EKMEĞİMİZ BOZULMASIN

Ekmekle olan bağımız buğdayın anavatanının Anadolu olmasından dolayı genlerimize kadar işlemesinden mi ya da yüzyıllardır belini savaşlardan ve fakirlikten doğrultamamış Anadolu insanının karnını doyuracağı temel besin maddesi olmasından mı bilemiyorum. Ama sebebi ne olursa olsun Anadolu insanı ekmeği seviyor.

Türkiye’de her gün ortalama 100 milyon ekmek yapılıyor, bunun 10’da biri ise çöpe gidiyor. Yılda 3.6 milyar ekmeğimizi israf ediyoruz.

Ekmek yere düştüğünde eline alıp 3 kere öpüp alnına götüren ardından da yüksek bir yere koyan bir toplum için ekmekteki israf ne büyük bir kayıp değil mi?

Markete gitmeye korktuğumuz şu günlerde zam yapılmayan sayılı ürünlerden biri ekmek. Fırıncılar epeydir mırın kırın çalışıyor. Ne zaman zam talebinde bulunsalar temel besin maddemiz ekmeğe zammı göze alamayan karar vericiler, fırıncıların kafasına vuruyor, bir süre susan fırıncılar ardından tekrar talepte bulunuyor ama yine baskılanıyor. Kimse alım gücünün azaldığı böyle bir dönemde ekmeğe zammı göze alamıyor.

UNUN FİYATI SAATLİK DEĞİŞİYOR
Yaklaşık 8 aydır ekmeğe zam talebinde bulunan Antalyalı fırıncıların bu talebi olumlu yanıt bulmadı. Girdi maliyetlerinin aşırı yükseldiği bu dönemde maliyet hesabı çıkaran fırıncılar işin içinden çıkamıyor.

Mart ayından bu yana 210 gramlık ekmek 2 TL’den satılıyor. Mart ayında 50 kilogram olan bir çuval unun fiyatı 150 TL iken, şimdi aynı un 250 TL’ye çıktı. Un sanayicileri fırıncıya eksiden vadeli verdiği unu artık bırakın vadeli vermeyi, saatlik rakamlar üzerinden satıyor. Doların arttığı bir dönemde yurtdışından buğday ithalatı yapılırsa undaki aşırı dalgalanmaya da şaşırmamak gerek.

GİRDİ MALİYETLERİNDE ÖNLENEMEZ ARTIŞ

Mart ayında 90 TL olan mayanın fiyatı 150 TL’ye, doğalgazın metreküpü 1.75 TL’den 2.15’e, 1 kw elektriğin fiyatı 0.85 TL’den 1.25 TL’ye, mazotun litresi 6 TL’den 8.50 TL’ye çıktı. Sanayide kullanılan doğalgaza yapılan yüzde 48’lik zammın ise fırıncıya yansıyıp yansımayacağı bilinmiyor.

EKMEĞİ DEVLET ÜRETSİN
Antalya Ticaret Odası Yönetim Kurulu Üyesi Murat Totoş, Mart ayından 1 ekmeği 2.088 TL’ye mal ettiklerini, girdi maliyetlerine yapılan zamlardan sonra bugün ekmeği 3 TL’den satsa bile kar edemeyeceklerini söylüyor. “Girdilere bırakın günlük saatlik zam geliyor. Böyle bir ortamda bizim üretecek gücümüz kalmadı. En iyisi fırınları devlete verelim, ekmeği devlet üretsin” diyerek tepkisini dile getiriyor.

SÜRDÜRÜLEMEZ

Murat Totoş, aylardır ekmeğe zam yapılması gerektiği konusunu gündeme getiriyor. “Sofranıza kaliteli ekmek koymak istiyorsanız, bu maliyetlerle bu fiyat sürdürülemez” diye feryat ediyor. Ama feryadının karşılık bulduğunu henüz görmedik, göremedik.

FATURA NEDEN FIRINCIYA KESİLİYOR?
Buğdaydan una, undan ekmeğe giden yolculuğa dikkat çeken Totoş, “Biz zincirin son halkasıyız. Bütün yük fırıncının üzerinde. Buğday fiyatını, un fiyatını dizginleyemeyen devletimizin gücü fırıncıya yetiyor. Fiyatı bizde baskılamaya çalışıyor. Bu nereye kadar sürdürülebilir” diyor.

EKMEK MERDİVENALTINA KAYIYOR
Totoş, başka bir tehlikeye daha dikkat çekiyor. Her gün soframıza koyduğumuz ekmeğimizin üretiminin merdiven altına kaydığını vurguluyor. Antalya’da 230 ruhsatlı fırına karşılık 300 civarında da ruhsatsız fırın olduğunu belirtiyor.

Bu korkunç bir rakam. Ruhsatsız fırın demek denetimsiz, kaçak demek, yani merdiven altı demek. Vergi vermeyen, kaçak işçi çalıştıran işletme demek. Daha da kötüsü içerisinde ne olduğu bilinmeyen, hijyen kurullarına uyulmadan üretilen kontrolsüz ekmek demek. Yapılmayan denetimlerle bir nevi merdiven altı üretim teşvik ediliyor. Acaba ekmeğe zammın önüne böyle mi geçilmeye çalışılıyor?

EKMEĞE CAN SUYU
Fırıncılar devletten can suyu istiyor. Hem üreticiyi hem tüketiciyi koruyacak bir formül arıyor. Fırıncı girdi maliyetlerine karşı hammaddeden vergiye, SGK ödemelerine kadar pek çok alanda destek bekliyor. Tabi ki bir tüketici olarak ve milyonlarca insanın asgari ücretle geçinmeye çalıştığı bir ortamda ben de ekmeğe zam yapılmasını istemem. Ancak hal böyle iken ekmeğe zam yapmaktan başka çare var mı bilemedim…