndeki bu durumun Sultanahmet, Ayasoyfa ve Topkapı Sarayı için bir tehdit oluşturmadığına değinen Jeofizik mühendisi Salcı, “Çünkü onlar ana kayaçlar oturmuş yapılardır. Zemin sıvılaşması zaten alüvyon malzeme olan yerlerde olur. Eminönü de zaten denize 1-2 rakım olan bir yer. Şayet bir yer dolgu ise sorun orada başlıyor. Şu an için tehlike artıyor görülüyor. Binanın eğilmesi ne sürede devam ediyor bilemiyoruz ama bir gün bir anda yıkılabilir. Allah göstermesin bir 17 Ağustos depremi  daha olsun istemiyoruz ama İstanbul'a çok yakın, düşük şiddetli bir depremde bile aniden yıkılabilir"  ifadelerini kullandı.

“PİSA KULESİ DE EĞRİ AMA ÖNLEM ALINMIŞ VE DURUYOR"

Çevredeki vatandaşlar da tarihi handaki eğimin farkında. O vatandaşlardan biri, “Şimdi gelirken benim de dikkatimi çekti. Tarihi bir eser ve korunmuyor olması üzücü. Eğimi gördüm. Asıl dikkatimi çeken de o eğim oldu. Buna bir önlem alınabilir. Pisa Kulesi de eğri ama önlem alınmış ve duruyor halen. Burası için de bir önlem alınması lazım" dedi.

“CAN GÜVENLİĞİMİZ YOK"

Çevredeki bir esnaf da, “Eğildiğini gördüm. Hep bu halde galiba ama yarın öbür gün ne olur bilmiyoruz. Yandaki han da kalabalık bir handı ve boşaltıldı. Buradan geçerken korkuyoruz. Başımıza bir şey gelse kim sorumlu olacak, kimse olmayacak. Olan yine vatandaşa olacak. Can güvenliğimiz yok tabii ki. Bir an önce önlem alınması lazım" ifadelerini kullandı.

(FOTOĞRAF)