Mudanya'da tarihi ateşkesin imzalandığı müze eve yoğun ilgi

Berktuğ ÖNCÜ- Mehmet İNAN/BURSA, (DHA)- KURTULUŞ Savaşı'nın sonunda imzalanan, İstanbul, Boğazlar ve Doğu Trakya'nın savaşsız kurtarılmasını sağlayan, TBMM Hükümeti'nin ilk siyasi zaferi Mudanya Mütarekesi'nin 96'ncı yıl dönümü, tarihi antlaşmanın yapıldığı binanın da bulunduğu Bursa'nın Mudanya ilçesinde kutlanacak. Antlaşmaya TBMM Hükümeti'ni temsilen imza atan İsmet İnönü ve İtilaf Devletleri'nin temsilcilerinin balmumu heykellerinin de bulunduğu, müzeye dönüştürülen tarihi binayı her yıl binlerce kişi ziyaret ediyor.
Büyük Taarruz'un zaferle sona ermesinin ardından İtilaf Devletleri, TBMM'ye mütareke çağrısında bulundu ve görüşmeler, 3 Ekim 1922 tarihinde Mudanya'da başladı. Görüşmelere, TBMM Hükümeti adına İsmet İnönü, İngilizleri temsilen General Harrington, Fransa adına General Charpy, İtalya adına General Mombelli katıldı. Görüşmeler, Doğu Trakya'nın ve Boğazlar'ın boşaltılması, Türkiye'ye geri verilmesi konularındaki görüş ayrılıkları nedeniyle sık sık kesildi. Zaman zaman gergin anların yaşandığı, hatta Türk ordusunun yeniden harekât hazırlıklarına giriştiği mütareke görüşmeleri, 11 Ekim 1922'de uzlaşmayla sonuçlandı. Mudanya Mütarekesi, 11 Ekim sabah saat 06.00'da Türkiye ile 3 İtilaf Devleti İngiltere, Fransa ve İtalya arasında imzalandı. Mütareke, imzalandıktan 3 gün sonra yürürlüğe girdi.
Antlaşmayla Ankara Hükümeti istediğini elde ederek ve tek kurşun atmadan İstanbul, Boğazlar ve Doğu Trakya'yı işgalden kurtardı. Tarihi antlaşmayla, Milli Mücadele'nin askeri safhası sona erdi. Askeri zaferin ardından TBMM siyasi bir zafer de kazanmış oldu.
ANTLAŞMANIN İMZALANDIĞI EV MÜZE OLDU
TBMM Hükümeti'nin siyasi alanda kazandığı ilk başarısının göstergesi olan Mudanya Mütarekesi'nin imzalandığı Bursa'nın Mudanya ilçesindeki bina, Mudanya Mütareke Evi Müzesi olarak halka hizmet veriyor. Rus asıllı Alexander Ganyanof'a ait olan ve daha sonra Şeker Kralı olarak bilinen Mudanyalı iş insanı Hayri İpar'ın satın alıp onardığı Mudanya Mütareke Evi Müzesi, 1937 yılından, 1959 yılına kadar Mudanya Belediyesi'ne bağlı müze olarak hizmet verdi. Müze, 1959 yılında ise Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü'ne devredildi. 19'uncu yüzyılın mimari özelliklerine sahip, 2 katlı, 2 büyük salonu ve 13 odası bulunan müzede, İsmet İnönü'nün çalışma odası bulunuyor. Toplantı odasında ise görüşmelere katılan İsmet Paşa ile İtilaf Devletleri'nin temsilcileri General Harrington, General Charpy ve General Mombelli'nin balmumu heykelleri var.
İNÖNÜ'NÜN YUMRUĞUNU VURDUĞU MASA
Ayrıca İsmet Paşa'nın, görüşmeler sırasında şartları kabul edilmeyince, "Gerekirse savaşırız" diyerek yumruğunu vurmasıyla ikiye bölünen mermer masa de müzede sergileniyor. Müze, her yıl binlerce kişiyi ağırlıyor. Geçen yıl 50 bin kişinin ziyaret ettiği müze, mütarekenin 96'ncı yıl dönümü yaklaşırken ziyaretçilerle dolup taşıyor.
