RİSKLİ BİNA BEKLEMEZ

ANTALYA’da deprem, sel, heyelan gibi afetlerde içinde yaşayanların can güvenliğinin olmadığı ‘riskli yapılar’ belediyelerin en yoğun çalışma alanlarından biri. Antalya Büyükşehir, Kepez, Muratpaşa ve Konyaaltı belediyelerinin imar kayıtlarındaki bilgileri derleyen Hürriyet Akdeniz, kentin afetlerle mücadelede hangi aşamada olduğunu tespit etti. Bir zamanlar şehrin arka bahçesi olarak görülen Kepez’de birçok gecekondu kentsel dönüşüm kapsamında yıkıldı ve yerinde modern yapılar yükseldi. Antalya’nın en eski ve tarihi mahallelerini barındıran Muratpaşa’da da yüzlerce riskli yapı tespit edildi ve büyük çoğunluğu yıkıldı. Diğer ilçelere göre daha yeni bir yapı stokuna sahip Konyaaltı’nda ise sınırlı sayıda kentsel dönüşüm uygulandı.

TÜRKİYE ÖLÇEĞİNDE BİR PROJE
Büyükşehir Belediyesi’nden yapılan açıklamaya göre Antalya’da yaklaşık 120 bin binanın 85 bini 40 yaşın üzerinde. Afet riski olan yerleşimlerde yeni projeler üretildiğini belirten belediye yönetimi, şöyle bilgi verdi: “Kepez ve Santral Mahalleleri Kentsel Dönüşüm Projesi kapsamında yaklaşık 13 bin kişinin yaşadığı riskli yapılar yıkılarak yerine yeni binalar kuruluyor. Güneş Mahallesi’nde sağlıksız yapılar tahliye edildi. Kat karşılığı ihale çalışmaları devam eden bölgede deprem dâhil her türlü riske karşı güvenli bir kentsel yerleşme alanı oluşturulacak. Geleneksel mimari örneklerinin yer aldığı tarihi Balbey Mahallesi’ni yenileme projesi de hazırlanıyor. Güzelyurt, Altıntaş gibi mahallelerinde ise revize edilen imar planları doğrultusunda dönüşümün önü açıldı.”

BELEDİYELERLE YOL HARİTASI
Büyükşehir’in açıklamasında şu ifadeler yer aldı: “Alan bazlı projelerle eş zamanlı olarak bütüncül ve üst ölçekli kentsel dönüşüm çalışmaları da yürütülmektedir. Bu doğrultuda kentsel dönüşüm uygulamalarında izlenecek yol haritası oluşturmak için ilçe belediyeleriyle ortak bir çalışma başlatıldı. Söz konusu çalışma kapsamında 19 ilçe bürokratları ile toplantılar yapıldı ve kentin imar taslağı hazırlandı. Yenileme Projesi doğrultusunda kent merkezinde yok olma tehlikesi ile karşı karşıya kalmış tarihi nitelikli yapıların ve geleneksel sokak dokusunun yeniden sağlanması ve Kaleiçi, Kalekapısı bölgeleriyle bir turizm-ticaret aksı oluşturulması hedefleniyor.”

BELEDİYE YETKİSİ ARTIRILMALI
Muratpaşa Belediyesi’nin verilerine göre, Antalya’nın en eski ve tarihi yerleşimlerini barındıran ilçede 2018-2020 arasında 206 riskli yapı tespit edildi. Aynı dönemde 176 riskli yapının yıkımı gerçekleştirildi. Kentsel dönüşüm mevzuatlarının yeniden gözden geçirilmesi gerektiğini belirten Muratpaşa Belediye Başkanı Ümit Uysal, “Yerel idarelerin riskli yapıları belirleyip topyekûn kentsel dönüşüme sokabilmeleri gerekir. Mevzuatın tek taraflı kararlara açık hale getirilmesi lazım. Aşama aşama kentsel dönüşümle binaların yenilenmesi gerekir” ifadelerini kullandı.

