GÜNAH KEÇİSİ DOMATES OLDU

TÜRKİYE İstatistik Kurumu (TÜİK) kasım ayı enflasyon rakamlarını açıkladı. Aylık Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) yüzde 1,49 aylık, Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) yüzde 2,02 oranında arttı. Tüketici fiyatları bazında kasımda en yüksek artış, yüzde 45,29 ile domateste yaşandı. Domatesteki artışı yüzde 23,33 ile kabak izledi. Domatesin enflasyonun ‘günah keçisi’ ilan edildiğini belirten sektör temsilcileri duruma tepki gösterdi.

1 HAFTADA MI ARTTI

Enflasyonun Türkiye genelinde yüzde 25 dolayında olduğunu dile getiren Ziraat Mühendisleri Odası (ZMO) Antalya Şube Başkanı Vahap Tuncer, “Domates fiyatlarında iki haftalık bir yükselme var. Domates bir haftada mı enflasyonu artırdı. Her zaman yapıldığı gibi sebzedeki fiyat artışına bağlı olarak enflasyonu açıklamaya çalışıyorlar. Bu tarım ürünleri üzerinde baskı yaratıyor. Yaklaşım doğru değil” dedi. Fiyatlardaki artışın Antalya ilçelerinde yaşanan hortuma bağlanmasının doğru olmadığını kaydeden Tuncer, “Hortumda zarar gören seraların yüzde 90’ında biber ekiliydi. Hortumun alakası yok. Rusya krizinden sonra 2 yıl süren belirsizlik nedeniyle çiftçi domates ekmekten ve çift ekim yapmaktan kaçındı. Domates ekim alanları yüzde 30 daraldı. Şu anda yayla seralarında domates bitti, sahildeki seralarda da domates yeni çıkmaya başladı. Arzda daralma olunca fiyat yükseldi” diye konuştu.

ÇİFTÇİ PES ETTİ

Antalya Toptancı Hal Sebze ve Meyve Komisyoncuları Dernek Başkanı Nevzat Akçam da, fiyatların artmasının hortumla alakası olmadığını belirtti. Akçam, domates üreticisinin para kazanamadığı için ikinci ekimleri yapmadığını belirterek, “3 senedir çift ekimci para kazanmadığı için ekmedi. Bu sene ürün olmadığı için fiyatlar arttı. Sezon kaydı. Geçen sene ürün fiyatları 3’üncü ve 4’üncü ayda çıktığı için insanlar ona odaklı ekti ürünü bu sene” dedi. “Üreticiyi yaşatamazsanız bu iş daha felaket hale gelir” diyen Akçam sözlerini şöyle sürdürdü: “Kimse maliyetleri konuşmuyor. Mazot son 3 ayda kaç para oldu bunu dikkate almıyorlar. Çiftçi zarar ettiği için pes etti. O insanlara ekmek yedirseydik, üretim istikrarlı giderdi. Devletin el atıp üreticiyi yaşatması lazım.” Akçam, Antalya halinde domates kilo fiyatının 2 lira 30 kuruş ile 3 lira 30 kuruş arasında değiştiğini kaydetti.

CEBE PARA GİRMİYOR

Antalya Ziraat Odası Başkanı Nazif Alp ise, domatesteki artışın çiftçinin cebine girmediğini söyledi. Domatesin kilo fiyatının İstanbul’da 5, Antalya Hali’nde ise 2 lira 20 kuruş olduğunu dile getiren Alp, “Girdi maliyetleri çok yüksek. 25 kiloluk gübre 150 liraya çıktı. Tüccar sizden malı parasız alsam ‘işçi, emek, mazot dahil masrafım 1 lirayı aşıyor’ diyor. Eskiden fatura üzerinden yüzde 35 kar koyularak satılırdı. Şimdi serbest ekonomi var. Adam pazarın durumuna bakıp istediği parayı yazıyor. Halka orada kopuyor. Market zincirler de fiyatları kendileri oluşturuyor. Benim çocukluğumda zabıta pazarları dolaşır alış ve ürünün satış fiyatına bakardı” diye konuştu.

SON 14 YILIN EN YÜKSEĞİ

 Antalya Ticaret Borsası (ATB) Başkanı Ali Çandır ile Antalya Ticaret ve Sanayi Odası (ATSO) Başkanı Davut Çetin de yaptıkları yazılı açıklamada son 14 yılın en yüksek enflasyon rakamlarının yaşandığını belirtti.

 İTHALAT DEĞİL TEŞVİK

Üretici enflasyonu üzerindeki baskının henüz tüketici enflasyonuna tam olarak yansımadığını kaydeden Çandır, baskının azaltılması için mevcut vergilerde kolaylaştırıcı düzenlemeler yapılması ve ithalat kararları almak yerine üretimi teşvik etmenin tercih edilmesi gerektiğini söyledi.

BATI AKDENİZ 17’NCİ

Mevsimsel etkilerden arındırılmış çekirdek enflasyonda aylık yüzde 1.07, yıllık yüzde 12.08 oranında artış görüldüğünü belirten Çandır, çekirdek enflasyonda görülen bu artışın nedenini mevsimsel olarak artış gösteren gıdada aramanın doğru olmadığını, odaklanılması gereken noktaların gıda dışı kalemler olduğunu söyledi. Burdur, Isparta, Antalya illerini kapsayan Batı Akdeniz’in enflasyon rakamlarını da değerlendiren Çandır, Batı Akdeniz’in 26 bölge içinde en yüksek enflasyona sahip 17’nci bölge olduğuna dikkat çekti.

YAPISAL REFORMLAR

ATSO Başkanı Davut Çetin de, enflasyon, işsizlik gibi temel sorunların ancak ekonomik yapısal sorunların aşılmasıyla çözülebileceğini dile getirdi. Türkiye’de ihracat ve büyümenin ithal girdiye bağlı kaldıkça kur artışının enflasyonu yüksek tutmaya devam edeceğini dile getiren Çetin açıklamasını şöyle sürdürdü: “Artık ithal girdi bağımlılığını azaltacak yapısal reformlarda daha fazla zaman kaybetmemeliyiz. Yerli ve yabancı sermayeye güven verecek hukuk reformlarının önemi artmıştır. Vergi adaletini bozan ve ithalatı teşvik eden vergi sisteminin değişmesi için herkes gerekli fedakârlığı yapmalıdır. Merkez bankası ekonomi ısındığında frene, soğuduğunda gaza basmakta geç kalmamalıdır.”

EN DÜŞÜK KARNABAHAR

TÜFE’de aylık olarak en yüksek artış gösteren seçilmiş maddeler yüzde 45,29 ile domates, yüzde 23,33 ile kabak ve yüzde 17,21ile kaban (kadın için) olurken, en fazla düşüş gösteren seçilmiş maddeler yüzde 19,95 karnabahar, yüzde 19,24 ile portakal ve  yüzde 18,30 ile yurt içi bir hafta ve daha fazla süreli turlar olmuştur.