Ürettikçe sosyalleşen kadınlar

Ankara’daki kadın kooperatifleri her hafta Hürriyet Ankara okurlarıyla buluşuyor. Üreten ve kent ekonomisine katkı sunan kooperatiflerden ilk konuğumuz Mamak Kadın Kooperatifi (MAKKOP) oldu. 9 kadının gücü, emeği ve fedakârlığı MAKKOP’da bir çatı altında toplanıyor. Kadın istihdamının önemini vurgulayan kooperatifte kadınlar dayanışmanın en güzel örneğini, üreterek sergiliyor. Mamak Belediyesi’nin destekleriyle kurulan, Mamaklı kadınların istihdamına katkı ve sosyalleşmelerine imkân sağlamak için yola çıkan MAKKOP’un Başkanı Neşe Çayır, kooperatifi Hürriyet Ankara’ya anlattı.

MAKKOP’un çıkış hikâyesi nasıl oldu?

Kooperatifimiz, 2019’da yedi üye ile kuruldu. Şu anda 9 üye ile yolumuza devam etmekteyiz. Yönetimde üç kişiyiz aynı zamanda üretim aşamasında da kadınlarımızla birlikteyiz. Burada istihdam edilen kadınlarımızın yaş ortalaması 35 ila 50 arasında değişiyor. Daha önce hiç iş hayatında bulunmamış kadınlarımızla birlikte, üretime ve istihdama katkı sunarak yolumuza devam ediyoruz. Coğrafi tescil işaretli iki ürünümüz var.

Kadınların elinden hangi ürünler çıkıyor?

Öncelikle bizim ana ürünümüz lavanta. 24 dönüm üzerine kurulu lavanta bahçemiz var. Tarladan hasat edilen lavantaların yaklaşık 30 bin adedini geçen yıl büyük bir zincir markete sattık. Bu anlamda ‘Kız Kardeşim Projesi’nden yararlandık. Lavantadan yapmış olduğumuz lavanta yastığı, lavanta yağı ve sabun gibi ürünleri kooperatifimizde üretiyoruz. Bizler de bu üretim bandının sonuna kadar içindeyiz. Lavantanın haricinde coğrafi tescil işaretli iki ürünümüz var. Bunlardan ilki ravak yoğurdu bir diğeri de Kutludüğün ekşi mayalı ekmeği. Cumhurbaşkanı’mız Sayın Tayyip Erdoğan’ın da övgü ile bahsettiği ravak yoğurdumuz 10 kilo sütten bir kilogram olarak üretiliyor. Sütü, kaymağından yapılıyor ve katı bir kıvamı oluyor. Kutludüğün ekmeğimiz de buradaki odun fırınında geleneksel yöntemlerle tamamen üç kadınımız tarafından yapılıyor. Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne de ekmeğimizden gönderiyoruz. Ekmeğimizin ve ürünlerimizin lezzetini tadan bir daha kolay kolay vazgeçemiyor. Her kadın kooperatifinin elinin bulaştığı turşu, salça, reçel, erişte gibi çeşitli ürünlerimiz de var ama bilhassa vurguladığımız üç ürünümüz var, lavanta, ekmek ve yoğurt.

Peki ürünlerin satışını nasıl yapıyorsunuz?

Ürünlerimiz, Mamak Musiki Muallim Mektebi’nde bulunan MAKKOP mağazasından ve e-ticaret üzerinden satışa sunuluyor. Özellikle lavanta, Ankara’da bizden sonra bu kadar bilinir hale geldi. Lavanta bahçemiz bu sene yoğun bir ziyaretçi aldı. Aynı zamanda ata tohumlarından ürettiğimiz ürünler de mevcut. Mamak Belediyesi’nin desteği olmasa bu denli gelişemeyebilirdik. Mamak Belediye Başkanı Sayın Murat Köse’ye de kooperatife verdiği desteklerden ötürü teşekkürlerimizi iletiyoruz. Kooperatifimizdeki makinelerin bir kısmını Ticaret Bakanlığı tarafından yürütülen Kooperatiflerin Destek Programı (KOOP-DES) ile aldık. Yine aynı zamanda Birleşmiş Milletler Habitat’a da proje yazdık.

Kooperatifçiliği diğer kadınlara da önerir misiniz?

