Çevreci ruhtan doğan elektrikli otomobil: Amperino

Türkiye, Gemlik’te üretilmeye başlanan ilk yerli ve milli otomobil TOGG’u konuşurken, İnegöl’de yürütülen elektrikli otomobil projesi AMPERİNO heyecan yaratıyor. İnegöl’de faaliyet gösteren Saloni Mobilya, Erhun Mobilya Ekipmanları, Yol Mobilya, Lenova Mobilya, Orimak Makina ve İyon Mekatronik güçlerini birleştirerek geçtiğimiz yıl kamuoyuna elektrikli araç projesi Amperino’yu duyurdular. 2023 sonunda aracın ilk prototipi çıkarılıp, tip testi alındıktan sonra seri üretim sürecine geçilecek. 3 kişilik aracın seri üretimine de 2025’te başlanacak. Şehir içi kullanıma uygun olacak Amperino’nun Yönetim Kurulu Başkanı Yakup Canseven, projenin nasıl ortaya çıktığını, gelişimini ve hedeflerini Sofra Sohbetleri’nde anlattı.

PANDEMİ VESİLE OLDU

- Amperino’nun hikâyesi nasıl başladı?
Saloni Mobilya’nin sahibi Haluk Bey ile 2012 yılında Erhun’u kurarken on yıl sonra mobilyadan farklı sektörlere de yatırım yapacağımıza dair bir vizyon ortaya koymuştuk. O zaman sektör belli değildi tabii. Pandemi hepimize gösterdi ki biz insanlar doğadan elimizi ayağımızı çeker ve hor kullanmayı bırakırsak, tabiat kendini yenileyebiliyor. Dünyanın bu heyecanı, bir tabiat sever olarak bizleri de heyecanlandırdı. Böyle bir sektör arayışımız varken, ‘Öyle bir şey yapalım ki doğaya, dünyamıza da katkısı olsun’ diye düşündük. Haluk Bey ve ben dünyanın gidişatını, aktüaliteyi, trendleri sürekli takip eden insanlarız. Gördük ki çevreci araçlar, daha doğrusu yenilebilir enerji kaynakları dünyada gündem ve ciddi bir gereklilik olmaya başlıyor. Hem tabiat severlik hem çevrecilik hem de bu trend birleşince bu sektörde biz de bir rol alalım istedik. Bu ilk başta bir elektrikli otomobil değildi. Araştırmalara başladık ve nihayetinde 2019 yılında şehir içi elektrikli otomobil üretme kararı aldık ve bunu kamuoyuna duyurduk. Bunu yaptığımızda inanın bir mühendisimiz bile yoktu. Tek teknik kişi matematik mühendisi olarak bendim. Erhun bünyesinde mühendislerimiz var ama elektrikli araç ve otomotiv alanında uzman bir teknik ekibimiz yoktu.

BÜTÇE 2.5 MİLYON EURO

- Peki Yol ve Lenova Mobilya gibi diğer proje ortaklarınızı nasıl ikna ettiniz?
Projeyi, Saloni ve Erhun’un üretim ve ticari başarısından dolayı bizlere güvenlerinin tam olduğunu bildiğimiz bu arkadaşlarımıza anlattık. Türkiye’de mobilya yan sanayi tedarikinde ciddi bir marka olan Erhun, faaliyete başladığı zaman 10 kişilik mütevazı bir kadroya sahipti ve bugün 100 kişiye yakın istihdam sağlıyor. Bu hızlı büyüme ve gelişmede, Saloni’nin sektördeki başarısı bir etkendi mutlaka. Saloni, sektöründe marka olmaya aday en iddialı firmaların başında geliyor. 2021 yılında gerçekleştirdiği 20 milyon dolara yakın ihracat ile başarısını geliştirmeye devam ediyor. Bu güvenle arkadaşlarımız bize inandılar ve projeye ortak oldular. Paydaşlarımız Lenova ve Yol Mobilya firmaları da sektörde ciddi ve iddialı firmalar arasında. Orimak ve İyon Mekatronik de sektörlerinde öncü firmalardır. Her cari dönemde Amperino Otomotiv’e ciddi fonlar sağlıyorlar. Bu sene Amperino Otomotiv olarak bütçemiz 2-2,5 milyon Euro olacak. Ve biz bu gücü ortaklarımızdan alıyoruz.

