TAHIL AMBARLARI İLE TARİHE YOLCULUK
Güncelleme Tarihi:
Antalya Kültürel Miras Derneği’nin yürüttüğü proje çerçevesinde basın mensupları ve rehberler, Elmalı ilçesindeki tarihi tahıl ambarlarını yerinde incelediler. Sedir ağacından, hiç çivi kullanılmadan, ‘geçme’ tekniği ile yapılan ambarların ortalama 300 yıllık geçmişe sahip olduğu belirtildi.
ANTALYA Kültürel Miras Derneği’nin (ANKA) yürüttüğü ‘Kırkambar-Teke Yaylası, Elmalı’da Geleneksel Tahıl Ambarları ve Arı Serenlerinin Belgelenmesi, Sayısallaştırılması ve Tanıtımı’ projesinin farkındalık ve tanıtımı amacıyla düzenlenen ‘STK Buluşmaları’nın ilki Antalyalı rehber ve gazetecilerin katılımıyla Elmalı’da gerçekleştirildi. ANKA Başkanı ve Kırkambar Projesi Koordinatörü Dr. Selda Baybo, Elmalı Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Müdürü Durmuş Altan, Kırkambar Projesi’nin yürütüldüğü sahada çalışmayla ilgili detaylı bilgi paylaşımında bulunurken, Gölova köyü muhtarı Mustafa Gürman, Geçmen Köyü’nden Ambar sahibi ve katran yağı üreticisi Halil Yılmaz ve Özdemir Köyü’nden Ömer Karahan, köylerindeki tahıl ambarları ve arı serenlerinin kullanımına ilişkin bilgi verdiler.
KORUNACAK VE TANITILACAK
ANKA Başkanı ve Proje Koordinatörü Dr. Selda Baybo, Elmalı’nın, Antik Çağ’dan Osmanlı’ya ve hatta günümüze tahıl üretiminde önemli bir bölge olduğunu söyledi. Kırkambar Projesi ile Elmalı’nın kırsal miras değeri olan tarihi tahıl ambarları ve arı serenlerini kayıt altına aldıklarını, koruma ve tanıtma konusunda da çalışmalar yürüttüklerini anlatan Baybo, “Önleyici korumayı esas alan Kırkambar Projesi kapsamında Elmalı’nın 60 mahallesi gezilerek bin 658 tahıl ambarı ve 63’ü yıkık 79 tanede arı sereni tespit edilerek kayıt altına alındı” dedi. Elmalı’daki bal üreticileri ve tahıl ambarı sahipleri ile sözlü tarih görüşmeleri de yaptıklarını kaydeden Baybo, 79 arı sereni ve bin 658 kadar tahıl ambarı için bilgi fişi hazırlayarak dijital ortama aktardıklarını vurguladı.
TURİZME KATKI
Proje kapsamında gerçekleştirilen saha çalışmaları ile Türkiye’de ve dünyada nadir görülen Elmalı tipi kovanlıklar ve tahıl ambarlarının, Avrupa’nın ortak kültür mirasının bir parçası olacağını ve gelecek kuşaklara aktarılabileceğinin altını çizen Baybo, şöyle devam etti: “Kırkambar Projesi sonuçlandığında, geleneksel halk mimarlığı, çevresel sürdürülebilirlik, yerel kültürün desteklenmesi ve kurumlar ile toplum arasında iyi yönetişim stratejilerinin gelişmesine olanak sağlayacaktır. Kırkambar projesinin Elmalı özelindeki bir diğer önemli çıktısı da ilçenin doğaya, insana ve kültüre saygılı alternatif/kırsal turizm potansiyelinin ulusal ve uluslararası alandaki tanınırlığına sunacağı olumlu katkı olacaktır.”
HER EVDE BİR AMBAR
Elmalı Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Müdürü Durmuş Altan da sedir ağacından yapılan ambarların içindeki tahılı çok uzun yıllar bozulmadan koruma özelliğine sahip olduğunu hatırlatarak zamanında Elmalı’da hemen her evin bahçesinde tahıl ambarı olduğunu kaydetti. Tahıl ambarlarının sahiplerinin ekonomisini de gösterdiğine işaret eden Altan, kimi ambarların çok büyük kimi ambarların da küçük olduğunu belirtti. Altan, tahıl üretiminin azılmasıyla ambarların terk edilmeye başlandığını vurguladı.
KİMLİK BELGESİNİ ASTILAR
Antalyalı rehberlerden ve gazetecilerden oluşan grup, müze gezisinin ardından tahıl ambarlarını yerinde incelemek üzere Beyler köyünde Mehmet Baysarı’nın, Düdenköy’de Hüseyin Kaplan’ın, Özdemir (Gilevgi) köyünde Mürüvet-Mahmut Dikmen ile Hüsnü Gülhan’ın tahıl ambarlarını yerinde ziyaret ederek ambar sahiplerinden bilgi aldılar. Antalya Rehberler Odası ve basın grubu iki ambara kimlik belgesini astı. Kimlik belgesi üzerindeki Qr kod okutularak ilgili ambarın bilgilerine dijital olarak da ulaşıldı.
SEDİR AĞACI MUCİZESİ
Yaklaşık 300 yıllık bir tarihe sahip tahıl ambarlarının tasarımı ve yapımında kullanılan sedir ağacı, bu coğrafyanın 3 bin yıllık birikimi. Likyalılar evlerini sedir ağacından, geçme tekniği ile inşa ederlermiş. Likya evleri günümüze kadar ulaşamadı fakat lahitler Likya mimarisi ile ilgili bilgi veriyor. İşte bu Likya lahitlerinin tasarımları atalarımıza ilham vermiş. Antiseptik özelliğe sahip sedir ağacı, tarım ürünlerine zarar verebilecek böcek, fare gibi canlıların yaklaşmasına izin vermiyor. Ancak sedirin bu özelliğini koruması için ağaca kesinlikle metal/ çivi değmemesi gerekiyor, kullanılırsa ağaç çürüyor. Bu sebeple ambarların yapımında geçme tekniği uygulanıyor. Sedirden yapılan bir ambarda buğday, nohut, arpa gibi ürünlerin 30 yıl hiç bozulmadan kaldığı belirtiliyor.