Kooperatifçilik de kesinlikle belli bir eğitim almadan yani temeli olmadan yürütülmüyor. Kooperatif ortakları arasında bir güvenin olması lazım. İşi bilmek, planlamayı doğru yapmak son derece önemli. Belirttiğim gibi, bizim de her kooperatif gibi ana çıkış noktamız, Sayın Murat Köse’nin isteği doğrultusunda kadınları istihdama ve üretim bandına sokmak, evlerine artı bir ek gelir götürmelerini sağlamaktı. Kadınlarımız, emeklerinin, kendilerinin kısaca neler yapabileceklerinin farkına varsınlar. Eğer bu emeğin bir yerde karşılığı varsa, arayıp bulup iş hayatına atılmaları için bir zemin hazırlayabilirler. Aslında bir zemini var. Arayıp bulmak gerekiyor o doğru adresi. Kadınların buraya geldikleri günle, şimdiki halleri arasında oldukça fark görüyorum. Hayata bakış açıları değişti. Hemcinslerime şu tavsiyede bulunabilirim, her zaman için üretsinler. Üretmekten, her ne olursa olsun bir şeyler ortaya koymaktan asla vazgeçmesinler.

Kooperatifte üretime katılan kadınların değerlendirmeleri ise şöyle oldu:

KENDİME ‘SEN NE GÜZEL İŞLER BECEREBİLİYORMUŞSUN’ DEDİM

Emine Ediz: 36 yaşındayım, üç çocuk annesiyim. Çalışma hayatına ilk defa MAKKOP bünyesinde başladım. Bunun öncesinde ev hanımıydım, çocuklarımın bakımıyla meşguldüm. Her zaman düşünürdüm ‘Acaba çalışma hayatı nasıldır?’ ‘Ben gitsem çalışabilir miyim? Çocuklarım bensiz ne yapar?’ diye. Bizim için kooperatif, bir başlangıç oldu. Hem çocuklarıma bakabiliyorum hem geliyorum burada ekmeğimi, işimi yapıyorum. Buraya gelmeden önceki hayatım neredeyse ev odaklıydı, yani eşime, çocuklarıma bağlıydı. Bir şey alırken ya da karar verirken hep eşime bağlı olurdum. Buraya başladıktan sonra öz güvenim daha da yerine geldi. Kendime ‘Emine, sen ne güzel işler becerebiliyormuşsun diyebildim’ Çalışma hayatı her şeyden önce birilerine bağlı kalmadığınızı gösteriyor. En basiti, kooperatife başlayınca ehliyet kursuna yazıldım ve ehliyetimi aldım. Çocuklarımı okula bırakıp işe öyle geliyorum. Arada kooperatifin ulaştırma işlerini de hallediyorum. Şimdi yeni hedefim kendime bir araba almak. Hayatım tamamen değişti. Hemcinslerime de seslenmek istiyorum. Hayatta kimseye bağlı kalmayın, bu eşiniz olabilir başka biri olabilir veya tamamen başka bir şey olabilir. ‘Bir başkası kazanıyor nasıl olsa, ben evde oturayım’ düşüncesine asla kapılmayın. Kendi paranı kazanıp onu harcamak kadar güzel bir şey yok bu hayatta.

İŞE YARADIĞINI HİSSETMEK GÜÇ VERİYOR

Nurfiye Cihan: 50 yaşındayım, kooperatife geçen sene başladım. Lavantaların hasat edildiği zamanlar geliyoruz, biçme işlemi tamamlandıktan sonra lavantaları hazır hale getiriyoruz. Lavanta yağı, sabun yapıyoruz. Kooperatife başladıktan sonra sosyal hayatım değişti. Burada olmaktan çok mutluyum. Bu dünyada öyle ya da böyle bir işe yaradığını hissediyorsun. Bunu hissetmek apayrı bir duygu. 'Keşke kooperatife sadece lavanta hasat zamanlarında değil de her zaman için gelebilsek. İnanın buraya gelmediğim günler, içimde bir boşluk oluşuyor. Keşke bu imkânımız kışın da olsa da gelip çalışsak' diyoruz.

BAHANE DEĞİL,FİKİR ÜRETİN

Semiha Teniz: 34 yaşındayım. Kooperatife geçen sene başladım. Lavanta işiyle uğraştığımız için belli dönemlerde buraya gelip çalışıyoruz. Burada olmaktan çok mutluyuz. Kadınlar, evde oturmasınlar. İsteyen herkes bir şekilde evini, çocuğunu ya da tek yaşıyorsa bile kendi düzenini ayarlayıp kendi ayakları üzerinde durabilir. Tüm bunlar biraz fedakârlık, güç ve emek istiyor. Bu üç şey, buradaki kadınları tanımlıyor.

HAFTAYA: ANKARA ZEYTİNDALI KADIN, ÇEVRE, KÜLTÜR VE İŞLETME KOOPERATİFİ