Akdeniz’de insan sağlığı için 10 tehlikeli yabancı türe dikkat

İhsan DÖRTKARDEŞ/İSTANBUL, (DHA)- AKDENİZ’de toksin içeren 7’si balık, diğerleri denizkestanesi, denizanası ve benzeri organizma olan 10 yabancı türe dikkat edilmesi istendi.
Türk Deniz Araştırmaları Vakfı (TUDAV), ‘Zehirli Yabancı Türler’ hakkında uluslararası ortak basın bildirisini yayımladı. Açıklamada, Akdeniz'de yaklaşan yaklaşık bin yabancı türün, diğer Avrupa denizleri toplamından çok daha fazla olduğu vurgulandı. Yabancı istilacı  türlerin küçük bölümünün zehirli olmaları nedeniyle insan sağlığı üzerinde tehlikeli etkileri bulunduğu, son günlerde, balon balığı tüketen 3 Libyalı balıkçının öldüğüne dikkat çekilen açıklamada, “Akdeniz'de kaydedilen yabancı türler arasında, insan sağlığını tehlikeye atabilen 10 tür belirlenmiştir. Bunların 7’si balık, diğerleri denizkestanesi, denizanası ve benzeri organizmalardır.  Bunların çoğuna ya bin yıl öncesine ait kayıtlarda rastlanmış ya da son 10 yılda bu türlerin yayılımları büyük ölçüde artmıştır. Hepsi Hint Okyanusu veya Hint-Batı Pasifik Okyanusu kökenlidir ve Süveyş Kanalı aracılığıyla Akdeniz'e giriş yaptıkları bilinmektedir” denildi.

YAYILIM ALANLARI GENİŞLEYEBİLİR
Dikkat çekilen 4 türün Doğu Akdeniz (Levant) ve Tunus'ta dağılım gösterirken, diğerleri (örn. Balon balığı Lagocephalus sceleratus, beyaz sokar balığı Siganus luridus, esmer sokar balığı Siganus rivulatus, göçmen denizanası Rhopilema nomadica ve aslanbalığı Pterois miles), Akdeniz’in batı ve kuzeyinde de görülebildiği ifade edildi. Bu türlerin en büyük popülasyonlarının Doğu Akdeniz’de olduğu, yükselen sıcaklıklar ile bu termofilik (sıcak seven) türlerin yayılım alanlarını daha çok genişletebileceği bildirildi. Şu ana kadar Tetraodontidae ailesinin 8 türü ve Diodontidae ailesinin 3 türünün Akdeniz'de görüldüğü kaydedildi.

ÖLÜMLER OLDU

Akdeniz’de en fazla yaygın olan tehlikeli balık veya deniz canlılarının Latince isimlerine de yer verilen açıklamada, Akdeniz'in en istilacı yabancı tür balıklarından Lagocephalus sceleratus türü balon balıklarının insanlar tarafından tüketilmesi nedeniyle birçok zehirlenme ve hatta ölüm vakaları meydana geldiği hatırlatıldı.