'BARIŞIN VE KARDEŞLİĞİN ŞEHRİ'
Mudanya Belediye Başkanı Hayri Türkyılmaz, ilçenin barışın ve kardeşliğin şehri olduğunu belirterek şöyle konuştu:
"Barışa bir nebze de olsun Mudanya'dan destek vermeye çalıştık ve çabalıyoruz. Bu yönde başarılı olduğumuza inanıyorum. Bu toprakları bize vatan olarak emanet edenlerin neler çektiğini unutmamak gerekir. Bu vatan için edilen mücadelenin, dökülen kanların, verilen canların ve şehitlerimizin unutulmaması gerekir. Bizim de amacımız bu. Burası Cumhuriyetimizin biçimlendiği yerdir. Mudanya Mütarekesi olmasaydı Lozan olmayacaktı, Lozan olmasaydı Türkiye Cumhuriyeti olmayacaktı. Biz de her sene, bu mücadeleye, bu zafere uygun olarak kutlamalarımızı yapıyoruz. Bu sene de konserler, paneller ve kitap günleri ile tarihi zaferi kutlayacağız."
MUDANYA MÜTAREKESİ'NİN HÜKÜMLERİ
1- Bu sözleşmenin yürürlüğe konması tarihinden başlayarak Türk ve Yunan askerî kuvvetleri arasında muhasamat durdurulacaktır.
2- Bu sözleşmenin yürürlüğe konması tarihinden başlayarak Trakya'daki Yunan kuvvetlerinin, gerisine çekilmeye davet edilecekleri hattı, Adalardenizi'ne döküldüğü yerden Trakya ile Bulgaristan sınırını kestiği noktaya kadar Meriç'in sol kıyısı teşkil edilecektir.
3- Barış yapılıncaya kadar, mümkün olabilecek her türlü karışıklığı önlemek için Meriç'in sağ kıyısı, (Karaağaç dahil olmak üzere) Müttefik Devletler Kıtaları tarafından işgal edilecek ve bu kıtalar Müttefik Devletlerce tayin olunacak noktalara konacaktır.
4. Edirne dolaylarına ulaşmayı sağlayan hattın geçiş serbestliğini tam olarak devam ettirmek maksadıyla Cisr-i Mustafa Paşa'dan (Sivilingrat) Kuleliburgaz'a kadar Meriç'in sağ kıyısını takip eden demiryol kısmı üç müttefik devletin, Büyük Millet Meclisi Hükûmeti'nin ve Yunanistan'ın birer delegesinden kurulu bir karma komisyon tarafından nezaret altına alınacaktır. Bu nezaret, özel bir sözleşmeyle düzenlenecektir.
5- Doğu Trakya'nın Yunan kıtaları tarafından boşaltılması, bu sözleşmenin yürürlüğe konmasından itibaren başlayacaktır. Bu boşaltmada, kıtaların kendisi, çeşitli askerî hizmetler ve teşkiller ve onlar çeşitli taşıtları ile harp gereçleri stoklan, cephaneler ve yiyecek depoları dahildir. Bu boşaltma, ortalama onbeş gün içinde yapılacaktır.
6- Jandarma da dahil olduğu halde, Yunan mülkiye memurları mümkün olduğu kadar çabuk çekileceklerdir. Her idare bölgesinden Yunan memurları çekildikçe mülkî hükümet müttefiklerin memurlarına bırakılacak ve onlar da mümkün olduğu kadar aynı günde bunu Türk memurlarına devir ve teslim edeceklerdir. Bu devir ve teslim, Trakya'nın tüm olarak Yunan kıtaları tarafından boşaltılmasının bitiminden sonra, en çok otuz gün içinde sona erecektir.
7. Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükûmeti'nin memurlarına, düzen ve mahalli güvenliğin devam ettirilmesine kesin olarak yetecek miktarda Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükûmeti'nin jandarma kuvvetleri katılacaktır. Bu kuvvetlerin toplamı, subaylar dahil olduğu halde 8000'i geçemeyecektir.
