Destek değil, işimize dönmek istiyoruz

Eğlence sektöründe çalışanlar ne yapıyor?

Resmi rakamlara göre Covid19 vaka oranlarındaki düşüşe bağlı olarak çalışma hayatı ve sosyal hayat, bazı kısıtlamalarla normale döndü. Eğlence sektöründe faaliyet gösterenler ise bu konuda en fazla mustarip kesimin içinde yer alıyor. Müzisyenler, uzun süredir çalışamazken, işletmeciler ise kısıtlamalar nedeniyle iş potansiyelinin artacağı saatte işletmesini kapatmak durumunda kalıyor. Bu konuda sıkıntılar yaşayan taraflar ile görüştük. Pandemi döneminde ne yaptılar? Uzun zamandır devam eden bu süreci ekonomik ve ruhsal açıdan nasıl geçirdiler? Zorluklara nasıl göğüs gerdiler? Aldıkları destekler yeterli miydi? Beklentileri neler? Hürriyet Bursa araştırdı.

BURAK ŞENÖZ:

Bu süreci kendi imkanlarımızla geçirmeye çalıştık. Hiçbir destek alamadık, almadık. Bin lira para veriliyor. İki yıldan beri bin lira para benim neyime yetecek? Bugün markete gittiğinizde 300 liralık malzeme alıyorsunuz. Evinizde çocuğunuz var. Elektrik, doğalgaz ödemeleri var. O yetmedi 3 bin lira daha vereceğiz dediler. Tamam. 3 bin lira iki yılda benim neyime yarayacak? Yine bir işe yaramıyor. Ne yapacaksın? Ya cebinden yiyeceksin ya bir şeyini satacaksın. Ya hayatını inanılmaz şekilde minimal hale getireceksin ya da işin sonunda Türkiye genelinde 200’e yakın arkadaşımızın intihar ettiği gibi sen de intihar edeceksin.

VİRÜSÜN SAATİ Mİ VAR?

Bugüne kadar kendi imkanlarımla ayakta kaldım. Sıfırı tüketmek üzereyim. Ne olacağını bilmiyoruz.
Ben para istemiyorum. Bir kuruş vermesinler. Pazar açılsın, yasakları kaldırsınlar. Gece 10’dan 5’e kadar olan yasağı kaldırsınlar. Virüsün saati mi var?

ZOR DURUMDA KİMSENİN UMURUNDA DEĞİLİZ

Bu müzisyenler ne yapacak? Eğlenmeye geldiği zaman herkes bizi arıyor. Eğleniyor, oh süper harika. Müzisyen zor durumda olunca kimsenin umurunda değil. Bir tek Haluk Levent insanlara yardımcı oluyor. Sağ olsun. Ben utanırım yani Haluk Levent bir sanatçı olarak bana yardım ediyor. Devletime ben vergimi ödemiş, her görevimi yerine getirmişim. Devlet bunu niye görmüyor? Haluk Levent gibi insanların mı bunu yapması gerekiyor?

ÇOĞU KÖTÜ DURUMDA

Büyükşehir Belediyesi sokaklarda çocuklara şarkı söyletiyor. İki yıldan beri neredesiniz? En azından insanlara yemek bileti ver. Aşevlerine yemek yolla. Onların karınlarını doyur. Şoförlük yaptır, çöpçülük yaptır. Ne bileyim bir şeyler yaptır. Çocukların çoğu kötü durumdaydı. Ben ses sanatçısıyım. Kendime göre idare ettim. Ama benim arkamda bulunan orkestra, davulcu, basçı, Türk Sanat Müziği ile uğraşanlar var. Bazı engelli arkadaşlarımız var. Onların hiçbir şeyleri yok ki o çocuklar ne yapsın?

DERNEK KURDUK

Biz kendi aramızda Müzik İnsanları Derneği (MİDER) diye bir dernek kurduk. Kendi aramızda neler yapmamız gerekiyor diye anlattık. Televizyona çıkmaya, bakana ses duyurmaya çalıştık. Toplantı yaptık. Nilüfer Belediyesi’nden online konser yaptık. Bir kuruş almadık. Sırf onlar alsınlar. Hayatlarını idame ettirsinler diye… Evindeki parkeleri söküp satan insanları biliyorum ben. Bas gitarını satan, evindeki eşyalarını satanlar var. Ne yapsın? Ölsün mü? Bunu millet görmüyor. Şaşalı hayatlar. Oh süper olduğu zaman düğünler, eventler, çağırıyorlar bizleri… Ama kötü zamanda senin yanında kimse yok. Sanatçı ölsün. Zaten sanatçıya değer verildiği yok. Bir sürü müzisyen şu anda kötü durumda.

