Domatesin ateşi düşüyor

Mehmet ÇINAR- Ahmet ACAR/ ANTALYA, (DHA) - MARKET ve pazarlarda kilogramı 10 liraya kadar çıkan domatesin hal çıkış fiyatı, üretim merkezi Antalya'da havanın ısınması ve ürünün bollaşmasıyla 1- 1.5 lira arasında geriledi. Çiftçi ve sektör temsilcileri, 10-15 güne kadar fiyatın daha da düşeceğini kaydetti.
Türkiye'nin kış dönemindeki örtüaltı üretim merkezi Antalya'da, Rusya'nın ihracat yasağı nedeniyle geçen yıl domates para etmeyince birçok üretici bu yıl seralarına salatalık, kabak, karpuz, patlıcan gibi ürünler ekti. Domates ekim oranında yüzde 30'a varan azalmanın yanı sıra, kış mevsiminin çok sert geçmesi ve don olayları, bitki döllenmesinde olumsuz etki yaptı. Hem ekim alanının azalması hem de verimin düşmesi nedeniyle ihracat oranı azalmasına rağmen domates fiyatı ciddi düzeyde yükseldi.
Market ve pazarda kilogramı 10 lirayı bulan domates fiyatı gerilemeye başladı. Havanın ısınması ve yeni ürünlerin çiçeklenme dönemiyle birlikte ürün de bollaşmaya başlayınca Antalya Toptancı Hali'nde geçen haftaya göre domates fiyatı 1- 1.5 TL arasında ucuzladı. Antalya'daki çiftçiler, tüccar ve sektör temsilcileri, buna rağmen İstanbul ve diğer illerde market ve pazarlardaki etiket fiyatının 10 lira olmasıyla ilgili değerlendirmede bulundu.
'ÇOCUK BESLER GİBİ BESLEDİK'
Domates fiyatının pahalılığından şikayet edenlere tepki gösteren çiftçi 72 yaşındaki Mehmet Kurtan, “Bizim ektiğimiz, diktiğimiz para etmiyor. Biz bunları ekmekten bıktık artık. Buğday ekiyorum para etmiyor, mısır ekiyorum para etmiyor, domates ekiyoruz bundan 1 ay-20 gün önce para etmiyordu, vatandaşın emekleri hep zayi oluyordu. Emeğimizi, döktüğümüz parayı alamıyorduk. Ama şimdi 10-15 gündür biraz para etti, devlette gözünü çiftçiye dikti, vatandaşta gözünü çiftçiye dikti. Çıkıyor pazara 'efendim bu domates pahalı.' Ya benim halimi gör. O kışın soğuklarında eksi 10, eksi 5 derece soğukların altında biz bunları çocuk besler gibi besledik. Yani bu mu olması lazım emeğimiz. Ben artık çiftçilikten nefret etmeye başladım. Benim domatesimi almıyor Rusya ama benim hükümetim gidiyor Rusya'dan buğday alıyor. Bu mudur adalet? Ben burada hükümete biraz nazlıyım artık. Böyle olmaması lazım" dedi.
ÇİFTÇİ 1.3- 1.4 LİRAYA SATIYOR
Bugün yine fiyatların düştüğünü belirten Kurtan, şöyle konuştu:
"3-5 gün önce 2 liraydı, 70 kuruş düşmüş 1.3 liraya düşmüş, daha da düşecek. Hükümetimizin maliye bakanı dahi bunu düşürmek için uğraşıyor. Enflasyonun çıkmasını domatese, bibere bağlıyor. Böyle birşey olur mu? Aracılar yiyor, çiftçi kazanamıyor bu parayı, verebilirsem kazanacağım para 1.3- 1.4 lira. Market de üstüne koyuyor. Bundan gerçekten dertliyim. Buraya 5 bin liranın üzerinde masraf ettim ama bu parayı alamayacağım. Gider çok yükseldi. Odun 500-600 lira, çiftçi çok mağdur. Benim hükümetim önce girdileri düşürsün. Mazotu, ilacı, gübreyi düşürsün. Biz burada neler çekiyoruz, ben çoluğuma çocuğuma bakamıyorum buna baktığım kadar."