‘PİLİ DE BİZ ÜRETECEĞİZ’

- Go Kart ile başlama kararı alırken konu elektrikli araca nasıl evrildi?
Bu işi incelemeye başladığımızda aslında Go Kart ile elektrikli bir araç arasında çok fark olmayacağını gördük ve bir mühendislik ekibi kurmaya başladık. Kıbrıs’ta daha önce de elektrikli otomobil sektöründe faaliyette bulunan yerli bir firmada tasarım, şase ve batarya ile yazılım konularında lider üç mühendise teklif götürdük. Arkadaşlarımız ikna olup projeye inandılar. Böylece ilk çekirdek kadroyu kurmuş olduk. Kıbrıs’ta onların ürettikleri araçlar 50’şer bin kilometreleri geçti. Bu üç lider mühendisimiz, sonra aynı zamanda projenin hissedarı da oldular. Şu an 35 arkadaşımız var. Şu an kendi teknolojimizi kendimiz geliştiriyoruz. Aracın bütün teknolojileri, A’dan Z’ye bize ait. ASPİLSAN, 2023 yılı Haziran’ında bizim kullanacağımız pili de üretecek. O da olursa tamamen batarya da yerli olacak. Türkiye’de ilk defa bataryada soğutma teknolojisi kullanılacak. Gerçek Zamanlı İletişim Sistemi (GİS) Türkiye’de ilk defa Amperino mühendisleri tarafından geliştirildi ve aracımızda kullanılacak. L6-L7 sınıfındaki elektrikli araçlarda kullanılacak hub motor Türkiye’de ilk defa üretildi. Biz teknolojilerini geliştirdik ve İstanbul’da savunma sanayine hizmet veren, motor üreten FEMSAN firmasıyla paylaşıp motoru geliştirdik. Motorun Ar-Ge’si ve üretimi tamamlandı, şu an ikinci versiyon şasemizde o motoru denemiş olacağız.

150 KM YOL GİDECEK

- Amperino’nun özellikleri neler olacak?
L7 sınıfı dediğimiz elektrikli araçların en üst sınıfı ve şu an hâlihazırda kullandığımız M sınıfı binek araçların bir alt sınıfı. A2 ehliyeti ile 16 yaşında gençlerimizin de kullanabileceği bir segment. 90 km maksimum hıza ve 150 km menzile sahip olacak olan aracımız, otoyola çıkabiliyor. Trim tasarımı sektörde 23 yıl tecrübesi olan Sedat Öztürk tarafından yapıldı. Yazılımı ise tamamen Amperino firmasının Bilişim Vadisi ve İnegöl ofisinde geliştirilmekte. Üç kişilik araç konsepti rakiplerine kıyasla daha geniş bir kitleye hitap etmekte.

ŞEHİR İÇİ ULAŞIM ARACI

- Neden 3 kişilik?
Biz şu an iki kişilik bir aracın içine, yani o hacmin içine ince mühendislik hesaplarıyla üçüncü kişiyi sığdırıp, bir kişilik yer daha kazandırdık. Normal şartlarda bu kadar ebadın içine ancak iki kişi sığdırabilirsiniz. Biz elektrikli aracın avantajlarını kullanarak şoförü, önde ve ortada konumlandırdık. Bu elektrikli araçta ortada motor yok. Dolayısıyla biz sürücüyü ortaya aldık, pedal ile direksiyonu daha önde konumlandırdık ve arkada bize iki kişilik yer kaldı.

GÜNDE 40 KM YAPILIYOR

Biz şehirlerarası bir araç yapmıyoruz, Amperino’yu şehir içi ulaşım için yapıyoruz. Dünyada sıradan bir insan sabah evden çıkıp, akşam eve döndüğünde maksimum 40 kilometre yapıyor. Eğer pazarlamacı değilse, bir iş sahibi ise 40 kilometreyi geçmiyor. Bu İstanbul’da 60 kilometre, Bangkok’ta 58 kilometre. Ortalamaya vurduğunuzda dünya ortalaması 37 kilometre. Bunun için niye çok büyük bir araç, daha büyük kilometreler, daha büyük piller yapasınız.

PARK SORUNU OLMAYACAK

Şu an bizim aracımız çok küçük. Yatay park edilen yerlere siz dikey dahi park edebilirsiniz. Şundan emin olun; siz şehir içi ve şehirlerarası aracınızı ayrı alacaksınız. Artık işletmeler şunlara bakacaklar; ne kadar elektrik kullanıyorsunuz, bunun ne kadarını yenilenebilir enerjiden elde ediyorsunuz? Yoksa ihracat yapamayacaklar veya ürettiklerini çok zor satacaklar. Şahsi karbon ayak izi dahi takip edilebilecek, böyle günler uzak çok değil. Eğer bu önlemleri almazsak 20-30 yıl sonra dünya yaşanmaz hale gelecek maalesef. Biz Amperino ile buna da katkı sunmak istiyoruz. Aslında projenin bir amacı da bu.

