Taş işçiliğinin ve hoşgörünün büyülü kenti Mardin

Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin turizmde yıldız kentlerinden olan hoşgörü şehri Mardin, camileri, medreseleri, kiliseleri ve taşın oya gibi işlendiği evleriyle, son yılların en önemli cazibe merkezlerinden biri olma yolunda. Yörede “Gecesi gerdanlık gündüzü seyranlık” olarak tanımlanan taşın ve hoşgörünün kenti Mardin, camileri, tarihi medreseleri, kiliseleri, manastırları ve kendine özgü mimarisiyle bir açık hava müzesi görünümünde. Mardin Ovası’nın ortasında yükselen, kalker ve lavlarla örtülü bir dağın yamacında kurulu eski Mardin, taşın oya gibi işlendiği evleriyle ziyaretçilerine büyülü bir atmosfer sunuyor.

DİLLERİN VE DİNLERİN KENTİ

Ezan ve çan sesinin birbirine karıştığı, dillerin ve dinlerin kenti Mardin’de, abbaralar (üstü ev olan sokak geçitleri), daracık merdivenli sokaklar, ziyaretçisine tarihi bir yapıyı sunmasıyla her an sürpriz yapmaya hazır. Mardin Müzesi, kentte ilk görülmesi gereken yerler arasında. Kent merkezindeki 1. Cadde’de Atatürk Anıtı yanındaki müze tamamen kesme kalker taşından yapılmış. Üç katlı müzenin ilk katında konferans, sergi ve dinlenme salonları yer alıyor. İkinci katında etnografya sergi salonu, kütüphane ve eser depoları, üçüncü katta ise Gırnevas Höyük kazısında çıkarılan bazı eserlerle, satın alınarak müzeye kazandırılan arkeolojik eserler izlenime sunuluyor. Kızıltepe ilçesine bağlı Sürekli köyünde yapılan kanalizasyon çalışması sırasında bulunan ve Kırk Haramiler’e ait olduğu düşünülen paha biçilemeyen altın, gümüş ve süs eşyalar da müzeyi ilginç kılıyor. Yine aynı cadde üzerinde sarp kayalar üzerine oturtulmuş Mardin Kalesi de kentte görülmesi gereken mekanlardan sadece biri.

KASIMİYE MEDRESESİ

Yapımına Artuklular döneminde başlandığı ve Akkoyunlular döneminde, Sultan Kasım tarafından 1487-1502 yılları arasında tamamlandığı kabul edilen kentteki en büyük medrese olan Kasımiye Medresesi ise görkemli yapısıyla ziyaretçilerini ağırlıyor. Duvarlarında astronomi ve tıp bilimine ait simgelerin bulunduğu, avlusunda genişçe bir havuzun yer aldığı medresede, havuzdan birkaç metre uzaklıkta bir çeşmeden akan su oluktan geçerek havuza ulaşıyor. Havuz, insan yaşamını doğumdan ölüme kadar anlatmak için felsefi bir yaklaşım ve mimariye ait bir düşünceyle tasarlanmış. Mistik havasıyla baş döndüren medresenin girişinde kurulan tezgahlarda Mardin’e özgü el işleri satın alınması seçenekler arasında. Medrese Mahallesi’nin kuzeyinde yer alan 1385 yılında Melik Necmeddin İsa tarafından yaptırılan Zinciriye Medresesi ise girişindeki taş işlemeler ve dilimli kubbeleriyle dikkat çekiyor. Cumhuriyet Meydanı’nda bulunan Artuklu dönemine ait 13. yüzyıl yapısı Latifiye Camisi, 200 yıllık ve hala postane binası olarak kullanılan tarihi yapı, hemen karşısında Şehidiye Medresesi, hazreti Muhammed’in ayak izinin bulunduğu Sıtti Radviye Medresesi ile Ulu Cami, Mardin’e gelen konukların mutlaka görmeleri gereken yerler arasında.