BU DÖNEM BİR KAMPANYA YAPILABİLİRDİ

Düğünleri 100 kişi ile sınırlandırıyorsun. Saat 10’a kadar açıyorsun. Saatle virüsün ne alakası var? Pazar günleri düğünlerimiz vardı. Düğün sektörü allak bullak oldu. Masa düzeni saçma oldu. Pazar aldığımız işlerin hepsi iptal oldu. Cuma, cumartesiye gitti. Düğün stoku var, zaten hepsi şişti. Düğün salonları tıklım tıklım. İki yıldan beri şişen düğün dolu. İnsanlar sözlenmiş, nişanlanmış, evlenecek tarih yok. O sırada kavga eden, vazgeçen, gerilen, insanlar var. Bunlar toplumsal facia. İnsanları etkiliyor. Benim çok canım yandı. Elimden birçok şeyi çıkartıp satmaya çalıştım. İnsanlara destek olmaya çalıştık. Böyle zamanlarda arkadaş, dostu görüyorsun. Bu süreç uzarsa burnumun şurasına kadar geldi derler ya o burundan çoktan çıktı. Bu dönem bir kampanya yapılabilirdi. Bana çöp arabasının üzerinde dur de ben çalışırım. Hiçbir şeyden gocunmam. Alternatif sunabilirlerdi.

TANER YAZICI

Geçen sene Mart ayından itibaren kademeli olarak yasaklar başlamıştı. Biz de maalesef Mart ayından itibaren işsiz kaldık. Çalıştığımız programları bitirmek zorunda kaldık. Yaz döneminde tekrardan bir dönem açılma oldu. Temmuz, Ağustos serbest bırakıldı. Vakalar artınca tekrar yasaklar arttı. Eylül, Ekim gibi tamamen kapatıldı. Aslında bizim hiç çalışamadığımız dönem Ekim’den bu yanadır. Diğer dönemlerde kademeli saatlerde de olsa çalışılabiliyordu. Bu durum müzik sektörü açısından bir kriz yarattı. Doğal afetlerde, terör olaylarında ülkenin başına gelen negatif olayda, müzik sektörü etkileniyor. Bu benim tecrübe ettiğim en büyük olay oldu. Pandemi sadece Türkiye’de değil, dünyada müzik sektörünü bitirdi diye gözüküyor.

E-TİCARET İŞİNE GİRDİM

Bu dönemi birikimlerle geçirmeye çalıştık. Öte yandan ‘Bu zamanda yeni bir durum oldu mu?’ diye sorarsanız, e-ticaret işine girdim. Bu sektörde pazar yerlerinde şirket kurup, satış yapmaya başladım. Müzik sektöründe düzenli iş olmaz. O yüzden çalışanların birikim yapması gerekir. Bu işi yapan bilir. Bu şekilde idare ettim.

SAATLERDE ESNEME YAPILABİLİR

Haziran ayında beklentimiz vardı. Çünkü ülke Haziran, Temmuz, Ağustos’ta turizm sezonuna giriyor. Önemli bir sezon bu. Sadece organizasyon işi yapanlar, yazın daha çok para kazanıyor. Haziran beklentimiz vardı. Kısıtlı saatlerde açılma oldu. Bizim beklentimiz en azından 12’ye kadar açılmasıydı. Mekanlar ve organizasyon salonları da dahil olmak üzere ancak bu şimdilik olmadı. Temmuz ayındaki beklentimiz bu. En azından saatlerde biraz daha esneme yapılabilir. Tam açılma değil de bir anda her şey bitti deneceğini sanmıyorum. O hale de gelmedik. Tam aşılama yapıldıktan sonra olabilir.

ENSTRÜMANINI SATAN VAR

Faturalarını ödemek için arabasını, enstrümanını satan çok müzisyen arkadaşım var. Devlet bize destek yaptı ama şu anki enflasyon ve hayat pahalılığında yeterli kalmıyor. Elektrik, su, doğalgaz ödeseniz, sadece faturaları öder. Kirası, ödemeleri, çocuğu olan insanlar ve onun masrafları dersek, çok sıkıntılı dönemler geçirdi müzisyen camiası.

