Üretenin elinde içenin ciğerinde; "katran karası"

BALIKESİR (AA) - NECİP KARATUNA - Türk topraklarında 1600'lü yılların başından bu yana yetiştirilen, dikiminden hasadı ve kurutulmasına kadar oldukça zorlu bir üretim aşamasından geçen tütün, bünyesindeki zehirli bileşikler nedeniyle toplayanların elini, içenlerin de ciğerini "katran karası"na boyuyor.

AA muhabirinin aldığı bilgiye göre, iklim, toprak yapısı ve yetiştiricisinin mahareti dolayısıyla Türkiye'de, dünyanın en kaliteli tütünlerinden biri üretiliyor.

Türk coğrafyasında 1600'lü yılların başında yetiştirilmeye başlayan ve 400 senedir önemli tarım ürünü olan tütünün geçen yılki rekoltesi, bir önceki seneye göre yüzde 22,8 artışla 90 bin ton civarında oldu.

Genellikle aile tarımı olarak sürdürülen ve tarım ekonomisi içinde halen önemli yer tutan tütünde, yurtdışından gelen talebin de etkisiyle 2013 yılında 907 milyon dolarlık ihracata imza atıldı.

Ege, Marmara ve Karadeniz bölgelerinde ağırlıklı olarak yetiştirilen tütünün Balıkesir'de Sındırgı, Susurluk, Bigadiç, İvrindi, Savaştepe ilçelerindeki üretimi, kota dahilinde izinle gerçekleştiriliyor.

Kota uygulamasının başladığı 1980'li yıllardan önce senede ortalama 10 bin ton ile bölgenin önemli tütün ekim merkezlerinden Sındırgı'da ise bu yıl 3 bin tonluk rekolteye ulaşıldı.

Üreticiler, mart ayında başlayan zorlu üretim sürecinde kurutup özenle sakladıkları tütünü, sözleşme imzaladıkları firmalara teslim etmeye başladı.

- Üretimi çok meşakkatli

Tütün, tarladan tiryakilere sunulmak üzere işlendiği fabrikalara ulaşana kadar oldukça zorlu bir üretim sürecinden geçiyor. Bu ürünün üretimiyle ilgili hazırlıklar, şubatta tarlaların sürülmesiyle başlıyor.

Hazırlanan tarlalara tütün fideleri mart ayında dikilmeye başlanıyor. Mayısta büyümeye başlayan fideler arasındaki yabani otlar, tek tek elle ayıklanıyor.

Haziranda yapılan çapalama sonrası olgunlaşmaya başlayan ve kırıma hazır hale gelen tütün yaprakları, elle koparılmaya başlanıyor. Bir tarladaki tütün, aynı gün içinde toplanmıyor. Olgunlaştıkça koparılan yapraklar, bileşiğindeki zehirli bileşiklerin etkisiyle üreticisinin elini "katran karası"na boyuyor.

Her sene haziran sonunda başlayan yaprak koparma işlemi uzun sürdüğünden üreticisini oldukça zorluyor. Uç kısmından dibine kadar her bölümü ayrı kalitede olan yapraklar, koparıldıktan sonra aynı şekilde ayrı ayrı ipe diziliyor. Tütün yaprakları, dizildikleri iplerle kargılara bağlanıp seralarda kurumaya bırakılıyor.

Kuruma süresi yaklaşık bir ay olan tütün yaprakları, özenle saklanıp nemden korunduktan sonra alım yapan firmaların çiftçilere verdiği yirmi beşer kilogramlık kutulara konuluyor. Alım dönemi ise aralıkta başlıyor. Ürünler getiriliyor, kalitesine göre fiyatlandırılıyor. Nemden bozulanlar varsa iade ediliyor.

Firmaların fabrikalarda işleyip mamul haline getirdiği tütün, bu kez tiryakilerin ciğerini "katran karası"na boyuyor, birçok hastalığa yol açıyor.

- Rekoltede düşüş

Sındırgı'da tütün alımı yapan bir firmanın sorumlusu Erkan Örüç, AA muhabirine yaptığı açıklamada, ilçedeki tütün üretiminde bu yıl geçen seneye göre yaklaşık yüzde 25 civarında düşüş olduğunu söyledi.

Söz konusu düşüşün ülke genelinde de görüldüğünü ifade eden Örüç, buna hava koşulları kadar birçok üreticinin tütünü bırakmasından kaynaklandığını anlattı.

Tütün üretiminde maliyetlerin yüksek olduğuna dikkati çeken Örüç, "Düşüş, ağırlıklı olarak mazot gübre, ilaç maliyetlerinin fazla olmasından, buna bağlı olarak kazancın düşmesinden kaynaklanıyor. Salatalık, domates biber gibi alternatif olarak görülen ürünlere rağbet, tütüne ilgiyi azaltıyor. Alım fiyatlarımız kilogram bazında 10 ila 13 lira arasında değişiyor. Bu yıl firma olarak yaklaşık 500 ton ürün alacağız" diye konuştu.