SOSYAL SORUMLULUK

Sanayici olarak dünyayı normal insandan daha fazla kirletiyoruz. Bir nebze olsun vicdanen rahat olmak, bir taraftan da bu dünyaya karşı vefa borcumuzu da ödemek istiyoruz. Yoksa şu an hali hazırdaki yatırımlarımız bizim hayatımızı ikame ve idare ettirecek kadar kazanç sağlıyorlar. Diğer ortak olan firmalar için de bu böyle. Yani biraz sosyal sorumluluk olarak da bakıyoruz.
- Aracın imalatında da çevreci ürünler kullanılacak öyle değil mi?
Aracın gövdesini keten esaslı bio-fiber malzemelerden üretmeyi planlıyoruz. Bu sayede araç ekonomik ömrünü doldurduğunda birçok parçası doğaya yeniden kazandırılabilecek. Zaten böyle bir aracı elektrikli yapmanız çok kıymetli.

ASLINDA TEKNOLOJİ ÜRETİYORUZ

- Amperino ile hayalleriniz neler?
Biz aslında teknoloji geliştiriyoruz. Otomobil bu işin fiziki olarak bir çıktısı. Yani kritik teknolojiler var. Yazılımı lisanslayıp sektöre hizmet edebiliriz, bataryayı satabiliriz, şaseyi yürür hale getirip başka üreticilere alt yapı olarak satabiliriz. Bu işin altyapı sanayisinde de öncü olabiliriz. Havelsan gibi savunma sanayi alanında kıymetli firmalarımızdan birlikte yazılım geliştirme teklifleri aldık. Çok yeni bir firma olmamıza rağmen, Milli Savunma Bakanlığı’nın çalışılabilir yazılımcı tedarikçiler listesine girdik. Hem savunma sanayinden hem de makine sanayinden bu tarz talepler var. Ancak kendi yazılımımızı bitirip, sahada gerçekleştirdikten sonra ortak çalışmaya başlayabileceğiz. Şu anki motivasyonumuz kendi sektörümüzde en iyisi olmaktır.

İSTASYONLAR ÇOĞALACAK

- Peki bu araçlar trafiğe çıktığında gerekli altyapı var mı? Yerel yönetimler buna hazırlıklı mı?
Türkiye’de bu farkındalık TOGG ile başladı. Buna TOGG ile öncelik verileceğini düşünüyorum. Özel sektör, belediyelere kalmadan halletmek üzere bu işi. Şarj istasyonları o kadar çoğalacak ki bir yerde mola verip, çay içme süresinde aracınızın yüzde 60’ını şarj edebileceksiniz. Bu teknoloji üzerine çok yatırımlar yapılacak, yapılmak da zorunda. Özellikle şu an karbon emisyonunun yüzde 60.7’sini bireysel araçlar salgılıyor. Benim arabam enerjisinin sadece 10’unu beni taşımak için kullanıyor, gerisini kendini taşımak için sarf ediyor. İlk müdahale edilecek konu da bu. Düşünün bir gemi büyük bir motorla çalışıyor ama 50 bin ton taşıyor, ne kadar verimli.
- Projeniz duyulduğunda kimler ilgi gösterdi?
En çok Tofaş, Renault gibi büyükler ilgi gösterdi. Ancak ortaya bir değer çıktığında mutlaka bir şekilde bizimle temasa geçeceklerdir.

İSİM AMBER VE İNEGÖL’DEN

- Amperino adını nasıl belirlediniz?
Bundan 2-3 yıl önce elektrikli araçlar bu kadar gündemde değildi. O nedenle elektriği vurgulamak için ‘Amper kavramı ile İnegöl’ün ‘İn’ hecesini, otomobilin ‘O’sunu birleştirdik. Yani, İnegöl’ün elektrikli otomobili Amper-İn-o doğdu. Tabii isimleri siz yaptığınız işle yüceltirsiniz, isim çok da mesele değildir.

