Betam: Yüksek büyümeyi tüketim ve yatırım harcamaları destekledi

Mahmut Can Emir / İstanbul, 19 Haziran (DHA) - Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi’nin (Betam) araştırma notuna göre,2018 yılının ilk çeyreğinde Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış rakamlarla bir önceki çeyreğe kıyasla yüzde 2.0, geçen yılın ilk çeyreğine kıyasla yüzde 7.4 arttı.
Betam’dan Prof. Dr. Seyfettin Gürsel, Doç. Dr. Ozan Bakış ve Araştırma Görevlisi Uğurcan Acar tarafından hazırlanan “Yüksek büyümeyi tüketim ve yatırım harcamaları destekledi” başlıklı Büyüme Değerlendirmesi:2018 1. Çeyrek notuna göre, Yıyldan yıla büyümeye en yüksek katkılar 6.6 yüzde puan ile tüketim ve 2.8 yüzde puan ile yatırım kalemlerinden geldi. 2017 yılının son çeyreğinde yüzde 20’nin üzerinde büyüyen ithalat 2018 ilk çeyrekte de yüzde 15.6‘lık bir büyüme oranı yakaladı ve katkısı eksi 4.5 yüzde puan oldu. Net dış ticaretin büyümeye katkısı eksi 4.2 yüzde puan oldu. Stok değişiminin katkısı da 1.7 yüzde puan ile görece yüksek seyretti.
Araştırma notunda büyüme ile ilgili şu değerlendirmeler yapıldı:
“2017 yılının son çeyreğinde yıllık bazda yüzde 6.0 büyüyerek GSYH artışına 1,8 yüzde puan katkı yapan yatırımlar 2018 yılının ilk çeyreğinde yüzde 9.7 büyüyerek GSYH büyümesine 2.8 yüzde puanlık bir katkı yaptı.
“2017 yılının son çeyreğinde stok değişimlerinin yıllık büyümeye 3.7 yüzde puanlık bir katkısı vardı. Bu katkının 2018 yılının ilk çeyreğinde durularak 1.7 yüzde puan olduğunu görüyoruz. Çeyreklik büyümeye bakıldığında ise, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış stok değişiminin eksi 3.5 yüzde puan ile büyümeyi olumsuz etkilediği görüldü.
“2017 yılının son çeyreğinde net dış ticaretin katkısı negatife dönmüştü. 2018 yılının ilk çeyreğinde ise bir önceki yılın aynı çeyreği ile kıyaslandığında ihracatın büyümeye katkısının 2.0 yüzde puandan 0.3 yüzde puan düştüğü, ithalatın katkısının ise eksi 5.4 yüzde puandan eksi 4.5 yüzde puana gerilediği görülüyor. Böylelikle net ihracatın katkısının eksi 3.4 yüzde puandan eksi 4.2 yüzde puana yükseldiği anlaşılıyor.
“2018 yılının ilk çeyreğinde ise devletin nihai tüketim harcamalarının yıllık bazda yüzde 3.4 artış ile, büyümeye 0.5 yüzde puan artış yaptığı görülmektedir. 2017’nin son çeyreğinde yüzde 5.8 artış gösteren devletin nihai tüketim harcamaları, 2018 yılının ilk çeyreğinde yüzde 1.6 artmıştır. Böylece yüzde 2.0 olan çeyreklik büyümenin yalnızca 0.2 yüzde puanının devletin nihai tüketim harcamalarından kaynaklandığı anlaşılmaktadır.
“2018’in ilk üç ayında ekonomik büyüme kaynakları itibariyle 2017 büyümesinin devamı niteliğinde oldu. İç talebe dayalı bu büyüme cari açığı genişletirken, yükselen kur ve enflasyon “aşırı ısınma” tartışmalarını gündeme getirmişti. Nisan ayında ilan edilen erken seçim ve ardından Mayıs ayında yaşanan ve bu notun konusu olmayan gelişmeler sonucunda Türkiye ekonomisi farklı bir konjonktürün eşiğine geldi.
“Liradaki hızlı değer kaybını kontrol altına alabilmek için TCMB iki hamlede fonlama faizini iki aşamada 425 baz puanlık artışla yüzde 17.75’e yükseltti. Bu sıçrama mevduat faizlerini büyük ölçüde yukarı çekerken kredi faizlerinde de muazzam bir artış ortaya çıktı. Döviz kurunun Nisan ayı düzeyine geri dönmediği, enflasyonun yükselmeye devam edeceği, kredi faizlerinin caydırıcı bir düzeye ulaştığı koşullarda ekonominin bir durgunluk döneminden geçmesinin kaçınılmaz olduğu tartışması aşırı ısınma tartışmasının yerini aldı.
“Yeni ekonomik konjonktürün ekonomik büyüme öncü göstergeleri üzerindeki etkileri gecikmeli olarak ortaya çıkacağından büyük ölçüde Nisan ve Mayıs verileri ile gelecek hafta yapacağımız ikinci çeyreğe dair ilk büyüme tahmininde bu etkilerin görülmesini beklemiyoruz. Buna karşılık durgunluk ihtimalinin ilk belirtilerinin izleyen tahminlerde kısmen, ama esasen üçüncü çeyrek tahminlerinde belirgin hale gelmesini bekliyoruz.“