Esnaf kirayı kara kara düşünüyor
Güncelleme Tarihi:
Yeni yıl ile birçok kira sözleşmesi yenilenecek. Bunlar arasında çarşı esnafının dükkanlarının kira sözleşmeleri de bulunuyor. Esnaf kira artışlarında makul oranlar sunulmasını istiyor. Tarihi Çarşılarda Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne ait dükkanların bulunduğunu hatırlatan Muhsin Özyıldırım, “Vakıflar bir ölçü olur diye hesap ediyoruz. Çünkü özel mülk sahipleri de ‘Vakıflar bu kadar yaptı. Ben de bu kadar isterim’ diye konuşabiliyor. Dolayısıyla Vakıflar öncü olsun” dedi.
YENİ yılın yaklaşması ile birçok giderde yeni düzenlemeler olacak. Bunlar arasında kiracı esnafların dükkanlarının kira artış oranı da bulunuyor. Oranlar belirsizliğini korumasına karşın esnaf, ekonomideki gelişmeleri yakından takip ediyor.
Tarihi Çarşılar Federasyonu Başkanı Muhsin Özyıldırım, esnaflar açısından kira yükünün çok fazla olduğunu söyledi. Eskiden mal sahibi olan esnaf sayısının daha fazla olduğuna işaret eden Özyıldırım, giderek kiracı esnafın çoğaldığını kaydetti. Mal sahibi ve esnaf olanların sayısının çoğu yerde yüzde 20’lerin altına düştüğünü belirten Özyıldırım, “Bundan 30 yıl önce yüzde 50’nin üzerindeydi. Şimdi esnafın kira yükü ciddi bir kambur. Bu da maliyet enflasyonuna neden oluyor. Diğer giderlerin yanı sıra kirasını da hesap ediyor. Sattığı veya yaptığı hizmetlerin fiyatlarına yansıtıyor. Bu da enflasyonu bir sarmal haline getiriyor” dedi.
ÇIKMAZA GİRDİK
Dükkan sahiplerinin enflasyon bu kadar yüksek olunca, ‘Enflasyonun altında kira mı olur?’ diyerek, enflasyon üstünde veya civarında bir rakam istediklerini ifade eden Özyıldırım, “Bunlar da yüksek rakamlar. Bir çıkmaza girdik. Dükkanlarını devreden veya el değiştiren veyahut malik olduğu halde bırakıp kiraya veren, ‘Daha iyi getirir’ diyenlerin sayısı arttı. Bunlar hep sıkıntı. Gönül istiyor ki devlet bir öncelik yapsın. Bir örnek teşkil etsin” diye konuştu.
VAKIFLAR ÖLÇÜ OLSUN
TARİHİ Çarşılarda Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne ait dükkanların da bulunduğunu hatırlatan Özyıldırım, “Bazı çarşılarımızda fazla, bazılarında daha az... Kaba bir envanter ile tarihi çarşılarımızdaki vakıfların yüzde 10 civarında mülkiyeti var. Belirleyici kritik yerlerdeler. Edirne’deki arastalar hepsi kıymetli yerlerdeler. İstanbul Mısır Çarşısı çok kıymetli. Bedestenler çok kıymetli. Bursa’da da Bedesten, Aynalı Çarşı, Irgandı Köprüsü, İç Kozahan var. Çarşı ve hanların içerisinde muhtelif dükkanlar var. ‘Vakıflar bir ölçü olur’ diye hesap ediyoruz. Çünkü özel mülk sahipleri de ‘Vakıflar bu kadar yaptı. Ben de bu kadar isterim’ diye konuşabiliyor. Dolayısıyla Vakıflar öncü olsun. Ödenebilecek kiraları istesin diye arzu ediyoruz” dedi.
