DİSK'ten insan hakları ve insani gelişme raporu: Başkanlık işçiye zararlıdır
Güncelleme Tarihi:
DİSK'ten insan hakları ve insani gelişme raporu: Başkanlık işçiye zararlıdır
DİSK'in "başkanlık ve parlamenter" sistemlerle yönetilen ülkeleri karşılaştırarak hazırladığı "Başkanlık ve Parlamenter Rejimlerde İşçi Hakları ve İnsani Gelişme Raporu" açıklandı.
"Bu rapor ülkelerin siyasal rejimlerine göre temel işçi haklarını ve insani gelişme durumunu incelemektedir" diye sunulan raporda, "başkanlık ve parlamenter rejimlerde işçi haklarını ve insani gelişme durumunu karşılaştırmalı olarak" ele alındı.
"Araştırma bulguları ele alınan bütün kategorilerde parlamenter rejimin başkanlık rejiminden üstün olduğunu gösteriyor" denilen raporda, şu konuların altı çizildi:
"İşçi hakları ve sendikal haklar parlamenter rejimlerde daha çok korunurken, başkanlık rejimlerinde daha çok ihlal ediliyor. Sendikalaşma ve toplu pazarlık düzeyi parlamenter rejimlerde daha yüksek başkanlık rejimlerinde daha düşüktür. Çalışma süreleri parlamenter rejimlerde daha kısadır. Ölümlü iş kazaları başkanlık rejiminde parlamenter rejimlerin iki katıdır. İnsani gelişme düzeyi parlamenter rejimlerde daha yüksektir. Parlamenter rejimlerde demokratik katılım kanallarının çok daha fazla olması, işçilerin ve sendikaların seslerini duyurma imkanlarının daha fazla olması nedeniyle parlamenter rejimlerde işçi hakları ve sendikal haklar daha gelişkindir."
DİSK Raporu'nun bulguları da şöyle özetlendi:
- Başkanlık rejimine sahip ülkelerde temel işçi hakları ve sendikal haklar daha yoğun biçimde ihlal ediliyor.
- Sendikal hakların en güvencede olduğu ülkelerin yüzde 84’ü parlamenter rejime sahip ülkeler.
- Sendikal hakların en ağır biçimde ihlal edildiği ülkelerin yüzde 71’i başkanlık ve yarı başkanlık rejimine sahip.
- Başkanlık rejiminde sendikalaşma ve toplu sözleşme kapsamı parlamenter rejime göre çok daha düşüktür.
- Parlamenter rejimlerde ortalama sendikalaşma oranı yüzde 29 iken, başkanlık rejimlerinde yüzde 12 düzeyinde.
- Parlamenter rejimlerde toplu sözleşme kapsamı yüzde 48 iken, başkanlık rejimlerinde yüzde 27’dir
- Başkanlık rejiminde işçiler daha uzun çalışıyor ve “iş kazaları” sonucu daha çok ölüyor.
- Başkanlık rejimlerinde ortalama çalışma süresi 42.5 saat iken, parlamenter rejimlerde 37.6 saattir.
- Başkanlık rejimlerinde ölümlü iş kazası oranları parlamenter rejimlerin iki katından fazladır.
- Başkanlık rejimlerinde 100 bin işçide ölümlü iş kazası oranı 5.2 iken, parlamentere rejimlerde bu oran 2.4’e düşüyor.
- Başkanlık rejimlerinin insani gelişme karnesi zayıf. Çok yüksek insani gelişme grubundaki ülkelerin yüzde 82’si parlamenter rejime sahip.
- Düşük insani gelişme grubundaki ülkelerin yüzde 88’inde başkanlık ve yarı başkanlık rejimi var
- Başkanlık rejimlerinde ortalama ömür daha kısa. Parlamenter rejimlerde doğuşta ortalama ömür beklentisi 76 iken, başkanlık rejimlerinde 67’dir
- Başkanlık rejimleri gelir dağılımı açısından daha eşitsizdir: Başkanlık rejimlerinde en yoksul yüzde 20 ile en zengin yüzde 20 arasındaki fark 10 kat iken, parlamenter rejimlerde bu fark 6.7 kata düşüyor.
- Başkanlık rejimleri toplumsal cinsiyet açısından da daha eşitsizdir. Başkanlık rejimlerinde toplumsal cinsiyet eşitsizliği endeksi iki kat daha yüksek.
"İşçi hakları, sendikal haklar ve insani gelişme açısından başkanlık ve parlamenter rejimleri karşılaştırdığımızda parlamenter rejimlerin açık bir üstünlüğe sahip olduğu görülüyor" denilen raporun sonuç bölümünde, "Başkanlık rejimleri net bir biçimde işçi hakları, sendikal haklar ve insani gelişme açısından parlamenter rejimlerin gerisinde kalmaktadır" uyarısı yapıldı ve şöyle devam edildi:
"Başkanlık rejiminde sendikal haklar daha çok ihlal edilirken, sendikalaşma oranları ve toplu pazarlık düzeyi çok daha düşük seyrederken, çalışma saatleri daha uzun ve işçi ölümleri daha yüksektir. Başkanlık rejimlerinde gelir eşitsizliği daha yüksek insani gelişme ise daha düşüktür. Bütün bunlar tesadüf olamaz. Başkanlık rejimleri işçi haklarının, sosyal haklarının korunması ve geliştirilmesi açısından dezavantajlıdır. Parlamenter rejimlerin çoğulcu, çok sesli karakteri, başta işçi sınıfı olmak üzere farklı toplumsal çıkarlara sahip sınıf ve kategorilerinin örgütlenmesini kolaylaştırmakta, seslerini duyurulmalarını ve haklarını savunmalarını kolaylaştırmaktadır. İşçi hakları için, sendikal haklar için, insani gelişme için başkanlığa hayır."
Raporda kullanılan veriler de şöyle tanımladı:
ILO İstatistiki Veri Tabanı:
Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO), çalışma hakları ve işgücü piyasaları konusunda uluslararası karşılaştırılabilir veriler sunuyor. ILO İstatistiki Veri Tabanında sendikalaşma oranlarından, çalışma sürelerine, iş kazalarından iş gücüne katılma oranlarına kadar karşılaştırmalı veriler bulunmaktadır. Raporumuzda yer alan verilerin önemli bir bölümü ILO istatistik veri tabanından alındı.
İnsani Gelişme Endeksi (HDI):
Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) tarafından hazırlanan İnsani Gelişme Endeksi (Human Development Index-HDI), ülkelerin insani gelişme düzeylerini ölçmeyi hedefleyen bir göstergedir. Ülkelerdeki ortalama ömür beklentisi, okuryazarlık oranı, eğitim ve yaşam kalitesi, eşitsizlik gibi değişkenleri esas alan bir ölçümdür. İnsani gelişme endeksi ülkelerin insani gelişiminde ortalama başarının özet ölçüsüdür. Bu ölçüler; uzun ve sağlıklı bir yaşam, bilgili ve iyi bir yaşam standardına sahip olmadır.
(Grafik)