YAZILIM DEVRİMİ’Nİ ISKALAMAMALIYIZ

- Projeyle ilgili ne kadar destek aldınız?
Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu’ndan 66 milyon TL, ucu açık 300 milyona kadar yatırım teşviği aldık. Nakdi bir yardım söz konusu değil, bu konu biraz yanlış anlaşıyor. Bu meblağda bir yatırım yaptığımız zaman KDV, vergi muafiyetine sahip olduk. Yine de güzel. Türkiye Petrol Devrimi’ni kaçırdı, Sanayi Devrimi’ni kaçırdı, Elektronik Devrimi’ni kaçırdı, Bilişim Devrimi’ni kaçırdı, Yazılım’ı ucundan bucağından yakaladı. Güzel örnekler var. Türkiye’nin bu konuyu ıskalamaması lazım. Hiç olmazsa bu elektrikli araç konusunu kaçırmaması lazım. Katma değerli yüksek teknolojik ürünler üretmesi lazım. Amerika’nın ortalama ihracat kilo birim fiyatı 14,5 dolar, İsrail’in 15 dolar, Türkiye’nin ise maalesef 1,5 dolar. Şu an ihracatımızın yüzde 70’e yakını da ithalata dayalı. Nitelikli hammadde de üretemiyoruz ne yazık ki.

SERİ ÜRETİM 2025’TE

- Nasıl bir pazarlama stratejisi planlıyorsunuz?
Biz şu an aracın yapımına konsantreyiz ama hemen her gün bayilik için bizi arayan firmalar oluyor. Aslında mesele şu; biz bunu mobilyadan çok iyi biliyoruz ki; doğru, kaliteli, amaca hizmet eden bir şey yaptığınızda zaten talep görüyor. Dolayısıyla ortaya doğru bir ürün koyma tarafındayız. Bunu yaptığınızda ister istemez bir pazar oluşuyor. Üretim adetleri yıllık 40-50 bin gibi yüksek rakamlara çıktığı zaman mutlaka bir bayilik ve distribütörlük gibi sistemler oluşacaktır. Biz şu an gelen taleplerle ilgili notlarımızı alıyoruz. 2023 sonunda aracımızın ilk prototipini çıkarıp, tip testini aldıktan sonra seri üretim yerine ve sürecine karar vereceğiz. Seri üretim süreci de 1-1,5 yılı alacağından 2025’te seri üretime geçmiş olacağız. Bu esnada da yatırımcılarla görüşmeler de sıklaşacaktır.

2 KİŞİLİK ARAÇLA AYNI FİYAT

- Başka ne gibi avantajları olacak Amperino’nun?
Şu an aynı hacim ve fiyatlarda iki kişilik araç almak zorundasınız. Amperino’da aynı fiyata bir kişi daha bindirebileceksiniz. Çocuklarınız 18 yaşına gelmeden de kullanabilir. 16 yaşından sonra bu aracı motosiklet ehliyeti ile kullanabilirsiniz. Bu araç 90 km hızın üzerine çıkmadığı için zorunluluk olmamasına rağmen çarpışma testlerini de yapacağız. Yakıt giderini 15’te 1’e düşürecek. Bir şarjla 150 km gidebilmek insanlara çok önemli hale gelecek.

ÜRETİM EKONOMİSİNE YATIRIM YAPILMALI

- Eklemek istedikleriniz...
Türkiye’de çok iyi eğitimli, kendini yetiştirmiş, ufku, ideali olan gençlerimiz var. Çok iyi mühendisler var. Sanayiciler kazandıkları sermayeleri, taşa, toprağa, arsaya, betona yatırmasınlar. Rant ekonomisine değil üretim ekonomisine yatırım yapsınlar. Arazi üzerine arazi almak yerine gençlere yatırım yapsınlar.

GENÇLERE DESTEK OLSUNLAR

Sermayeye ulaşamayan, fikirleri olan, Ar-Ge yapan pırıl pırıl gençler var. Bu gençlere destek olsunlar. Sanayiden kazandıklarını tekrar sanayiye versinler ki ülkemiz gelişsin, üretsin, müreffeh bir ülke olsun. Başka çıkar yolu yok maalesef. Cesaret, Ar-Ge, yenilik, üretim, üretim, üretim... Başka çaremizin olmadığı inancındayız.

İŞTE AMPERİNO’NUN ÖNE ÇIKAN ÖZELLİKLERİ

- 3 kişilik seyahat imkânı
- 150 km menzil
- 90 km ile sınıfının en hızlısı
- Bio-fiber gövde
- İlk milli ‘hub’ motoru
- İlk milli iklimlendirilmiş batarya
- İlk Gerçek Zamanlı İletişim Sistemi (GİS)