Montessori okulları eğitime ne katıyor?
Güncelleme Tarihi:
Okul öncesi dönemi çocuğun yaşamında gelişim hızının yüksek olduğu ve çocuğun kişiliğinin biçimlendiği en önemli dönem. Çocuğun yaşamındaki insanlar arası ilişkilerin düzeyi, tepkileri, düşünceleri, duyguları, korkuları, alışkanlıkları, olaylar karşısındaki tutumu, iyi veya kötü huylar edinmesi bu dönemde belirleniyor.
Ülkemizde pek çok il ve ilçede ebeveyn, öğretmen ve yöneticilere Montessori ve Sınıf Yönetimi eğitimleri veren ve çocuk gelişimi ve okul öncesi eğitim alanlarında “Yaratıcı Çocuk Etkinlikleri ve Okul Öncesi Eğitimde Montessori Yaklaşımı” adlı kitapları bulunan Tülay Şener, Montessori okulları hakkında merak edilenleri yanıtladı.
- Okul öncesi dönem neden önemlidir ve bu dönemde nelere dikkat edilmelidir?
Okul öncesi dönemde çocuğun fiziksel, zihinsel ve duygusal gelişimini teşvik eden programlar sunmak gerekir. Bu dönemde çocuğun beslenme, uyku ve hijyen gibi temel ihtiyaçlarının, dikkatli, hassas, güvenilir, sağlıklı ve yerinde giderilmesi çocuğun tüm gelişimlerini olumlu yönde etkiler. Ebeveyn ve öğretmenler olarak görevimiz çocuklara sağlıklı ortam sunarak kendi başlarına sorumluk almalarını sağlamak, hijyenin ve sağlıklı beslenmenin önemini çocuklara anlatıp örnek olmak olmalıdır. Ayrıca çocuklar sadece güvenebileceği ebeveyn ve öğretmen isterler; mükemmel anne- babalara ve öğretmenlere ihtiyaç duymazlar. Onları tüm güçlü ve zayıf yanlarıyla kabul eden, yaşlarına ve gelişim ihtiyaçlarına göre çocukları yönlendirmeye hazır olan ebeveynlere ve öğretmenlere ihtiyaç duyarlar. Bu, çocuk ve yetişkin arasında güvene dayalı bir ilişki geliştirmek adına en iyi yoldur.
DÜNYADAKİ YERİNİ TANIMALI
- Bahsettiğiniz Maria Montessori kimdir ve onun pedagojisi hakkında biraz bilgi verebilir misiniz?
Kendisi bir doktor, 1907’de Roma’daki ilk montessori anaokulunun (Casa dei Bambini) kurucusudur. Gözlemlerine ve deneysel araştırmalarına dayanarak, 0-18 yaş arası çocuk ve ergenlerin gelişim ve eğitimi için pedagojik bir kavram geliştirdi. Montessori pedagojisi içerik ve yöntemleri, çocukların ve ergenlerin gelişimlerine yönelik bulgulara dayanıyor. Montessori eğitiminin amacı, çocuk ve ergenlerin bireysel gelişimini teşvik etmektir. Böylece çocuk yüksek bir özgürlük ortamında homojen olarak öğrenir. Aynı zamanda dünyadaki yerini tanır ve sorumluluklarını üstlenir. Dünya barışı için barışçıl bir eğitim anlayışı vardır.
- Montessori okullarında eğitimlerin karma yaş esasına göre yapıldığını söyleyebilir miyiz?
Evet, bu doğru. Sosyal gelişim 3 yaşında başlar ve tüm sosyal alanlarda, insanlar karışık yaş yapılarında bir arada yaşarlar. Çocukları hayata hazırlamaya çalışan okul öncesi okullarında neden böyle değil? Karma yaş sınıflarında, çocuklar yardım etmeyi ve yardım almayı öğrenirler; bu kazanımda çocuk ve ergenin zihinsel, sosyal gelişimi için önemlidir. Karma yaş sınıfları rekabeti azaltır ve hoşgörüyü artırır.
HER ÇOCUK BİR BİREYDİR
- Montessori okulları ve diğer okullar arasındaki fark nedir?
Montessori okullarında, grup içerisinde bireysel eğitim vardır. Çocuk ve ergenlerin kendilerini tanımalarına, keşfetmelerine, yaşayarak öğrenmelerine oldukça büyük bir yer verilir. Çocuğun kendisi, gelişimin kaynağıdır, kısaca kendi yaratıcısıdır. Kendi yoluna gitmek için, sadece yetişkinlerin rehberlik ve desteğine gerek vardır. Montessori sınıflarında materyallerle hazırlanmış bir ortam vardır. Montessori eğitimcileri hazır bir ortamda bireysel çerçeveyi yaratır, kendilerini çocuklara yöneltir ve her bir çocuğa kendi yollarını bulmaları için yardım eder.
