Didim’de Yeni Bir Tapınağın İşaretleri Bulundu

Aydın’ın Didim ilçesinde Alman Halle Üniversitesi, Alman Arkeoloji Enstitüsü’nün Milet Müze Müdürlüğü koordinesinde sürdürdüğü kazı çalışmaları kapsamında bir okulunun bahçesinde dev bir yapıya ait temeller bulundu.
Didim’de 100 yıldan fazla devam eden kazı çalışmalarında yeni buluntular rastlandı. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nün kontrolünde Alman Halle Üniversitesi, Alman Arkeoloji Enstitüsü’nün Milet Müze Müdürlüğü koordinesinde devam eden kazılar 25 kişilik ekiple 3 aynı noktada sürdürülüyor. Alman Halle Martin Luther Üniversitesinden Kazı Başkanı Prof. Dr. Helga Bumke ve Ege Üniversitesi Arkeoloji Bölümünden kazı başkan yardımcısı Doç. Dr. Hüseyin Cevizoğlu’nun kontrolünde devam eden kazılarda elde edilen bulgular heyecanlandırdı.
Bu yıl ki kazılarda Hisar Mahallesinde bulunan Cumhuriyet İlkokulu içerisinde dev bir yapı bulunurken kazılarda elde edilen bulgular dev yapının yeni bir tapınak olduğu işaretini vermesinin ardından Kazı heyeti dev yapının tapınak olduğuna dair bulguları rastladı.
Kazı Başkanı Prof. Dr. Helga Bumke kazıların 3 yerde sürdüğünü ifade ederek, “Bu yıl ki yapılan kazı çalışmalarında 3 tane kazı alanı belirlendi. Bunlardan bir tanesi göründüğü gibi okulun bahçesinden devam eden kazılar; ikincisi Ören yerinin güneydoğu kısmında yürütülen kazı çalışmaları, onun dışından Tapınağın önünden geçen yoldaki modern cadde üzerinde 3. Kazı alanı bulunmaktadır. Aslında bu yıl ki kampanya sadece arkeolojik kazılarla ilgili değil; bunun dışında Tapınağı restorasyonu devam etmekte en önemli çalışmalardan bir tanesi budur. Bunun yanı sıra 3,4 yıl önce başlayan alan yönetimi ve çevre düzenlemesi çalışması var. Aslında biz kazı çalışmalarından önce yoğunluğumuzu bu çalışmalara verdik. Bu çalışmalarda devam ediyor.” dedi.
“YÜZDE YÜZ KESİN OLMASA DA TEMELLER 2 METRE GENİŞLİĞİNDE VE BÜYÜK OLASILIKLA BİR TAPINAKLA İLİŞKİLİ”
Okulun içerisinde sürdürülen kazı çalışmalarının içeriğiyle ilgili bilgiler veren Bumke “Bu yıl ki çalışmalarda biz daha önce 2 sene Camiinin bahçesinde bulduğumuz bir yapı var. Bu yapıyla ilişkili olarak onun temelleri üzerinde bir çalışma yapılıyor. Amaç Caminin bahçesinde bulunan bu yapının planını temel planını ortaya çıkarmak. Bu yıl ki çalışmalarda amacımız bu…Arkamızda bulunan açmaya da bakacak olursak burada görünüyor. Buradaki yapı anıtsal ölçülerde bir yapı; açığa çıkan bu kalıntılar ise bu yapının temelleriyle ilgili. Sadece temel düzeyde bu yapıyı ortaya çıkartabildik. Göründüğü gibi bu yapı caminin altında değil caminin arkasındaki bahçede başlayan buraya kadar devam eden bir ölçüye sahip. Ha bu yapı nedir soracak olursanız çok büyük ölçüde; yüzde yüz kesin olmasa da temeller 2 metre genişliğinde ve büyük olasılıkla bir tapınakla ilişkili. Temeller açığa çıkan bu ölçüdeki bu yapı Doğu-Batı doğrultusunda uzanıyor. Bunun bir Tapınak olduğunu nereden anlıyoruz. Ortaya çıkardığımız bu temelleri inceledikten sonra burada çok tipik bir plan özelliği bir Tapınak planı özelliğiyle karşılaştık temelde; buradan hareketle bu manimentel ve anıtsal yapının bir tapınak olduğu yüzde yüz olmasa da büyük ölçüde bir tapınak olduğu sonucuna vardık. Dediğimiz gibi Tapınak yada bu yapı doğu-batı doğrultusunda uzanıyor" dedi.
“TESADÜFEN BULDUK”
Kazı çalışmalarında dev yapının tesadüfen bulunduğunu ve bundan sonra oraya yeni buluntuların da çıkma ihtimali olduğunu vurgu yapan Kazı Başkanı Bumke “Aslında elimizde çok yazıt var antik çağdan kalan ve orada bahsediliyor aslında; bir kutsal alanda tek bir tapınak olmaz aslında ama burada sadece yapılan kazılarda Apollon Tapınağı çıktığı için insanın kafasında böyle bir yargı oluşuyor. Böyle bir kanı oluşuyor tek bir tapınak varmış gibi ama aslında genel olarak düşünecek olursanız Yunan kutsal alanlarından tek bir tapınak yok; bunu yazıtlardan da biliyorduk. Bir önyargı ile çıkmadık. Tesadüfen bulduk aslında; Biz maalesef bu yapının tapınağın sadece temellerini bulduk. Bu yıl yürüttüğümüz bu çalışmada önemli olan bu tapınağın yada bu büyük yapının temel düzeyinde de olsa tekrar ayağa kaldırılması, kağıt üzerinde resoksiyonu üzerine gidiyor. Bu önemsiz bir şey değil; özellikle Didyma kutsal alanında kült topografyası açısından çok önemli. Burada artık kutsal alan tek yapıdan oluşmuyor başka alanlarda var. Bunu göstermesi bakımından bu temeller önem taşıyor. Artık başka yapıların da bu ören yerinde beklemek gerektiği anlaşılıyor” ifadelerini kullandı.
“HEYECAN VERİCİ”
Bulunan dev yapının kendilerini heyecanlandırdığını da kaydeden Bumke, “Çalışmalar tabii ki bizi heyecanlandırıyor. Çünkü bir Didyma hakkında daha çok şey öğrenmeye başladık. Özellikle Antik çağlardan kalan yazıtlarda bahsedilen ve anlatılanlar artık bu yeni buluntularla örtüşüyor ve Didyma’nın topografyası buluntuları artık daha da zenginleşmekte. Antik yazıtlarda yazılanlarla bulunanalar örtüşüyor, bu açıdan heyecan verici” diye konuştu.
Kazı çalışmaların hafta sonunda sona ereceğini ve açılan sondaj çalışmalarının kapatılacağını belirten Bumke açılan yerlerin eski hale getirileceğini belirterek mahalle sakinlerine ve Yerel yönetime destekleri için teşekkür etti.