TATSIZ MAYIS

Aslında deprem, savaş ve pandeminin son izlerine rağmen gayet iyi geçen kış döneminin ardından, çok daha iyi bir yaz sezonu beklentisi hemen herkesin öngörüsü ve arzusu idi. Geçtiğimiz yıl 13,5 milyon turist ile pandemi öncesi döneme oldukça yaklaşan Antalya, dünya genelinde de en çok turist alan 5 tatil destinasyonundan biri olmuştu. Haliyle sektör hedef büyüterek pandemi öncesi olan 2019 yılının üstüne çıkmaya kilitlenmişti.

Ancak mayıs ayı ile birlikte hedeflenen gelişlere ulaşılamadığı gözlemleniyor. Otellerin hemen hepsinin açılmasına rağmen doluluklar özellikle Kemer ve Alanya’da hayal kırıklığına yol açıyor. Mayıs ayının ilk 19 gününde 878 bin turist Antalya’ya geldi, oysa 2019 yılının aynı döneminde 1 milyon 16 bin turist gelişi yaşanmıştı. 2019 yılının yüzde 13,5 gerisinde kalan bu süreçte, bunun nedenleri sorgulanmaya başladı. Sektör bu aralar neredeyse sadece bunu konuşuyor ve tartışıyor. Adeta ‘Suçlu kim veya ne? sorgulaması yapılıyor.

Kimseyi hedef tahtası yapmadan, yargılamadan ve suçlamadan konuşulanları gözden geçirelim:

Otel ve uçakta fiyat artışları:Son dönemde tatil fiyatının iki önemli kalemi olan otel ve uçak maliyetlerindeki artışlar, tatilcinin bütçesini zorlar duruma geldi. Zira paket turun fiyatını büyük oranda bu iki maliyet oluşturuyor. 10 günlük paket tur fiyatının yaklaşık yüzde 30’u uçak, yüzde 50’si otelden kalanı da diğer kalemlerden kaynaklanıyor.

Otel fiyatları geçtiğimiz yılın rüzgârı ile ortalama yüzde 15-30 oranında arttı. Bu, dört kişilik bir aile tatilini düşündüğümüzde paket fiyatta hissedilir bir artışa denk geliyor.

Otelciler fiyat artışının bütün dünyadaki gibi artan maliyetlerle doğrudan bağlantılı olduğunu ve otelin bahçesindeki ağaçlar dışında hemen hemen bütün birimlerde giderlerinin yükseldiğini dile getiriyorlar.
Bununla birlikte 1 Ocak’tan itibaren uygulanan yüzde 2’lik geceleme vergisi de ek bir maliyet olarak fiyatlara yansıtıldı. Yani yine turist ödüyor ama dolaylı olarak. Bunu doğrudan turistten alsaydık, tatil paketi daha düşük olacaktı.

Uçak şirketlerinin durumu da benzer. Uçağın yüzde 30’luk giderini yakıt oluşturuyor ve yakıta gelen zam doğrudan fiyatlara yansıyor. Ekipman, havalimanı vergileri ve Handling kalemleri de artan maliyetlerle revize edilmek zorunda kaldı. Bu da paket turun maliyetinde önemli bir fiyat artışına yol açtı. Bununla birlikte uçak azlığı sorunu da hâlâ devam ediyor. Pandemiden beri yavaşlayan üretim sektörü zorluyor. Hâlâ Afrika’da, İspanya’da park halinde bekleyen yüzlerce uçak var. Dünya turizminin çevrilebilmesi için - Çin’in devreye girmesi halinde - en az 15 bin uçağa daha ihtiyacı var. Bu talep uçak fiyatlarının artışına yol açıyor.

Acenteler rezervasyonları bekletiyor mu?
Geçtiğimiz günlerde bazı turizmcilerin bu tarz iddiaları üzerine acentacı arkadaşlarımı arayarak bu konudaki görüşlerini aldım. Bunun gerçekle uzaktan yakından alakası olmadığını, rezervasyonların yavaşlamasının bire bir sektöre yansıması olduğunu dile getirdiler. Bir ara fiyat kırmak için otelciyi baskı altına alan rezervasyon bekletme konusunu da yaşamıştı bu sektör. Artık her iki tarafta birbirini taşımak zorunda olduğunun farkında ve yanıltıcı eylem ve söylemlerden uzak durmak zorundalar.

Ruble’nin değer kaybı:
Mayıstaki durgunluğun ana nedeni Rusya’dan gelişlerin beklenildiği ölçüde gerçekleşmemesi. Bunun ana nedenlerinden biri de Rus para birimi Ruble’deki değer kaybı ile halkın satın alma gücünün zayıflaması. Özellikle Ukrayna savaşı ile yaptırımlara maruz kalan Ruble’nin değer kaybı bugünlerde rekor seviyede. Altı ay önce 1 Amerikan Doları 60 Ruble iken, bugün itibarıyla 80 Ruble civarında. Yaklaşık yüzde 30’luk değer kaybı dövize endeksli tatil paketlerinde de kendisini hissettiriyor. Zaten pahalanan tatil, Ruble’nin değer kaybetmesi ile zamlanıyor.

Türkiye’deki seçimler:
Bu ‘Acaba ?’ diye turizmcilerin kafalarından geçirdikleri bir konu olmakla birlikte, hemen her turizmci tatilcinin önceliklerinin başka şeyler olduğunu çok iyi biliyor. Turistlerin çok cüzi bir kesimi bu konuya kafayı takarken, büyük bir kitle Türkiye’deki seçimlerin kendi iç işi olduğunu biliyor ve tatil tercihi için dikkate almıyor. Geçtiğimiz hafta Yunanistan’da da seçim vardı ve tatil sezonu kesintisiz devam etti, ediyor.

Gidişata dair çok büyük bir olumsuzluk yok. Antalya, hâlâ Avrupa’da en çok rezervasyon alan destinasyon olarak ön sırada. Ancak 700 bin yatak kapasitesini doldurmak kolay değil, Rusya olmadan olmuyor. ‘Ruslar’ı başka pazarlara mı kaptırıyoruz?’ konusu fiyat ve ürün karşılaştırmaları ile sürekli yapılıyor. Bunun yanı sıra 1 milyona yaklaşan Ukraynalı turist de artık yok. Bu kayıp İngilizlerle kapatılmaya çalışılıyor.

Bir suçlu aramamak gerek. Ortada suçludan ziyade bir gerçek var: Yaz sezonu umduğumuz gibi başlamadı, hazirandan itibaren düzelmesi kuvvetle muhtemel. Paniğe kapılmadan sağlıklı ve objektif bir durum tespiti üzerinden çözümler üretecek tecrübeye sahip bu sektör. Herkes kendi özeleştirisini mutlaka yapacaktır.

Nice krizleri aşan Antalya bu saatten sonra hız kesmeyecektir.

Kaybedilmiş bir şey yok, sezon şimdi başlıyor...