8- Yunan kıtalarının geri çekilme hareketleri ve mülkî idarenin devir ve teslim işi, başlıca merkezlere yerleştirilecek olan müttefikler arası heyetlerin idaresi altında yapılacaktır. Bu heyetlerin görevi yukarıda yazılı geri çekilme, devir ve teslim işini kolaylaştırmaya aracılık etmektir. Bu heyetler her çeşit taşkınlıklara engel olmaya çalışacaklardır.
9- Bu heyetlerden başka Doğu Trakya'yı müttefik kıtaları işgal edeceklerdir. Ortalama yedi taburdan kurulu olan bu kıtalar düzenin devam ettirilmesini sağlayacaklar ve yukarıdaki müttefikler arası heyetlere yardımcı hizmeti göreceklerdir.
10- Müttefiklerin heyetleriyle kıtaların geri çekilmesi, Yunan kıtalarının boşaltması sona erdikten sonra olacaktır. Müttefik hükümetler düzeninin devam ettirilmesi ve Türk olmayan halkın korunması için yeteri kadar tedbir alındığı hakkında fikir birliğine vardıkları takdirde bu geri çekilme işi daha yakın bir tarihte olabilir. Bu suretle Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti ve İdare ve jandarma bir idare bölgesinde düzenli olarak görevlerini yaptığı anda müttefik heyetler ve kıtalar bu idare bölgesinden, kararlaştırılan otuz günlük sürenin bitiminden önce geri alınabilirler.
11- Anadolu'da, Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükûmeti'nin kıtalara aşağıda gösterilen ayırıcı hatlar üzerinde duracaklar ve bu hatları Barış Konferansının açılması ve devamı süresince geçmeyeceklerdir; yukarıdaki ayırıcı hatlar müttefik ordulardan her birinden birer subayla Büyük Millet Meclisi Hükümeti ordusundan bir subaydan birleşik olmak üzere karma komisyonlar tarafından sınırlandırılacaktır.
Müttefik hükümetlerle Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti her türlü olayların önünü alacak gerekli ihtiyat tedbirlerine baş vurmakla beraber aşağıdaki bölgelerde kendi kuvvetleri miktarını çoğaltmamayı ve tahkimat veyahut askerî faaliyetlere girişmemeyi taahhüt ederler.
Çanakkale bölgesi; Bozburnu-Kumburnu hattının boğazdan başlayarak 15 km doğusunda bir mesafeye kadar.
İzmit yarımadasında; Boğaziçi'nden başlayarak Şile-Darıca hattının 15 km doğusunda bir mesafeye kadar.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti, Bozburun (Lapseki kuzeyi) ile Karaburun (Karabiga'nın kuzeyinde) arasındaki kıyının en az 15 km mesafesine kadar topçu tabiye etmemeyi taahhüt eder.
12- Müttefik kıtaları şimdi bulundukları arazide kalacaklardır. Bu araziye Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti, Barış Konferansının kararına kadar riayet etmeyi taahhüt eder. Bu arazi aşağıdadır:
İstanbul Yarımadasında; Podima'nın 7 km kuzey-batısının Karadeniz üzerinde bir noktadan Istıranca-Mertekil-Kışağıl-Sinekli Karaşan çiftliği-Kadıköy-Yenice-Filadina çiftliği-Kalikratya (bütün bu mevkiler dahildir) hattının doğusunda kalan yarımadanın bütün kısmı.
Gelibolu yarımadasında; Baklaburnu (Saros körfezinde) ve Soğukluk mansabı (bütün bu noktalar dahil) hattının güneyinde kalan Gelibolu yarımadasının bütün kısmı.
12- Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti, barış antlaşmasının onaylanmasına kadar Doğu Trakya'ya kıtalar geçirmemeyi ve orada bir ordu toplamamayı ve devam ettirmemeyi taahhüt eder.
14- Bu sözleşme imzalandıktan üç gün sonra, yani 14/15 Ekim 1922 gece yarısı yürürlüğe girecektir.

FOTOĞRAFLI