DOMATES-BİBER NİYE ÇÖP OLDU

Diğer bir videoda Aksu’da kilolarca kabağı para etmediğini söyleyerek yine boş bir alana döken bir üretici. Diğerinde ise Kumluca’da kilolarca biber yine çöpe dökülüyor…

Görüntüleri izlerken deyim yerindeyse içim yandı. Bir tohumun toprakla buluşması ardından özenle bakımı, aylar süren emek ve para demek. Üreticinin kendinden, çoluğundan çocuğundan çaldığı zamanı birkaç kuruş kazanırım diye toprağına, ürününe ayırması demek.

Aylarca gözünün içine bakarak büyüttüğü, hasat edip pazara sunmayı hayal ettiği ürünü çöpe dökmek kolay bir iş değil.

ÇÖPTEN KOMPLO TEORİSİ ÇIKMAZ
Peki ne oldu da soframızda sunulacak sebzeler çöpe döküldü?

Buradan komplo teorileri çıkarmanın bir mantığı yok. Havaların ısınmasıyla hasadı bollaşan ürünler var. Kabak, salatalık, domates, biber bunlardan bazıları... Ve mevsimsel olarak özellikle kabak ve salatalıkta ürün sonu dediğimiz bir döneme girildi. Yani iki ürün de hasatta son günlerini yaşıyor. Doğal olarak kalite problemi olan yani pazara sunulamayacak bir ürünle karşı karşıyayız. Yani bu ürünlerin piyasa değeri yok. Daha açık anlatmam gerekse ticari olarak alıcısı yok.

Üretici, halde alıcısı olmayan bu ürünleri ya işçilik ve nakliye masrafını göze alarak bir şekilde çok düşük fiyatla tüketiciye ulaştırmaya çalışacak ki bunu yaparsa cebinden gidecek. Ya toprakla karıştırıp gübre olarak kullanacak ya da en yakın alanda çürümeye terk edecek.
Siz olsanız hangisini yaparsınız?

Antalya Toptancı Hali’nde 4 Haziran’da 5-7 TL arasında işlem gören domates, 8 Haziran’da 2.50-4 TL arasında değer bulmuş. 4 Haziran’da ortalama 1.50 TL’den işlem gören salatalık 8 Haziran’da 2 TL’den işlem görmüş. 4 Haziran’da 3 TL’den işlem gören kabak 8 Haziran’da 2.5 TL’den satışa sunulmuş. Haldeki fiyat bunlar...

Üretilen ürünlerin fiyatı girdi maliyetlerine göre belirlenmiyor. Eğer öyle olsaydı bu saydığımız ürünleri bugün 20 TL’nin altına yiyemezdik. Havaların soğuk gitmesiyle pazara arzı azalan ürünlerin havaların sıcak gitmesiyle bollaşması fiyatı düşürdü.

PLANLAMADAN MI BAŞLASAK?
Burada plansızlığa bir vurgu yapmak gerekiyor. Para eden ürüne yönelen üreticinin plansız bir şekilde salatalık, kabak gibi ürünlere yönelmesi de arzı şişiren diğer faktör oldu. İşin diğer bir yanı da kabak ve salatalığı depolama şansınız yok. Fiyattaki düşüşe bir de bu penceren bakın derim. Yoksa milyonlarca ton üretimi yapılan bu ürünlerin birkaç tonunun çöpe gitmesi fiyatı belirlemez.

Bu arada fiyatı düşen domatese salça fabrikalarından talep gelmeye başladı. Bu hafta domatesi ucuza alan tüketici, salçalık talebin artmasıyla önümüzdeki haftalarda domatesi yine yüksek fiyattan sofrasına koyabilir.

Öte yandan yaş sebze tarladan mideye fire oranı en fazla ürünlerin başında geliyor. Yapılan çalışmalara göre tarladan mideye fire oranı yüzde 50’lerde. Yani üretilen ürünlerin yarısı soframıza gelmeden çöp oluyor. Bu konuda da karar vericilerin bir şey yapma zamanı geldi de geçiyor.
***

NASIL ÇÖZÜLÜR?
Görüntülerin ardından sosyal medya paylaşımlarına baktığımda komisyoncu ve tüccarların yine hainlik damgası yememek için bu işe kendilerince çözüm önerdiklerini görüyorum.

Komisyoncu ve ihracatçı Cüneyt Doğan, sosyal medya hesabından “Birkaç gündür çöpe dökülen salatalık muhabbeti yapılmakta, Antalya Büyükşehir Belediyesi veya Antalya Valiliği hallerin yanında satılmayan ürünleri çiftçilerin veya esnafın teslim edebileceği depolar açarsa, buradan ihtiyacı olan kimseler ürünlerinden yararlanabilir. Kimse de hainlik ile suçlanmaz” diye açıklamada bulundu.

Yaşananları doğru analiz eder, kimseyi suçlamadan doğru politikaları uygulamaya koyarsak kimseyi ‘hain’ diye suçlamayız, kimse de ‘hain değiliz’ diye açıklama yapmak zorunda kalmaz.