AKIN SOY

Alınan önlemler mecburiydi. Kendi sıhhatimiz, insanoğlu için alınmış önlemlerdi. Fevkalade başlatıldı. Üzerine düşüldü. Her şey eşitti. Ama sonra bu önlemler farklı şekillere dönüştü. Gruplaştırıldı. Sanatçılar itildi. Bu sektör itildi. Göz ardı edilmedi. İtildi, yok sayıldı. Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı görülmedi dahi.

BİZE ACIYARAK BAKIYORLAR

Psikolojiler bitti. Bizler sanatçıyız. Alkışla, insanların hayran bakışları ile yaşıyoruz. O kitle bize artık acıyarak bakıyor. Bu nasıl bir duygu bilir misiniz? Tahmin dahi edemezsiniz. Bunun acısı ile bu süreci geçirdik. Biz, sanatçılar olarak üzerimize düşeni yaptık. Yardımlara koştuk. Yardım etmeye çalıştık. Gücümüz nispetinde fedakarlıklar yaptık. Devletimiz biz sanatçılara bile yardım yaparken, kayıt aradılar. Oraya bağlı mısın? Buraya bağlı mısın? Vergi levhan var mı? Benim arkamdaki kemancının vergi levhası nereden olsun? Uzun lafın kısası bu süreci çok mutsuz geçirdim. Devletimin yöneticilerine olan inancımı, saygımı kaybettim.

EVİMDE BÖREK YAPIYORUM

Ben 34 yıllık bir sanatçıyım. Bu süreçte Cumhurbaşkanı, Başbakan eşlerine, milletvekilleri, yurtdışı bürokratları, politikacılara, Arap şeyhlerine kadar şarkı söyledim. Evimde börek yapıp, satıyorum şu anda. İhtiyacım olduğu için değil. Yanlış anlamayın. Tuzum kuru ancak evde oturarak beklemek, hiç yapacağım bir şey değil. Sadece müzisyen arkadaşlarımı cesaretlendirmek istedim. Çalışmanın ayıp olmadığını; ona, buna güvenerek bir şey yapılmaması gerektiğini, kendi çabamızla ayaklarımızın üstünde üretebildiğimizi göstermek adına bir öncülük yaptım. Çok da güzel oldu. Müzisyen arkadaşım saksı boyadı, sattı. Tablolar yapıldı.

ADALET İSTİYORUZ

Metrolar, otobüsler, çarşı, pazar üst üste iken; iki kafe, bizim şarkı söylediğimiz yerlerin kapalı olması acayip. Adalet istiyoruz. Düğünler, dernekler tamam. Zaten kişi sayısı koydunuz. Açık havada yap. Benim Ağustos’a kadar 10 düğünüm var. Ben para kazanamayacağım. Beni bırakın arkamdaki 12 kişilik orkestra ne olacak? Ben sahneye çıktığımda kuaför, asistan, terzi, şoför vs… Her bir bireyi 4 kişi hesap edin. Ben sahneye çıkınca kaç kişi çıkar? Yaklaşık 75 kişi. Sen beni eve kapatıyorsun. 75 kişinin ekmeğine mani oluyorsun.

AYÇA KARACA KAYA

Son 2 ayı saymazsak Mart ayından bu yana, geçimimi hiçbir şekilde sağlayamadım. Benim şu anda hali hazırda borçlarım var. Ödemem birikti. Araba için kredi çekmiştim. Ailem ödedi ve ödemeye devam ediyor. Bu sefer onlar da zor duruma girdiler. Kredi kartlarımı ödeyemedim. Bloke kondu. Belki yarın haciz gelecek. Hala toparlanmış bir süreç yok şu an için. Herkes gibi bu süreci çok zor geçiriyorum. Sadece şükredeceğim nokta ailem ile yaşıyorum. Ayrı evde değilim. Evli değilim ve çocuğum yok. O durumdaki arkadaşlarım için de çok üzgünüm.