Domates fiyatlarındaki pahalılığı arz-talep dengesine bağlayan Antalya Toptancı Hal Sebze ve Meyve Komisyoncuları Derneği Nevzat Akçan, “Geçen sene 11-12'nci aylarda ve bu sene 1 ve hatta 2'nci ayda Rusya pazarının kapalı olmasından dolayı para etmeyince en az yüzde 30 ürün ekmeme kaybı var. Buna ilaveten hava şartları da soğuk geçince ürün kaybı var. Onun için ürün eksik olduğundan fiyatlarda da problem var. Talep fazla ürünümüz az. Ama cumartesi günü 4 liraya satılan domates bugün 2.5- 3 lira bandında, 1- 1.2 lira bandında bir düşüş var. Bu süreç tamamen mevsimsel. Yavaş yavaş yeni ürünlerimiz çıkıyor. Yeni ürünlerle beraber taşlar yerine oturur. 10-15 gün sonra normale döner" dedi.
İHRACAT YAPILMIYOR
Batı Akdeniz İhracatçılar Birliği Yönetim Kurulu Üyesi Ali Demir, şu an domates ihracatının gerekirse ertelenebileceği ve ihracat olduğu için bu rakamların yüksek olduğu yönünde söylemleri hatırlatarak, “Öyle bir durum yok, Rusya'ya domates ihracatı minimize şekilde gidiyor. Arz taleple alakalı bir durum. Havanın soğuk geçmesinin etkisi çok büyük. Rusya pazarının kapalı olmasından dolayı da 10-11'inci aylarda domates ekimi yapılmadı. Milletimiz rahat olsun, biz onlara menemen ve kahvaltı için domatesleri bir hafta içinde 1.5 ile 2.5 lira arasında yedirmeye gayret edeceğiz ve bu şekilde olacağını görüyoruz. Bu tamamen üretimle alakalı bir durum, talep olduğunda fiyatın yükselmesi ticari bir olaydır. Üretim artıyor ve bir hafta-10 gün içinde daha da artacaktır" diye konuştu.
5 LİRAYA DA DOMATES VAR
Antalya ve İstanbul hallerinde faaliyet gösteren ve İstanbul iç pazarı için Antalya'dan ürün hazırlayan hal esnafı Uğur Kılıç, geçen aylardaki don olayları nedeniyle üreticinin maliyetinin arttığı ve zarar etitğini belirterek, “Üreticinin bu zararını karşılamak lazım çünkü onların da bir maliyeti var. Ama bu hafta itibariyle fiyatlar normale dönüyor, önümüzdeki hafta tam normale döner. Geçen hafta 5.5- 6 liraya aldığımız ürün 3- 3.5 liraya kadar geriledi. Ürün bollaşmaya başladı ama üreticinin zarar etmemesi, seracıların faydasına olması için fiyatlar biraz yükseldi" dedi.
10 TL tartışmalarını da değerlendiren Uğur Kılıç, “Domates çeşitleri de var. Çeri, iri, pembe gibi farklılıklar var. Piyasada normal şartlarda domates ucuzken birinci sınıf ürünlerin fiyatları yine yüksek oluyor. Şu anda pazarda 5 liraya domates satılıyor ama onu göstermiyorlar, direkt yükseğe gidiyorlar. 10-15 domates çeşidi var. Bizim şu an yaptığımız bu domates 3.5 lira civarında. İstanbul'a sevkiyatı, KDV'si eklendikten sonra pazarda 5- 5.5 liraya satılıyor" dedi.