YÜZDE 70’İ KEPEZ’DE UYGULANDI
Antalya’da riskli yapı ve gecekonduların en yoğun olduğu bölge olan Kepez, kentsel dönüşüm projelerinin de merkezi durumunda. Kepez Belediyesi’nden yapılan açıklamaya göre, 6306 Sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkındaki Kanun'un çıktığı 2014 yılından itibaren Antalya’da yapılan kentsel dönüşüm çalışmalarının yüzde 70’i ilçedeki gecekondu bölgelerinde uygulandı. İmar sorunları ile boğuşan, çok ciddi gecekondu stoku olan ilçenin, yıllar içerisinde mülkiyet ve imar sorunları büyük oranda çözüldü. İmar revizyonu ile kat artışı yapıldı, 2B sorunu ortadan kaldırıldı. İlçeye olan talep hızlı bir şekilde arttı ve Kepez, ‘Türkiye’de En Çok Konut Satılan İlçeler’ başlıklı araştırmada ilk sıralara yükseldi.

EN ÇOK EV SATILAN İLÇELERDEN BİRİ
Eskiden gecekondu yoğun olan mahallelerin vatandaş eliyle dönüşmesi için imar plan revizyonları, gerektiğinde mevzuata uygun emsal ve kat artışları yapıldığı belirtilen Kepez Belediyesi’nin açıklamasında, riskli yapı kararı alındıktan sonra sahipleri tarafından yıkılmayan binanın yıkımının belediye tarafından yapıldığı belirtildi. Kentsel dönüşüm sürecinin genellikle vatandaşlar tarafından yürütüldüğü Kepez’de belediyenin imza attığı projeler de var. 137 hak sahibine 317 dairenin teslim edildiği Gülveren Mahallesi’nde inşaat ihalesi, ‘konut yapımı karşılığında arsa satış’ modeliyle gerçekleştirildi. Yeni Emek Mahallesi’nde hak sahipleri müteahhitle anlaşarak sitelerini yeniledi.

KONYAALTI’NDA BAŞVURU ÇOK AZ
ANTALYA’nın diğer ilçelerine göre daha yeni binalara ev sahipliği yapan Konyaaltı’nda ise sadece birkaç riskli yapı için kentsel dönüşüm başvurusu yapıldığı ve bu binaların yenilendiği belirtildi. Konyaaltı Belediyesi’nden doğal afetlerle mücadele kapsamındaki çalışmalarla ilgili yapılan açıklamada şu bilgiler yer aldı: “Zümrüt ve Çakırlar mahallelerini kapsayan Küçük Dağ Bölgesi, Batı Çevreyolu, Muhasara Bölgesi ve Arapsuyu mahallelerinde şehircilik ilkelerine uygun, yeşil alan bakımından zengin yapılaşma için imar plan çalışmaları sürüyor. İlçede 222 adet acil durumlar için toplanma alanı mevcuttur. Türkiye Yangından Korunma Yönetmeliği ve Sığınak Yönetmeliği kapsamında yeni yapılarda ve açık alanlarda bu yönetmelik hükümleri doğrultusunda ruhsat düzenlenmektedir. Belediye bünyesinde çok sayıda iş makinesi, arazöz, su tankeri ve çeşitli arazi araçları ile her türlü afete hazırlıklı durumdadır.

RİSKLİ BİNALAR NASIL YIKILIYOR?
İçinde yaşayanların can güvenliğinin olmadığı riskli yapılarda, ‘tespit başvurusu’, ‘risk tespiti’, ‘riskli yapıların yıktırılması’ ve ‘yıkım sonrası uygulama’ olmak üzere 4 aşamalı bir süreç izleniyor. Yasa gereği riskli yapıların önce sahipleri tarafından tespit ettirilmesi gerekiyor. Lisanslı kurumlar tarafından riskli olduğu tespit edilen yapılar ilçe belediyelere bildiriliyor. İtiraz olursa belediyeler tarafından tekrar inceleniyor. Riskli yapı olarak tapu kütüğüne kaydedilen taşınmazların sahiplerine, 60 günden az olmamak üzere süre verilerek yıktırılması isteniyor. Bu süre içinde yıkılmamışsa 30 günden az olmak üzere ek süre tanınıyor. Bu süre sonunda elektrik, su ve doğal gaz kesiliyor. Yıktırılmayan yapılar il müdürlüklerince yıkılıyor. Riskli yapısı yıkılan vatandaşlara yeni yapılacak konutlar için Çevre ve Şehircilik Bakanlığından faiz desteği ve kira yardımı, devlet kurumları ve belediyeler tarafından da vergi ve harç muafiyeti sağlanıyor.