YILBAŞINDA YENİLENİYOR
Orta yolun bulunması gerektiğini vurgulayan Özyıldırım, bu konuda belli rakam ve oranlar içerisinde bir düzenleme oluşturulabileceğini kaydetti. Yüzde 40-50 arasında bir oran getirilebileceğini belirten Özyıldırım, “Bu işin çözülmesi lazım. Çünkü çoğu kontrat yılbaşında yenileniyor. Vakıflar’da da böyle. Vakıflar’dan aldığımız bilgiler, muhtelif. İl bazında, bölge bazında da farklılıklar gösteriyor. Yüzde 65’leri duyduğumuz da var. Yüzde 54, yüzde 80’leri duyduğumuz da var. ‘Yılbaşında belirleyeceğiz’ diyerek her sene kasım ayı ortalamaları baz alınması düşünülürken, şimdi ‘Ocak ayı enflasyon oranı baz alınacak’ diye tebligatlar da gelmeye başladı” şeklinde konuştu.
ESNAFIN BELİNİ BÜKÜYOR
Vakıflar’da geçerli olmayan ancak kiracıları etkileyen bir diğer konunun stopaj olduğuna dikkat çeken Özyıldırım, “Bu stopaj kiracı esnafımızın belini büküyor. Kira stopajı ya tamamen kaldırılmalı ya da düşürülmeli ki esnafımız o yükten kurtulsun” dedi.
Pandemiden sonra ciddi bir hareketlilik yaşandığını hatırlatan Özyıldırım, hizmet, inşaat ve perakende de bunun yansımalarını gördüklerini kaydetti. Tüketici endekslerine bakıldığında artık o sektörlerde de düşüş gözlendiğini ifade eden Özyıldırım, müşteri taleplerinin gerilediğini veya ucuza yöneldiğini aktardı.
ESNAF PARA KAZANAMIYOR
ENFLASYON döneminde esnafın para kazanamadığını anlatan Özyıldırım, “Esnaf, kar oranlarını mecburen düşürüyor. Kalem bazında satışlar azalıyor. Kasaya giren paranın nominal değeri ile alım gücü arasında ciddi fark var. Geçen seneye göre iki misli para toplansa bile kalem bazında alım gücü iki misli değil. Bu sermayenin erimesine ve küçülmesine neden oluyor” diye konuştu.
UCUZ MU PAHALI MI
Toptancı ve marketlerde bu dönemde fırsatçıların da olduğunu söyleyen Özyıldırım, bazı ticarethanelerde, AVM’de, markette, pazarlık gücünün enflasyon nedeniyle kırıldığını belirterek, “Ucuz mu alıyoruz? Pahalı mı alıyoruz? İnsanlar da bilemiyor. Satıcı, ‘Senin fiyatlardan haberin yok herhalde abla’ diyor. Bu nedenle fiyatlardaki artışların denetimleri de çok zor. Bakanlık 21 firmaya fahiş fiyat uygulaması nedeniyle ceza kesmiş. Bu iyi niyetli olmayanları nereye kadar kovalayacağız? Bunun bir adını koymak, şekle sokmak lazım. Denetimleri belki daha farklı boyutlarda yapmak lazım” dedi.
ENFLASYONLA MÜCADELE BİRİNCİ SIRADA OLMALI
VATANDAŞIN da esnafın da geleceğinin belirsiz olduğunu ifade eden Muhsin Özyıldırım, yüksek enflasyonun çok ciddi bir sıkıntı olduğunu kaydetti. Özyıldırım, enflasyonla mücadeleyi birinci sırada tutmanın önemine işaret etti.
DÜKKAN KİRASI İLE İLGİLİ ÖLÇÜ VARDI
Çarşı esnafının yüksek kiralardan rahatsız olduğunu belirten Özyıldırım, “Eskiden bir ölçü vardı. ‘Dükkan kirası, 3-4 günlük cironu geçiyorsa tutma’ derlerdi. Şimdi bu oran bir haftalık 10 günlük cirolara çıktı. Sektörüne göre esnaf kirayı karşılayabiliyor. Geriye bir şey kalmıyor. Bu durum enflasyonun artmasına neden oluyor. Bu da sarmal oluyor” dedi.