ARABA KREDİSİNİ KAZANCIMI DÜŞÜNEREK ÇEKMİŞTİM

Geçimimi kazandığım para ile sağlıyordum. Benim ödemelerim her şeyim buna bağlıydı. Araba kredisini kazancımı düşünerek çekmiştim. Çünkü para kazanıyordum. Şimdi işsiz kaldığım zaman kişisel sorumluluğum, ödemelerim de aileme kaldı. İnanılmaz zor durumda kaldım. İşim de yok. Hala çalışmıyorum. Ha bugün, ha yarın açılacak diye insanları oyaladılar. Özellikle bu sektörde çalışan insanlar için yeni bir işe girmek çok da kolay değil. O sebepten ötelemeye çalıştım. İdare edelim şeklindeydi düşüncem. Bu süreç çok fazla uzadı ve hala dediğim gibi düzelmedi.
Bir iş bulmuştum ve iki aydır orada çalışıyordum. Ofis içi mesleğimle ilgisi olmayan bir işti. Oradan da ayrılmak durumunda kaldım. Şu anda işsizim.

DERTLERE DERMAN OLMUYOR

Ben devletten 1 lira yardım alamadım. 17 ay kadar… Bana çıkmadı. Bu yardımların kriterleri nedir? Kime çıkıyor? Yardım yapılan paralar da devede kulak derler ya… 3 bin lira da versen. Bu insanların aylık kayıpları 15-16 aya vurursanız zaten verilen 3 bin lira da olsa dertlerine derman olmuyor. Bu biraz göstermelik.

BİZ İŞİMİZİ YAPALIM DİYORUZ

Bakın AVM’ler işlerini yapıyor. Babam memur, pandeminin başından beri çalışmaya devam etti. Veteriner, hastane, postane çalışıyor. Biz, işimizi yapalım diyoruz. Güvenli etkinlik ile bu mümkün. Bunu yapabilirlerdi. Bizleri bu kadar mağdur etmemeleri gerekirdi. Bu süreç bu kadar uzayacak ise bizi eve kapatmak çözüm değil.

BÜYÜK HAKSIZLIKLA KARŞI KARŞIYAYIZ

Dün güzellik merkezine gittim. ‘Biz, insanların ağzında iş yapıyoruz’ diyorlar. Dişçiler devam ediyor. Biz güzellik salonlarında gibi insanların ağzının içine mi giriyoruz? Sahnedeyiz. İnsanlar bizlere belli bir mesafe uzaklıkta. Eğlence sektörü için pandemi sürecinin devlet tarafından çok kötü yönetildiğini düşünüyorum. Eğlence sektörü çalışanları, kapısından mutfağına, sahnesinden güvenliğine büyük haksızlıkla karşı karşıyayız. Çifte standart var.

ÖZEL GENELGE Mİ ÇIKTI?

Sanatçıların bir kısmının bu ay düğünleri vardı. Düğünlere gidemediler. Genelge çıkmadı yasak dendi. İşleri iptal edildi. Bakıyoruz Berkay, içinde bakanların olduğu düğün yapabiliyor. Berkay’a özel genelge mi çıktı? Aynı şey bizim için de geçerli… Çalıştığım mekanların bazıları açılamıyor. Açılanların da müzik yapılabilirliği yok. İnsanlar kafasına göre açtı. Açmak zorunda kaldı. Tek başına geçimimi sağlayan bir kadın da olabilirdim. Ne olacaktı benim halim? Nereye sığınacaktım? Ne yapacaktım? Düşünmek bile istemiyorum.

SAAT 9 UYGULAMASI KİMSENİN İŞİNE YARAMIYOR

3 ay yaz sezonu var. Hala Haziran ayında güvenli etkinliği konuşamıyoruz. Haziran ayı çöpe gitti. Biz, gece para kazanan insanlarız. Saat 9.00 uygulaması kimsenin işine yaramıyor. Ne mekancının, ne solistin...

ÖNLEMLER ALINSIN, MEKANLAR AÇILSIN

Fiyatlar inanılmaz düştü. Yerel sanatçılar biz, çok para kazanmıyoruz. Şimdi 100-200-300 liralar konuşuluyor. Şaka gibi... Saat 9’a kadar ne kazanacağım diyor? Önlemler alınsın, mekanlar açılsın. Bu sektörden çok fazla ekmek yiyen var. Bizler duygusal insanlarız. İnanılmaz hayal kırıklığına uğramış kişileriz. O kadar değersizleştirildik ki herkes keyifsiz ve mutsuz.