Türk Araştırmacı Neslihan Sarıgül açıkladı: İnsan sağlığının sırları bir damla idrarda saklı olabilir

TEK DAMLA İDRARLA SAĞLIK TARAMASI

“Tıp araştırmalarının hızla değişen dünyasında, çığır açan çalışmalar genellikle beklenmedik yerlerden ortaya çıkar. Bu doğrultuda yaptığımız çalışmalar, idrarın yalnızca bir atık ürünü olmadığını, sağlık durumları hakkında önemli bilgiler sağlayabileceğini ortaya koyuyor. Bu çalışmaların yürütülmesi sırasında, yaş, cinsiyet, ırk ve gıda alımı gibi faktörlere bağlı olarak değişkenlik gösteren insan idrarını temsil etmek üzere, ortalama değerlere sahip bir yapay idrar protokolü geliştirdik. Bu protokol, bulaş risklerini azaltarak laboratuvar koşullarında daha tutarlı ve tekrarlanabilir analizler yapmamıza olanak sağladı ve yalnızca mevcut çalışmalarımızda değil, tıp, biyokimya ve biyomedikal gibi birçok araştırma alanlarında da test, standardizasyon ve güvenilirlik açısından önemli bir araç oldu.

YAŞ VE CİNSİYETE GÖRE DEĞİŞİYOR

İdrar bileşiminin farklı yaş ve cinsiyet gruplarında nasıl değiştiğini anlamak amacıyla 108 sağlıklı gönüllü üzerinde bir çalışma yaptık. Bu çalışmada, yetişkinlerde fosfat ve sülfat atılımının yaşla birlikte azaldığı, kadınlarda ise sitrat seviyelerinin daha yüksek olduğu tespit edildi. Bu bulgular, idrar taramasının kişisel sağlık durumunu izleme ve anlama konusunda büyük bir potansiyele sahip olduğunu gösteriyor. Bu yöntem, idrarın hızlı ve çok yönlü analizine olanak sağlayarak sağlık taramalarında rutin bir uygulama haline gelebilir. Ayrıca, bu yöntem uluslararası projelerde ortak veri standartları oluşturulmasına katkı sağlayabilir.

DÜNYA İDRAR PROJESİ

Son zamanlarda ‘Dünya İdrar Projesi’ adında uluslararası bir girişim, idrar analizinin önemini vurgulamak amacıyla başlatıldı. Bu proje, idrarın erken değişiklikleri tespit etme potansiyelini kullanarak daha etkin tarama sistemleri oluşturmayı hedefliyor. Bizim araştırmalarımız, bu tür projelere bilimsel bir temel sağlayarak, idrar analizlerinin küresel veri tabanlarına entegre edilmesine katkıda bulunabilir. Çin, İngiltere ve Amerika Birleşik Devletleri’nden araştırmacıların katkılarıyla, erken teşhis ve kişiselleştirilmiş tanı için küresel bir veri tabanı oluşturulması hedefleniyor. Böylelikle, yalnızca bireysel değil, toplum sağlığı için de geniş kapsamlı tarama sistemlerinin temelinde yer alabilir.

OTİZM ÖRNEĞİ

Özellikle nörogelişimsel bir bozukluğu yalnızca bir damla idrar ile tarama fikri, modern tıp dünyasında büyük önem taşıyor. Otizm gibi nörogelişimsel bozuklukların teşhisi genellikle uzman gözlemlerine dayanır. Ancak bu süreç zaman alıcı ve hatta bazen yanıltıcı olabilir. Bu nedenle, biyokimyasal analizler bu alanda nesnel bir çözüm sunabilir. İdrardaki kimyasal değişikliklerin analiz edilmesi, karmaşık nörogelişimsel bozuklukların anlaşılmasında yeni ufuklar açabilir. Ekip arkadaşlarımla birlikte, idrar spektrumlarını analiz ederek bu konuda yenilikçi bir yaklaşım geliştirmeye çalışıyoruz. Şu ana kadar 26 otizm tanılı çocuk ve 26 tipik gelişim gösteren çocuk ile sınırlı küçük bir grup üzerinde çalışma yürüttük. Bu çalışmada, yüksek frekanslı idrar spektrumu bölgelerinde önemli farklılıklar gözlemlendi. Özellikle otizmli çocuklarda ürik asit ve fosfat grupları gibi kritik bileşenlerle ilişkili spektral yoğunluklarda azalmalar olduğu belirlendi. Bu yaklaşım, basit bir idrar analiziyle otizm taraması üzerine daha fazla araştırma yapılması gerektiğini işaret ediyor. Amerika’da bu yöntemi genişletmek için işbirliklerimi artırıyorum.

YAPAY ZEKÂ DESTEĞİ

Tüm bu çalışmalar, idrarın sağlık taramasında önemli bir araç olduğunu ve gelecekte bireysel sağlık yönetiminden toplum sağlığına kadar geniş bir yelpazede kullanılabileceğini gösteriyor. Bu yöntemler, erken teşhis ve kişiselleştirilmiş tedavi yaklaşımlarını destekleyerek tıp alanında devrim yaratabilecek potansiyele sahiptir. Yapay zeka teknolojisinin bu süreçlere entegrasyonu ile idrar analizlerinin çok daha hızlı, hassas ve özelleştirilmiş hale gelmesi mümkün. Yapay zeka destekli analiz sistemleri, büyük veri kümelerini işleyerek bireysel sağlık trendlerini belirleyebilir ve bu sayede erken teşhis ve önleyici tedavi yöntemlerini destekleyebilir.”