Edirne Sarayı'na, Efes ve Aspendos modeli

EDİRNE (AA) - SALİH BARAN - Büyük bölümü Fatih Sultan Mehmet tarafından inşa ettirilen Edirne'deki Osmanlı Sarayı'nın, Efes, Aspendos, Perge antik kentleri gibi ören yeri olması için çalışma başlatılacak.

Edirne Sarayı Kazı Başkanı Doç. Dr. Mustafa Özer, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Bahçeşehir Üniversitesi adına 2009'dan bu yana sarayda kazı çalışması yürütüldüğünü söyledi.

Çalışmalar sırasında 6 yılda önemli yapıların ayağa kaldırıldığını belirten Özer, şöyle konuştu:

"Saray Mutfağı (Matbah-ı Amire) ile Kum Kasrı Hamamı’nın onarımı 2014'te tamamlandı. Sarayın önemli yapılarından Cihannüma Kasrı’nın restorasyonuna yönelik proje çalışmalarında da belli bir mesafe alındı. Söz konusu yapının rölövesi Edirne Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından onaylandı. Restitüsyon ve restorasyon projelerinin onay süreci devam ediyor. Çalışmalar tamamlandıktan sonra restorasyon ve konservasyonu sağlanarak yapının işlevlendirilmesi ve gelecek kuşaklara aktarılması amaçlanıyor."

Özer, Edirne Sarayı’ndan günümüze ulaşan yapılardan harap durumdaki Su Maksemi’nin arkeolojik kazı ve röleveleri çalışmalarının tamamlandığını, kısa sürede projesinin hazırlanarak restorasyonunun yapılmasının hedeflendiğini dile getirdi.

- Osmanlı mimarisinin nadir örneklerinden

Özer, bu yıl yapılan çalışmalarda, Osmanlı mimarisinin ender örneklerinden, sarayın su ihtiyacınında karşılandığı Namazgahlı Çeşme’de arkeolojik kazı ve temizlik çalışması yapıldığını söyledi.

Çeşmenin içinin temizlendiğini, namazgah bölümünde de kazı yapıldığını belirten Özer, "Buradaki çalışmalarımız, önümüzdeki yıllarda da devam ettirilecektir. Üzeri açık olan çeşme ile kazı sonrası ortaya çıkarılan mimari kalıntıların üzeri, geçici koruma önlemleri çerçevesinde kapatılmıştır" diye konuştu.

Bu yılki kazı programında gerçekleştirilen araştırmalarda pek çoğu yıkılmış önemli yapıların da tespit edilerek çalışmalara dahil edildiğini ifade eden Özer, şöyle devam etti:

"Günümüzde Kırkpınar güreşlerinin de yapıldığı Hasbahçe’de bulunan Adalet Kasrı’nın rölöveleri alındı. Yapının işlevlendirilmesine yönelik çalışmalarımız devam ediyor. Aynı şekilde, Hasbahçe’de var olduğunu bildiğimiz Has ahırlar, Terazi Kasrı, İftar Köşkü, Bostancıbaşı Kasrı yapılarının yerleri tespit edildi. Önümüzdeki yıllarda bu yapıların ortaya çıkarılması ve mümkünse restorasyonlarının gerçekleştirilerek, Edirne Sarayı’nın bütüncül bir yaklaşımla korunması sağlanacaktır."

Özer, Edirne Sarayı’nın av sahasında bulunan ve günümüzde Tavuk Ormanı olarak adlandırılan bölgedeki IV. Mehmet tarafından yaptırılmış Av Köşkü’nün de belgelendiğini, yapının ihtiyaç duyulan onarımının restorasyon projeleri doğrultusunda gerçekleşeceğini aktardı.

- Bölgeye ören yeri statüsü

Özer, sarayın bulunduğu alanın ören yeri statüsüyle korunmasının amaçlandığını söyledi.

Edirne Sarayı’nın bir bütün olarak (Alay Meydanı, Kum Meydanı, Hasbahçe) değerlendirilerek korunması ve ziyarete açılmasının hedeflendiğini belirten Kazı Başkanı Doç. Dr. Özer, şunları anlattı:

"Edirne Sarayı’ndan günümüze ulaşabilen, Fatih ve Kanuni köprüleri, Babüssaade, Cihannüma Kasrı, Adalet Kasrı, Av Köşkü, Su Maksemi, Namazgahlı Çeşme, Av Köşkü ve Matbah-ı Amire’nin bir bütün olarak ele alınacağı bir proje hazırlayarak Saray’a bir ören yeri statüsü kazandırılmasını hedefliyoruz. Böylelikle bölgenin yaşam kalitesi ve ziyaretçi yoğunluğu artacak. Yakın gelecekte, söz konusu saray yapılarına verilecek yeni işlevlerle hem bu yapıların ve hem de söz konusu saray alanın korunarak yaşatılması ve gelecek kuşaklara aktarılması planlanıyor."

Özer, onlarca yıl kaderine terk edilen Edirne Sarayı’nın eski ihtişamlı günlerine dönmesini umduklarını ifade ederek, "Böylece, Edirne Sarayı’nın makus talihi değişecek ve 100 civarında yapıdan oluşan önemli bir kültür mirasını daha insanlığın hizmetine sunmuş olacağız" dedi.

- Edirne Sarayı

Tunca Nehri kenarına kurulan Edirne Sarayı'nın yapımına, II. Murat'ın emriyle 1450 yılında başlandı. II. Murat'ın vefatından sonra Fatih Sultan Mehmet, Kanuni Sultan Süleyman, II. Selim, I. Ahmet, II. Ahmet, Sultan Mustafa, III. Süleyman ve IV. Mehmet, sarayı yeni yapılar ekleyerek genişletti.

Topkapı Sarayı’na benzer bir yerleşim planına sahip Edirne Sarayı, büyük meydanlar etrafında konumlanan değişik işlevli yapılarıyla Türk saray mimarisinin genel karakterini yansıtmaktadır. İnşasının ardından Osmanlı-Rus Savaşı, Balkan Savaşı, IV. Mehmet'in sünnet şöleni gibi pek çok önemli olaya tanıklık eden saray, Osmanlı-Rus Savaşı'nda önemli oranda tahrip edildi.

Savaş sırasında cephanelik olarak kullanılan saray, Edirne'nin istila edileceği ve cephanenin Ruslar'ın eline geçebileceği düşüncesiyle dönemin Edirne Valisi Cemil Paşa'nın emriyle havaya uçuruldu.

Saraydan günümüze mutfağı, Babüssade, Cihannüma Kasrı, Kum Kasrı Hamamı, Fatih Köprüsü, Adalet Kasrı, Kanuni Köprüsü, Su Maksemi, Şehabeddin Paşa Köprüsü, Namazgahlı Çeşmesi, Av Köşkü gibi yapılar ulaşabildi.