Açıklamada, “Tetrodotoksin (TTX), bu balıkların yumurtalıkları, karaciğerleri, kas ve derilerinde bulunmaktadır ve bilinen en güçlü zehirlerden biridir. Belirtileri ise, bulantı ve kusma, baş dönmesi, baş ağrısı, karın ağrısı ve ilerleyici kas felcidir; son aşamada solunum felcine bağlı ölümlere neden olabilir. Akdeniz'de görülen balon balıkları, özellikle Lagocephalus sceleratus, hatalı bir şekilde geleneksel Japon yemeği ‘Fugu’ için kullanılan türler ile bir tutulmaktadır. Ağırlıklı olarak Asya ülkelerinde tüketilen ‘Fugu’nun lezzeti balığın etinde, yani kas dokusunda bulunduğu ve balığın eti yüksek toksin içerdiği için, Japon Sağlık, Çalışma ve Sosyal Yardım Bakanlığı türlerin seçimi ve işlenmesiyle ilgili bir katalog hazırlamıştır. Bu katalogda, müsaade edilen balon balığı türlerinin yenilebilir kısımları listelenmiştir. Sphoeroides pachygaster türü hariç, Akdeniz'de bulunan balon balığı türlerinin hiçbiri, kas dokusu ve derisindeki yüksek TTX nedeniyle, Japon Bakanlığı'nca izin verilen ‘Fugu’ balıkları listesine dâhil edilmemiştir.” denildi.
Açıklamada, özetle şu uyarılar yapıldı;
* Aslan Balığı (Pterois miles); Dikkat edilerek yenilebilir. Dikkatli tutulduğunda eti yenilebilir ve oldukça lezzetlidir. Yine de balıkçılar ve turistler tarafından popüler olan sahil şeridindeki mevcudiyetleri, insan sağlığı için tehdit oluşturmaktadır.
* Sokar Balıkları (Siganus rivulatus, Siganus luridus) – Yenilebilir bu türler Güneydoğu Akdeniz'de büyük sürüler halinde bulunur ve günümüzde yayılım alanı hem kuzey hem de batı yönünde genişlemektedir. Sokar balıklarının zehirli bölümleri 13 sırt, 7 anal, 4 göğüs yüzgeçlerindeki diken ışın ve batırdığı dikenlerin deri altında yayılmasını sağlayan zehir bezlerinden oluşur. Balıkçılar, bu balıkları avlarken ve temizlerken dikkatli olmalıdır. Dikkatli bir şekilde tutulduğunda ve temizlendiğinde, her iki türün eti de yenilebilir.
* Çizgili yılan-kedi balığı (Plotosus lineatus); Dikkat edilerek yenilebilir
* Göçmen Denizanası (Rhopilema nomadica) – Tehlikelidir.İ Akdeniz’deki Yabancı Türler Çizgili yılan kedi balığı Plotosus lineatus, Süveyş Kanalı yoluyla gelen, Doğu Akdeniz kıyıları ve Türkiye'den de bildirilen Hint Pasifik kökenli yabancı bir türdür. Dünyadaki en zehirli türlerden biridir. Sırt ve göğüs yüzgeçlerinde dikenler ve bunlara bağlı zehir bezleri vardır. Deri salgıları toksin içerir. En yaygın yaralanma sebebi, yakalandıktan sonra balıkların elle tutulmasından kaynaklanır. Dikkatli olmak şartıyla bu türler yenilebilir.
*Göçmen Denizanası (Rhopilema nomadica) – Tehlikelidir. Süveyş Kanalı aracılığıyla The species can Akdeniz'e gelen tropikal bir türdür. Sokması çok acı vericidir. Nefes darlığı, ciltte veya vücutta şişlik, papüloveziküler döküntü şeklinde kızarıklıklar ve anafilaksi dahil olmak üzere şiddetli sistemik belirtiler görülebilir. Yüzerken yüze temas etmemesine özen göstermeli ve çok dikkatli olunmalıdır, çünkü göz ve dudaklarda ciddi etkiler bildirilmiştir.

NEDEN; İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ VE SÜVEYŞ KANALI’NIN GENİŞLEMESİ
Uluslararası açıklamada istilacı yabancı türlerin insan sağlığı açısından gitgide tehlike içermesinin, iklim değişikliği ve Süveyş Kanalı'nın genişletilmesinden kaynaklandığı, Akdeniz ülkelerinin bu yeni sağlık tehdidine karşı halkı bilgilendirmeye hem de sağlık, turizm ve deniz eğlence endüstrisi alanında çalışan personele gerekli eğitimleri vermeye başlaması gerektiği vurgulandı.
Bütün Avrupa Birliği ülkelerinin, yabancı türlerin izlenmesiyle ilgili olarak Avrupa’da ve küresel çerçevede belirlenen yükümlülükleri yerine getirmek zorunda olduğu, erken uyarı ve hızlı müdahale mekanizmalarının etkili olarak geliştirilmesi, yabancı türlerin geçiş yollarının tanımlanması için ufuk taraması yapılması ve en zararlı türlerin tanımlanması gerektiği bildirildi.

(FOTOĞRAFLI)