PATATESE NE OLDU?

AND Dağları’nın yabani türü patates, Anadolu toprakları ile 1800’lü yılların sonunda buluştu. 20’nci yüzyıl ise patatesin yıldızının parladığı dönem. Fakir sofraların vazgeçilmezi patates, her yerde üretiliyor.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) rakamlarına göre, 2021 yılında patates üretimimiz yüzde 1.9 azalarak 5.1 milyon ton oldu. Üretimin yüzde 13.3’ünü Niğde gerçekleştirirken, bu ili sırasıyla Konya, Afyonkarahisar ve Kayseri takip ediyor.

İSTİKRARSIZ FİYAT
TÜİK mart ayı rakamlarına göre, 2018’de patates fiyatı bir önceki yıla göre yüzde 10 zamlandı. 2019’da bir önceki yıla göre yüzde 159 artan patatesin fiyatı, 2020’de bir önceki yıla göre yüzde 24 düştü. 2021’de ise bir önceki yıla göre yüzde 39 düşen patatesin fiyatı, 1 yılda olağanüstü zamlandı.

Resmi rakamlara göre, mart ayında en fazla fiyatı artan gıda ürünü patates oldu. Temel tüketim gıdaları arasında yer alan ve fakir sofraların katığı patatesin fiyatı 1 yılda yüzde 207 zamlandı. Patatesteki istikrarsızlığa bakar mısınız...

Vatandaşın soğan, patates gibi sebze ve meyveye daha uygun fiyattan ulaşmasını sağlamak için 2019’da kurulan tanzim satış mağazalarının geçici çözüm olduğu ortada. Zira palyatif tedbirlerle gıda ürünlerinin fiyatını indirmek mümkün değil.

PAZAR TEZGÂHI ÇOKTAN SEÇMELİ!
Pazara gittiğimde özellikle patates fiyatına baktım. Alıp sofraya sunabileceğimiz patatesin fiyatı 10-12 TL arasında değişiyor. Pazarcı, tezgâhta patatesi 3’e ayırmış. İyi patates 10-12 TL, yaralı olanlar 8 TL, sofraya hiç koymayacağınız yaralı ve pörsümüşler ise 6 TL. Tercih sizin alım gücünüze göre değişiyor. Üçünden birini alabilirsiniz.

Peki patatese ne oldu da fiyatı uçtu?

Patates üreticisi ve tüccarlarla konuştuğumda, patatesteki krizin yavaş yavaş geldiğini söylüyor. Artan maliyetler nedeniyle 3 yıldır para kazanamayan patates üreticisi yıldan yıla üretimden çekilirken, üretimdeki daralmanın yanı sıra Azerbaycan’a yapılan patates ihracatındaki artış, yüksek fiyat olarak tezgâha yansıdı.

Bugünlerde depoda patatesin kilogram fiyatı 7 TL. Nisan ayı sonu gibi Adana’dan turfanda patates çıkacak. Ancak yaşanan don nedeniyle verimde yüzde 50 kayıp beklentisi hakim. Yani hem üretici için hem tüketici için haberler kötü. Verim kaybı nedeniyle topraktan sofraya ulaşacak patatesin ucuzlamayacağı açık.

Diğer yandan patatesin en önemli üretim alanlarından Ödemiş’te sözleşmeli üretim konusunda sıkıntılar yaşanıyor. Maliyetlerin yüksekliğinden yakınan üretici üretim konusunda çekimser. O nedenle de büyük firmalarla üretim konusunda sözleşme yapmak istemiyor.

EKİM AZALIYOR
patates tohumu üreticisi Ali Kaynak, Sandıklı’da patates ekiminin yüzde 60 civarında düşüş gösterdiğini söylüyor.
Euro ile ithalatı yapılan ithal tohuma talebin yüzde 50 azaldığını anlatan Kaynak, küçük üretici tohuma ulaşamayınca elindeki ürünü anaç yapıp ekime yöneldiğini, bunun da verim ve kalitede sorunlara neden olacağına dikkat çekiyor.

Tüm bilgileri alt alta koyduğumuzda soframızın temel gıdası patatesi, bu yıl ucuza yememiz mümkün görünmüyor. Sektör temsilcileri, üretimin azalmasıyla, hem arzda yaşanacak daralma hem nakliye gibi girdi maliyetlerinin yansımasıyla mayıs ayında patatesin kilogram fiyatının 15 TL’ye kadar çıkabileceğini söylüyor.

Tabii ben de bir tüketici olarak asla böyle bir tahminin gerçekleşmesini istemem. Ama görünen köy de kılavuz istemiyor.