‘Merhaba’dan ‘hoşçakal’a
Güncelleme Tarihi:
COVID-19 dünyada etkisini azaltarak sürdürüyor. Hepimizin endişeli olduğu bu dönemi, tamamen atlatabilmemiz için uyarılara kulak vermemiz gerekiyor. Alınan korunma tedbirlerine özenle uyalım.Hürriyet Bursa olarak, ‘Yeni Normal’ süreci hakkında iş ve cemiyet hayatının tanınmış isimleriyle bir yazı dizisi hazırladık. Bu süreçten nasıl çıkacağımız çok önemli. Birlikte başarmak dileğiyle.
Op. Dr. Fatma Akalp: Göz Hastalıkları Uzmanı
Fatma Hanım, sizi tanıyabilir miyiz?
24 Kasım1972 yılında İstanbul’da doğdum. Daha sonra Bursa’ya geldik. lk ve Orta öğrenimi, Bursa Özel İnal Ertekin İlkokulu’nda (1978-1983), liseyi Bursa Anadolu Lisesi (1983-1990), sonrada Oxford Üniversitesi St Hugh’s College yaz dönemi dil kuslar (1984-1989/İngilizce) olarak tamamladım.
Akademik Kariyer: İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi (1990-1996) İsviçre Zürih Üniversitesi Göz Kliniği /Universitaetsspial Zürich Augenklinik (Göz Hastalıkları uzmanlığı 1998-2003) Uludağ Tıp Fakültesi Göz Kliniği (2003-2005)
Mesleki deneyim:Göz Hastalıkları Uzmanlık Eğitimi: İsviçre Zürih Üniversitesi Göz Kliniği /Universitaetsspial Zürich Augenklinik(1998-2003) Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Göz Kliniği (2003-2005) Dünya Göz Hastanesi İstanbul /Ataköy Retina Birimi (2006-2012) Bursa Hayat Hastanesi (Kasım 2012-2014) Bursa Acıbadem Hastanesi (2015-2019), Mayıs 2019’dan buyana Bursa Retina Göz Hastanesi’nde devam etmekteyim. Bildiğim yabancı diller çok iyi düzyede İngilizce, Almanca, iyi düzeyde İtalyanca.
Pandemi (Küresel Salgın) ne demektir?
Pandemi (küresel salgın); dünyada bir veya birden fazla kıtada yayılan ve insan sağlığını kitlesel olarak tehdit eden bulaşıcı hastalıklara verilen addır.
COVID-19 nedir?
31 Aralık 2019’da Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Çin Ofisi, Çin’in Wuhan şehrinde kaynağı bilinmeyen pnömoni(zatürre) vakalarını bildirmiştir. 7 Ocak 2020’de etken daha önce insanlarda tespit edilmemiş yeni bir koronavirüs olarak tanımlanmış ve adı COVID-19 olarak kabul edilmiştir. Dünya Sağlık Örgütü, COVID-19 salgınını 30 Ocak’ta “uluslararası boyutta halk sağlığı acil durumu” olarak sınıflandırmıştır. İlk salgının başladığı Çin dışında 113 ülkede COVID-19 vakalarının görülmesi, virüsün yayılımı ve şiddeti nedeniyle 11 Mart’ta küresel salgın(pandemi) olarak tanımlamıştır.
Koronavirüsler (CoV), soğuk algınlığı gibi toplumda yaygın görülen, kendi kendini sınırlayan hafif enfeksiyon tablolarından, Orta Doğu Solunum Sendromu (MERS) ve Ağır Akut Solunum Sendromu (SARS) gibi daha ciddi enfeksiyon tablolarına neden olabilen büyük bir virüs ailesidir. Corona, Latince’de taç demektir.Virüsün yüzeyinde olan çubuksu çıkıntılardan dolayı ‘taçlı virüs‘ anlamında Koronavirüs ismi verilmiştir.
SOLUNUM VE TEMAS
Koronavirüs infeksiyonu kişiye nasıl bulaşır?
COVID-19 virüsünün iki ana bulaşma yolu vardır: solunum ve temas. Virüs taşıyan kişi, hasta olsun olmasın öksürdüğünde veya hapşırdığında ortaya çıkan damlacıklar direkt olarak karşısındaki kişiye geçebileceği gibi, virüsün yaşayabileceği yüzeylere de inebilir. Dolayısıyla, enfekte olmuş bir bireyin yakın çevresine temas edilmesi ile de bulaşmaktadır. COVID-19’ un yüzeylerde hayatta kalma süresi 2 saat ila 9 gün arası değişkenlik göstermektedir. Virüsü taşıyan kişide hastalık belirtileri görülsün veya görülmesin bulaştırma riski taşır.