- Montessori okulunda not yok ve karne yok; doğru mu?
Montessori okullarında öğretmen çocukları not vererek değerlendirmez ve dönem sonlarında velilere karne verilmez. Öğretmenler bireysel gözlem ve değerlendirmeler yaparlar. Küçük gruplarda yani anaokullarında ilk zamanlar öğretmen, veli ile gözlem ve değerlendirmelerini paylaşır. Okul ve aile eğitimde paralele olmak adına kararlar alır. Daha büyük guruplarda yani ilkokul, lise gibi, ise öğrenci, öğretmen ve velileriyle birlikte değerlendirme yapmak ve hedefler koymak adına düzenli olarak görüşürler. Öğretmen yılda iki kez “Gelişim ve Öğrenme Süreci Hakkında Bilgi” formu hazırlar ve bunlar ebeveyne verilir.
EN ÖNEMLİ İLKE ÖZGÜRLÜK
- Montessori okulları genellikle kendilerini “özgür okullar” olarak adlandırırlar. Bu, çocukların istedikleri her şeyi yapabileceği anlamına mı geliyor?
Özgürlük, Montessori okullarında önemli bir ilkedir. Ancak çocuğun özgürce, yani yetişkinlerin müdahaleleri, engelleri ve baskısı olmadan özgürce gelişmesi hakkını ifade eder. Sınırlar ve kurallar çocuklara ilk andan itibaren gösterilir. Çocuklar bu kurallar ve sınırlar içinde özgürdür. Özgür çalışmada ise çocuk hangi materyal ile kiminle, nerede ve ne kadar süre ile birlikte çalışacağına kendi karar verir. Çocuğun konuya olan ilgisi, bireysel öğrenme ve çalışma ritmi göz önüne alındığı için, özgür seçim en yüksek konsantrasyonun olduğu zamandır.
HOBİ BAHÇESİ
- Kozmik eğitim nedir?
Bu terim, Maria Montessori’den gelir ve bugün Montessori okulunda dünya bilgisini toplayan tüm öğrenme alanları için kullanılır. Coğrafya, tarih, biyoloji, fizik, kimya gibi bölünmüş konular yoktur. Maria Montessori, canlı-cansız evrenimizdeki her şeyin birbiriyle ilişkili olduğunu fark etmiştir. Bu bağlamda dünya insanı yetiştirdiğini ve insanın doğasında olan üretkenliğin canlı tutulması gerektiğini söyler. Bizim okulumuzda çocuklarımız hobi bahçesinde usta bir çiftçi gibi sebzesini eker, büyütür, toplar, ürünlerinden sağlıklı beslenmek için yiyecekler yapar, hiçbir canlıya zarar vermemeye özen gösterir örneğin toprağın üzerine çıkan solucanları tekrar toprağı havalandırma görevlerini yapmaya devam etmeleri için tekrar toprağa gömer. Hayvanların bakımını üstlenir, sağlık ve hijyen için çamaşır yıkar, ütü yapar. Gezegenlerden başlayarak dünyada ki kıtaları, ülkeleri, ülkelerdeki insanları ve yaşadıkları ortamları bitki örtülerini, hayvanları tanır.
ÖRGÜ ÖRMEK MOTOR BECERİLERİNİ ARTIRIR
- Kız ve erkek ayrımı yapmadan öğrencilerinize dikiş dikmeyi ve örgü örmeyi öğretiyorsunuz, bunun bir nedeni var mı?
Erken çocukluk döneminde örgü öğrenmek; çocukların ince bir motor becerisine hâkim olmalarına yardımcı olur ve mekân algısının gelişmesini hızlandır. Örgü örmek, sağ ve sol beyinleri birbirine bağlayan önemli bir gelişimsel beceri olup, genel koordinasyon, yazı yazma, çorap giyme veya topu bir sopayla vurma gibi günlük görevler için gereklidir. Hafızayı korur ve zihinsel bozukluk riskini azaltır. Örgü, her iki elle yapılmış bir zanaattır ve çocukların bu kabiliyetlerini geliştirmelerine yardımcı olur.
- Çocuklarınız on binlerle işlem yapıyorlar, bunu nasıl başarıyorlar?
Çoğu çocuk için, matematiksel kavramları öğrenmek için duyarlı gelişim süresi dört ila altı yaş arasındadır. Çocuğun matematiğe duyarlı(hassas) olduğu dönemde, soyut olan matematik kavram çocuğa somut, bilimsel olarak geliştirilmiş didaktik materyaller sayesinde verilir. Çocuk pek çok farklı materyalle kendi isteği ile tekrarlar yaparak, merakla ve kendiliğinden matematiği keşfeder. Montessori öğrenim ortamında çocuklarda sadece bir sayı için sembolü görme değil, miktarı ellerinde tutarak kalıcı öğrenme gerçekleşir.