HALDE FİYAT DÜŞÜYOR TEZGAHA HEMEN YANSIMAYABİLİR
Şu anda herkesin ihracattan dolayı pahalı olduğunu söylediği ama o kadar çok ihracat yapılmadığını belirten Antalya Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Üyesi Cüneyt Doğan ise şöyle konuştu:
"Domates fiyatlarının yüksek olmasının sebebi kışın döllenme zamanına geldiği için verimi azaldı ve geçen sene para etmediği için ürün ekimi azaldı. Ama havanın ısınmasıyla ürün bollaşıyor, soğuk gören çiçeklerin yerine yeni çiçekler açıyor. Bunlarla beraber domatesin tonajı artacak. Zaten fiyatlar düşmeye başladı ve daha da düşecek. Bugünlerde hafif hafif bollaşmaya başladı, belki 1 hafta sonra iyice bollaşır. Geçen haftaya göre 1- 1.5 lira arasında bir düşüş var. 5- 5.5 liraydı şimdi 3.5 lira civarında. Bunun daha da gerileyeceğini düşünüyoruz. Bir hafta 10 gün içinde fiyatlar biraz daha düşer. Ayrıca domatesin kalitesine göre fiyatı değişiyor. Bugün 2- 2.5 liraya da 4- 4.5 liraya da domates var. Burası bir borsa gibi ve anında tepki veriyor. Ama karşıdaki market ve pazarcı hemen tezgahlarına yansıtmıyor. Bizde bir hafta içinde fiyatlar düşecek ama market veya pazarcı bunu yansıtmayabilir" diye konuştu.
DEMRE HALİ'NDE DOMATESİN KİLOSU 2 LİRA
Demre Toptancı Hali'nde domatesin kilosu 2 liradan işlem görürken, sektör temsilcileri yeni ürünlerin piyasaya çıkmasıyla fiyatların düşeceğini açıkladı. Demre Komisyoncular Derneği Başkanı Fahri Duran, sert geçen kış döneminin aralık ve ocak ayında ekilen domatesi olumsuz etkilediğini belirterek, o dönemde ekilen ürünler nisan ve mayıs ayı başında piyasaya çıktığı için üretimin ilçede önemli ölçüde azaldığına işaret etti. Duran, "Bu da doğal olarak Türkiye'deki fiyatlara yansıdı. Esasında Türkiye'de fiyatlar çok yüksek gibi görünse de çiftçimiz hatırı sayılır şekilde sebze üretemedi. Ortaya bu fiyatlar çıkmasına rağmen çiftçimiz ciddi şekilde para alamadı. Bu üretimin şimdi hayata geçtiğini farz edersek mayıs ayı sonunda domatesin 50 kuruşla 1 lira arasında olacağını tahmin ediyorum" dedi.
SERT KIŞ DÖNEMİ YAŞANDI
Demre Ziraat Odası Başkanı Musa Sarıca, çiftçinin bu yıl çok sert bir kış dönemi yaşadığını belirterek, "Rekoltenin düşmesi, ihracatın da devreye girmesiyle domates fiyatları çok yüksek gözüküyor. Rekolte bir kat artsaydı, bugün konuşacağımız düşük fiyat olabilirdi. Kilosunu 1 lira ile 50 kuruş arasında konuşuyor olurduk. Bu yetiştirdiğimiz domateslerin hepsi organiktir. Herkes gönül rahatlığı ile yiyebilir. Biz kendi soframıza koyduğumuz domatesi, tüketicimize gönderiyoruz. Bunu kendimiz de tüketiyoruz" diye konuştu.
HALDEKİ SON FİYATLAR
Antalya Büyükşehir Belediyesi Toptancı Hal fiyatlarında domates çeşitlerinde geçen haftaya göre 8 Mayıs tarihi itibariyle 1 TL'nin üzerinde düşüş gerçekleşti. Resmi rakamlara göre geçen hafta halden çıkış fiyatı kalitesine göre en düşük ve en yüksek olarak 3.50-5.50 TL olan normal domatesin kilogram fiyatı, 8 Mayıs itibariyle 1.80- 4.50 TL bandına geriledi. Geçen hafta 7.50-10 TL arasındaki çeri domates fiyatı ise 5.50-8 TL bandına düştü. 5-7.50 TL arasındaki kokteyl domates çeşitleri 3.50-4.80 aralığına inerken, 3.50-5.80 bandındaki salkım domatesin kilogramı da 3.50-4.80 arasında fiyatlara geriledi.

FOTOĞRAFLI