EKONOMİYE ‘HAZİRAN’ DOKUNUŞU

KORONAVİRÜS salgını sürecinde alınan ‘1 Haziran’ kararları şüphesiz en fazla iş dünyasının dikkatini cezbetti. Aylardır dükkanlarının kepenklerini açamayan esnaf yeni bir umutla hafta başını bekliyor.

***
Sadece küçük esnaf mı? Elbette hayır. Farklı alanlardaki birçok şirket kısıtlamaların kalkması sonrası bölge ekonomisinde nasıl bir havanın oluşacağını merak ediyor. Tabii her ilin kendine göre bir yapısı var.

***
Antalya’nın, Isparta’nın, Burdur’un birbirinden farklı görüşleri, hedefleri var. Pandemi sürecinde alınan yaraların boyutu bile farklı. O yüzden her il kendi bakış açısıyla planlamalar yapmış.

***
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın açıkladığı normalleşme kararları sonrası sıcağı sıcağına 3 ilin (Antalya-Isparta-Burdur) ticaret odası başkanlarını aradım, ‘Şimdi ne olacak? Beklentiniz ne? Umutlu musunuz?’ diye sordum.

Genel kanaat; ‘Karamsarlık yok. Uçuk hedefler yerine makul hedefler’ Yani işin özeti ‘aza’ tamah edeceğiz ‘çoğu’ 2021’e saklayacağız. 3 başkan da net ifadelerle bunu anlattı.

***
Konuşmamızdaki bir diğer önemli başlık da rehavet uyarısıydı. Kurallara uymazsak (Maske/Sosyal mesafe/hijyen) haziran ayı normalleşmeye açılan kapı değil, daha sert kısıtlamaların alınacağı bir ay da olabilir!

***

Yeni kararlardan hemen sonra ilk olarak Antalya Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Davut Çetin’i aradım. Son derece gerçekçi bir tabloyu önüme koydu. Sektörlerin pandemi sürecinden hangi seviyede etkilendiğiyle ilgili özel bir rapor hazırladıklarını söyledi. Bu çalışma koronavirüsün ekonomiye bölge bazında verdiği hasarı tespit etmek açısından çok önemli olduğunu düşünüyorum.

***
Haziran kararları toplumda önemli bir rahatlama sağlasa da normale dönüşün zaman alacağını vurgulayan Çetin, fikrini şöyle destekledi: “Kafelerin, restoranların açılması bir anda ekonomi eski haline dönecek anlamına gelmiyor. İnsanların psikoloji bozuldu. Restoranları, kafeteryaları açtık ama bakalım müşteri gelecek mi?”

***
Başkan Çetin’in öngörüsü elbette tartışmaya açık. Neden mi? Çünkü önümüzde AVM örneği var. Her ne kadar İstanbul kadar olmasa da Antalya’da da AVM’ler önünde uzayan kuyruklara şahit olduk. Aynı tablonun bir kahve dükkanı önünde yaşanmayacağının garantisi var mı?

***
Tabii ki söz tarım ve turizme de geldi. Başkan Çetin tarım sektörünün süreci az hasarla atlattığını ancak turizm için aynı şeyleri düşünmediğini altını çizerek vurguladı: “Bu yıl için hedefimiz 18 milyondu. Normal şartlarda haziran ayına kadar 5 milyon turisti ağırlamamız gerekirdi. Bu rakam şu anda 500 bin. Öngörülerimize göre turizm hareketi 10-15 Temmuz’da başlayacak. Bu tarihten sonrada en iyi ihtimalle 5 milyon turiste ulaşırız. Yani 2020 turizm için kayıp yılı olacak.”

DİPNOT
Bana göre Davut Çetin ile yaptığımız görüşmenin en can alıcı noktası esnafa yaptığı rehavet uyarısıydı. Bana göre de Başkan’ın şu sözleri kesinlikle kulak arkası edilmemeli: “Normalleştik diye maskeyi atar sosyal mesafeyi korumazsak daha kötü bir tablo ile karşılaşmamız kesin. O zamanda daha sert tedbirler karşımıza çıkar. Bu gerçekliği önce iş dünyası benimsemeli.”

GÜL GİTTİ LAVANTADA UMUT VAR
ATSO Başkanı Çetin’den hemen sonra Isparta Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Mustafa Tutar’ı aradım. Başkan telefonu açar açmaz gülden bahsetti. “Gül var hasat var alıcı yok” dedi başkan. O kadar ki daha fiyatı bile belirleyememişler. Tabii her şey kötü değil. Mesela elmada rekor kırmışlar. Lavanta dönemi için ise umutlar hayli yüksek. Başkan Tutar, kafeterya ve restoranların açılmasıyla ilgili Isparta özelinde önemli bir tespit yaptı: “Kafeler, restoranlar açılacak ama bu seferde öğrenci yok. Burada öğrenci hareketi başlamadan esnafın para kazanması çok zor.”

ESKİSİ GİBİ OLMAYACAK

Burdur Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Yusuf Keyik:
1 Haziran itibariyle birçok alanda kısıtlamaların kalkması elbette hepimizi sevindirdi. Önemli olan pandemi öncesi beklentilerimizi artık bir kenara bırakmamız. Yani ekonomi hedefi yaparken gerçekçi bir gözle değerlendirme yapmalıyız. Normalleşeceğiz ama hiçbir şey eskisi gibi olmayacak.

YARALARI SARMA ZAMANI
Esnafımız bu virüsün aşısı bulunana kadar tedbirlerle yaşamasını, çalışmasını öğrenecek. Birçok sektör ciddi şekilde etkilendi şimdi ise yaraların sarılma zamanı. Rehavete kapılmadan süreci yöneteceğiz. Toplumun psikolojisi bozuldu. Bu tüm dünyada böyle. Her şeyin sonu gelmiş gibi değil, yeni başlangıçlara hazır olarak yaşamalıyız.