ADİL OL UNESCO

BİRLEŞMİŞ Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) Dünya Mirası Listesi'ne aday en çok ören yeri olan ülke Türkiye ve yine dünyanın bütün şehirleri arasında UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde en aday çok ören yeri olan şehir Antalya. Her bir köşesinden tarih fışkıran Türkiye’nin İshak Paşa Camii, Zeugma, Gordion gibi birbirinden değerli 84 kültürel ve doğal zenginliği uzun yıllardır aday listeden, Dünya Mirası Listesi'ne alınmayı bekliyor. Antalya daha uzun zamandır bekliyor. İlk olarak 1994 yılında Karain Mağarası aday listeye alınmış. Neredeyse 30 yıl olacak ve hala aday listesinde. Aday listedeki kültürel ve doğal varlıklar UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne alınsa Antalya, Dünyada en çok UNESCO dünya mirasına sahip şehir olacak. Antalya’nın aday listesi ve başvuru tarihleri şu şekilde:

ANTALYA           BAŞVURU

Karain Mağarası    1994

Alanya                    2000

Termessos-Güllük  2000

Kekova                   2000

Noel Baba Kilisesi  2000

Likya Şehirleri         2009

Perge                      2009

Aspendos                2015

Yivli Minare             2016

UNESCO belli başlı ülkelerin başvurularını hemen listeye dahil edip, diğerlerini beklemeye alınca, bizim gibi ülkelerin aday listeleri gittikçe şişmiş. Öyle ki 84 aday ile bizi dünya birincisi yapmışlar. Her yıl bir ülke için en fazla 1-2 şehri Dünya Mirası Listesi’ne dahil ettiklerine göre, sadece başvurduklarımız için yarım asırdan fazla geçmesi gerekiyor.

Turizmin ayrılmaz parçası olan kültürel değerlerin UNESCO tescili ile dünya genelinde bilinirliği artıyor. Kültür turizminin pazarlanmasında ve anlatılmasında bu sayede bir adım öne geçiliyor. Zaten turizm ülkeleri de dikkat ederseniz bunu kullanarak, kültürel zenginlikleri ile dünyaya açılıyorlar. 

Mısır piramitleriyle, Hindistan tapınaklarıyla, İtalya Roma şehirleriyle, İspanya Endülüs’le, Meksika, Azteklerle, Avusturya imparatorluk saraylarıyla, Fransa Eyfel ve Louvre Müzesi'yle, Almanya Berlin Müze adası ile anlatır yıllardır kendisini turizm dünyasına. Ancak UNESCO nun bu konuda adil bir dağılım yaptığını söylemek pek mümkün değil. 

Avrupa’nın büyüklerine bayağı bir kıyak geçilmiş durumda. UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde aslan payını İtalya (58), Almanya (51), Fransa (49) ve İspanya (49) kapmışlar.  Buna haliyle ve haklı olarak 56 ören yeri ile Çin de eklenince bu beş ülke 264 ören yerini listeye dahil etmiş ve toplam dünya mirasının 5’te 1’ini elde etmişler. Geriye kalan 160 ülkeye ortalama 5,5 dünya mirası dağılımı var. Mısır, Türkiye gibi her yeri dünyaca bilinen tarihi değerlerle dolu ülkeleri aday listeleri ile oyalıyorlar yıllardır. www.unesco.org adresinden Tentative List’e bakın çok net göreceksiniz. 
Mesela 1994 yılında başvuru yapan Karain Mağarası için neyi bekliyorlar hâlâ bilemiyorum. 22 yıldır aday listesinde olan batık şehir Kekova’da ne olması gerekiyor listeye alınması için? Yukarıda saydığım 5 ülkedeki neredeyse her bir tapınak, her bir kilise, her bir müze dünya mirası olurken, Aspendos 7 yıldır neyi bekliyor? UNESCO kendisi ile bariz bir şekilde çelişiyor. En iyisi biz adaylarımızı geri çekelim, biraz elleri rahatlasın…Hâlihazırda dünyanın 167 ülkesinden 1154 tarihi ve taibat değeri dünya Mirası olarak belirlenmiş.  (897 kültür-218 doğa -39 karışık)

Bugün itibarıyla UNESCO Dünya Mirası Listesi’nin ülkelere göre dağılımı  şu şekilde. (ilk 20)

1 İtalya 58

2 Çin 56

3 Almanya 51

4 Fransa 49

5 İspanya 49

6 Hindistan 40

7 Meksika 35

8 İngiltere-Kuzey İrlanda 33

9 Rusya 30

10 İran 26

11 Japonya 26

12 Amerika 24

13 Brezilya 23

14 Avustralya 20

15 Kanada 20

16 Türkiye 19

17 Yunanistan 18

18 Polonya 17

19 Portekiz 17

20 Çekya 16

Acaba diyorum bu işler antik çağlarda daha mı etikti? 1800 yıl önce dünyanın (insan eliyle yapılmış) 7 harikasını bir şiirinde listeleyen Sidon’lu Antipatros daha mı adil idi?

1 Artemis Tapınağı (Türkiye)

2 Halikarnasos Mozolesi (Türkiye)

3 Babil’in Asma Bahçeleri (Irak)

4 Keops Piramidi (Mısır)

5 Zeus Heykeli (Olimpiya-Yunanistan)

6 Rodos Heykeli (Rodos)

7 İskenderiye Feneri (Mısır)