KİŞİSEL HİJYEN ÖNEMLİ
Genel enfeksiyondan korunma önlemleri nelerdir? Hastalığa yakalanmamak için önerileriniz nelerdir?
Virüsten korunmada birkaç önemli nokta vardır. El temizliği, maske kullanımı, yüze, ağıza, göze elle dokunmama, sosyal mesafenin korunması en önemlileridir. Eller sık sık ve her seferinde en az 20 saniye boyunca sabun ve suyla yıkanmalı, sabun ve suyun olmadığı durumlarda alkol bazlı el antiseptiği ile dezenfekte edilmelidir. Sokağa çıkarken mutlaka daimi olarak maske takılmalıdır. Öksürüp, hapşırırken mendil kullanılmalı ve ardından el yıkanmalı, mendiliniz yoksa kıyafetinizin kol kısmıyla yüz kapatılmalıdır. Göze, buruna veya ağıza olabildiğince dokunulmamalıdır. Kişilerle aranıza en az 1.5 metre sosyal mesafe konulmalıdır. Hastalığa yakalanmamak için iş ve sosyal hayatımızda bulunduğumuz yerlerde bu korunma kurallarına dikkat etmeliyiz.
MASKE VE ELDİVEN ATIKLARI AYRI TOPLANMALI
Damlacık enfeksiyonunun bulunma ihtimali olan yerlerde yüzey dezenfeksiyonunda %70 etanol veya sodyum hipoklorit gibi yaygın dezenfektanlar kullanılarak 1 dakika içinde etkili korumanın sağlandığı saptanmıştır. Odaların Ultraviyole (UV) ışığı ile dezenfeksiyonu, içme suyumuzun klorlanması da diğer etkin korunma önlemleridir.
Salgın tam olarak bitene kadar evde kişisel koruyucu ekipman olarak kullanılan ve enfeksiyon taşıma riski olan maske ve eldivenlerimizin güvenli bir şekilde toplanması ve bertarafı konusunda hassasiyet göstermemiz önemlidir. Kişilerin sokağa çıkarken kullandığı maske, eldiven gibi tek kullanımlık ekipmanları gelişigüzel atmaması, evsel atıklar ile doğrudan karıştırmaması salgın riskinin artmaması için önemlidir. Maske ve eldiven atıkları ayrı toplanmalı, kullanım sonrası evdeki imkanlar doğrultusunda 2-3 kat çöp poşetleri içine katmanlı şekilde paketlenmelidir. Atıklar evlerine en yakın sağlık tesisindeki tıbbı atık alanına teslim edilmeli, yapılamıyorsa poşetlenmiş olarak çöp konteynırına atılmalıdır.
MASKEYİ DOĞRU KULLANMAK ŞART
Ülkemizde yeni koronavirüs hastalık riski var mı?
Son dönemde kısıtlamaların hafifletilmesi ile beraber olası bir ikinci dalga riskinden bahsedilmektedir. Bu risk elbette ülkemiz için de maalesef geçerlidir.İkinci dalga, pandemilerin ilk ortaya çıktıktan ve yavaşladıktan birkaç ay sonra hastalığın tekrar hızlanması ve dünya nüfusunun büyük çoğunluğu bu virüse karşı bağışıklık kazanana ve/veya kesin tedavi bulunana kadar devam etmesi anlamına gelir. Uygulanan sokağa çıkma yasakları ve seyahat kısıtlamaları virüsün yayılımının kontrol altına alınmasına yardımcı olsa da, kısıtlamaların kaldırılması hastalığı geçirmemiş olan birçok kişiyi virüsün bulaşması riskiyle karşı karşıya bırakıyor ve ikinci bir dalganın ortaya çıkması riskini doğuruyor. Dünya Sağlık Örgütü sokağa çıkma kısıtlamalarının kademeli olarak kaldırılmasını ve mecbur kalınmadıkça kalabalık ortamlarda bulunmaktan kaçınılmasını öneriyor. Ayrıca ikinci dalganın olmasını önlemek için kişisel ve çevresel hijyenin ve sosyal mesafenin korunmasının ciddiyetle devam edilmesi gerektiğini tahmin etmek de zor değildir.
