AMBARIMIZ VAR OLSUN

BABAANNEM damın altında korurdu kışlıklarımızı. Nohuttan buğdaya, kuru fasulyeden bulgura, kurutulmuş domatesten kurutulmuş ete (tike), baldan kurutulmuş meyvelere… Kışlıklar depolanırdı aşağı damda. Dama girince mis gibi kuru gıda kokusu gelirdi. İnsan çocukluğunun kokularını unutamıyor…

İnsanoğlu tükettiğini üretmeye başladığından bu yana yiyeceğini daha sonra kullanabilmek için depolamaya başlamış. Bulunduğu bölgeye göre en iyi ortamı oluşturarak yiyeceğini koruma altına almak isteyen insanoğlu kuyudan mağaraya, ağaç kovuğundan dayanıklı malzemelerden yaptığı kaplara kadar kendince birçok saklama yöntemi geliştirmiş. Saklama araçlarından biri de ambarlar olmuş.

Yiyeceğini, nemden ve hayvanlardan uzak tutmaya çalışan insanoğlu, İspanya’dan İngiltere’ye, Yeni Zelanda’dan Asya’ya, bulunduğu yere göre farklı isimler adı altında tahıl ambarlarını üretmiş. Aslında incelendiğinde müthiş bir ustalık, kimya ve fizik bilgisiyle üretilen ambarlar var.

İNSANLIĞIN ORTAK MİRASI
Ambarlar sadece gıdanın depolandığı yer değil insanlığın da ortak mirası, ortak hafızası. Saklama yöntemlerinin bu kadar gelişmediği dönemlerden beri var olan tahıl ambarları en önemli üretim merkezlerinden biri olan Elmalı için de büyük bir miras. Sedir ağacından çivi kullanılmadan, geçme tekniği ile yapılmış tahıl ambarlarının toprak ile tek bağlantısı taşıyıcı ayakları… Ne yazık ki artık farklı saklama koşulları nedeniyle tarımda ihtiyaç duyulmadığı için zamanla yok olmaya yüz tutmuş.

ATSO KÖK ÖDÜLÜNÜ ALAN PROJE
Kısa adı KIRKAMBAR olan “Teke Yaylası, Elmalı’da Geleneksel Tahıl Ambarları ve Arı Serenlerinin Belgelenmesi, Sayısallaştırılması ve Tanıtımı” projesi bu unutulmaya yüz tutmuş çoğu zamana direnememiş tahıl ambarlarını ayakta tutmaya ve varlığını sürdürmeye yönelik önemli bir proje başlattı. Proje, Elmalı ilçesindeki geleneksel mimari mirasını korunmayı amaçlıyor.

Avrupa Birliği’nden de hibe desteği alan proje, Antalya Kültürel Miras Derneği (ANKA) tarafından yürütülüyor. KIRKAMBAR projesinin uluslararası ortaklığını Avusturya’daki Anadolu Akdeniz’i Kültür Mirası Dayanışma Derneği üstlenirken, Antalya Büyükşehir Belediyesi ve Elmalı Belediyesi de yerel ortaklar arasında yer alıyor.

13 ayda tamamlanması beklenen proje kapsamında şimdiden 60’a yakın eski adıyla köy, yeni adıyla mahallede 1737 ambar ve arı sereni kayıt altına alındı. Antalya Ticaret ve Sanayi Odası bu önemli projeye kayıtsız kalmadı ve Kente Önem Katanlar KÖK yarışmasında “Antalya Araştırmaları” kategorisinde projeyi ödüllendirdi.

GEÇMİŞİN İZİNDE…
Projenin koordinatörü arkeolog Dr. Selda Baybo, kırsal mirasın korunmasında tersine göçü başaran Almanya örneğinin Elmalı için de geçerli olabileceğini ve bu yolla kırsal kalkınmanın başarıya ulaşabileceğini söylüyor. Elmalı’da arı serenleri ve tahıl ambarlarının Avrupa’daki kırsal mimarlık mirası örnekleri gibi yeniden işlevlendirilerek kullanılabileceğini anlatan Baybo, projenin bölgenin “yayla turizmi”, “alternatif kırsal turizm” ya da “eko-kültür turizmi” çalışmaları için bir temel oluşturacağını belirtiyor.

ANKA, tahıl ambarını kentle buluşturmak için Elmalı’dan getirdiği bir örneği şehir merkezinde Karaalioğlu Parkı’nda da sergilemeye başladı. Yarın (22 Nisan Cuma) açılışı yapılacak tahıl ambarını ben de görmeyi sabırsızlıkla bekliyorum.

Geçmişin izine sahip çıkalım…