Maske takmak koranovirüs enfeksiyonundan korur mu?
Elbette korur ama bunun kurallarına tam olarak uyulması gerekmektedir. Öncelikle toplumun tüm bireylerinin maskeyi doğru kullanması şarttır. Maskenin önerilen kullanım süresi geçtiğinde değiştirilmesi, önerilen süreden fazla aynı maske kullanılmaya devam edilmemesi gerekmektedir. Her tip maskenin koruyuculuk süresi farklıdır. Kullandıktan sonra atılacak maske ve eldivenlerin diğer atıklardan ayrı olarak poşetlenip atılması ve maskeliyken dahi maskeye ve yüze elle temas edilmemesi kişiyi virüsün bulaşmasından büyük ölçüde korur.
HASTALAR ZİYARET EDİLMEMELİ
Yeni koranovirüs (COVID-19) kimleri daha fazla etkiler?
İlk dalgada olduğu gibi, yaşlı ve diabet, kalp hastalıkları, astım, akciğer hastalıkları, sistemik bağışıklık sistemi hastalıkları gibi kronik hastalıkları olan veya bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler ikinci dalgada da daha fazla risk altındadır. Bununla beraber sağlıklı olduğu halde kalabalık ortamda sıkça bulunan ve önlemlerini tam olarak almayan bireyler de onlar kadar yüksek riske maruz kalacaktır.
Hastaya yapılan ziyaretler nasıl olmalıdır?
Bu dönemde hastaneye muayeneye giderken mecbur kalınmadıkça refakatçi götürmemek, sağlıkla ilgili şikayetler yoksa rutin muayeneleri ertelemek uygun olacaktır. Evde veya hastanede yatan hastalar ziyaret edilmemelidir. Mümkünse telefon ve görüntülü arama tercih edilmelidir.
Hastalara yemek servislerinde nelere dikkat edilmelidir?
Hastalara verilen yemek servisinde tek kullanımlık kaşık çatalları tercih etmek uygun olacaktır.
‘YENİ NORMAL’İMİZ NASIL OLABİLİR?
Kontrollü normalleşme sürecini nasıl değerlendirmeliyiz?
Kontrollü normalleşme sürecinde iş ve sosyal hayatımızı ‘yeni normal’ kavramına göre düzenlememiz gerekir. Covid-19 la beraber gelen yeni normal kavramı merhabadan hoşçakala kadar tüm davranışlarımızı daha dikkatli ve mesafeli hale getiriyor. Kişisel koruyucu ekipmanların kullanımını, sosyal mesafeye ve hijyen kurallarına tam olarak uyulması zorunluluğunu doğruyor.
Yeni normal tanımında, eskiden olan el sıkışma ve sarılma gibi temasların olmaması gerekmektedir. Ev ve işyeri ziyaretleri, konserler, gösteriler, çok sayıda kişinin katıldığı toplantılar ve davetler salgın tam olarak bitene kadar ertelenmelidir. Toplu taşımalarda yolcu sayısının sosyal mesafeye uygun tutulması hayatidir. Toplu taşımalarda da dış ortamlarda da maskesiz dolaşılmamalıdır. Benzer önlemler okullarda da uygulanmalıdır.
Okulların temizliği ne şekilde yapılmalıdır?
Okullar açılana kadar salgın bitmez veya ikinci dalga gelişirse ise Sağlık bakanlığının önerileri doğrultusunda online eğitime devam edilebileceğini ön görmek zor değildir. Yine de okullar açılır ise sınıflarda öğrenci sayısı sosyal mesafe korunacak şekilde azaltılmalıdır, çocuklarımız tüm eğitim sürecinde maske takmak zorunda kalabilir.
Okul ve iş yerlerindeki yemekhane, ortak kullanım alanları ve tuvalet kullanımları arttırılmış hijyenik ve sosyal mesafe koşullarına göre düzenlenmelidir. Covid-19 la mücadele sürecimizde yeni normalleşme kurallarına tam olarak uyarak ve sabırla bu zorlu süreci hep beraber en iyi şekilde atlatacağmız inancındayım. Sağlıklı günlere hep beraber ulaşmamızı dilerim.