DEYRULZAFERAN MANASTIRI

Mardin’de bugüne kadar varlığını devam ettiren manastırlardan ihtişamlı bir yapıya sahip Deyrulzaferan Manastırı ise, adını bölgede yetişen ve yörede “zaferan” olarak bilinen safran çiçeklerinden almış. Mardin’in 4 kilometre dışında inşa edilen ve geçmişte safran renginde olduğu belirtilen manastır, turistlerin ziyaret ettiği mekanların başında geliyor. Bir dağ yamacına kurulan Deyrulzaferan manastırı, içinde 52 Süryani patriğinin mezarlarının bulunmasıyla da dikkat çekiyor. Manastır, Hıristiyanlığın yayılmasından önce de güneşe tapanların (Şemsiler) ibadet yeri olarak kullanıldığından bu dönemden izler de taşıyor. Dolayısıyla manastırın tarihi Hıristiyanlığın doğuşundan çok öncesine dayanıyor. Manastırın kuzeyinde kayalara oyulmuş Meryem Ana Kilisesi (Theodoros Tapınağı) ve Mor Yakup Manastırı da görülmesi gereken mekanlar arasında.

DÜNYADA ÜÇÜNCÜ BÜYÜK MANASTIR

Midyat ilçesine 23 kilometre mesafedeki Mor Gabriel Manastırı da dünyada üçüncü büyük manastır olarak tarihi boyunca yaşadıklarını konuklarına fısıldıyor. Ayrıca Midyat’ın eski ismi “Hah” olan tarihi Anıtlı köyü, ilk kez görenleri büyüleyen eserler barındırıyor. Anıtlı köyünde yer alan ve Süryanilerin Mor Gabriel Manastırı’ndan sonra 9 asır boyunca metropolitlik merkezi olarak kullandığı Mor Sobo Katedrali ile 2 bin yıllık anıtın üzerine kurulan Meryem Ana Kilisesi görenleri büyülüyor.

DARA HARABELERİ

Mardin’e 30 kilometre uzaklıkta bulunan Dara harabelerini de görmeden kentten ayrılmamak gerek. Dara köyünün altında kalan antik kentte, milattan sonra 5. yüzyıla ait kaya mezarları bulunuyor. Antik kaynaklarda Mezopotamya’nın “Efes”i olarak tanınan Dara antik kenti, İpek Yolu üzerindeki önemli bir yerleşim. Burada yapılan arkeolojik kazılarda ortaya çıkan kalıntıların dünyanın ilk barajına ait olduğu tahmin ediliyor. Dara kent kalıntıları, kayalar içine oyulmuş, çevresi 8-10 kilometreyi bulan geniş bir alana yayılmış. Buralarda mağara evler, kent kalıntıları içinde kilise, saray, çarşı ve depoları, sarnıçlar, zindan, tophane ve su bendini halen görmek mümkün.

ZAMANIN DURDUĞU ŞEHİR

Farklı etnik grupların tarih boyunca bir arada yaşadığı, Anadolu’nun engin hoşgörüsünü yaşatan Mardin, zengin kültürel yapısıyla baş döndürüyor. Kiliseleri, camileri, dar sokakları, altın ve gümüş işliğiyle, özgün bir kent olan Mardin’in büyülü havasını solumak için 3 gün yeterli olabilir. Mimari yapısıyla bir ortaçağ kentini andıran ve zamanın durduğu hissini uyandıran Mardin’de gün doğumu ve gün batımı da bir başka güzel. Gece, kente özgü taş mimarisi örneğini yansıtan Erdoba Konakları veya Cercis Murat Konağı’nda  “Reyhani” müziği eşliğinde zengin yöre mutfağının da tadına bakılabilir. Sembusek, ikbebet (haşlanmış içli köfte), kibe bumbar, dolma, kaburga ve etli ekmek, incasiye (erik yahnisi) ve peynir helvası lezzet duraklarından sadece birkaçı. Mardin’in hareketli ve renkli çarşısında vakit geçirirken, egzotik baharatlar, badem şekeri, telkari gümüş, el işi bakır objeler, fırınlarda kurutulmuş ekmek ve yöreye özgü organik olarak üretilen sabun satın alınabilir.

NASIL GİDİLİR

Mardin’e hava yoluyla gitmek isteyenler için de haftanın her günü kente uçak bulmak mümkünken, otomobil veya otobüsle ulaşmak isteyenlerin, Ankara’dan 995 kilometre yol kat etmesi gerekiyor. Butik otellere dönüştürülen tarihi konakların yanı sıra, şık oteller, pansiyona dönüştürülen otantik Mardin evleri ile ilçelerdeki otellerde de konaklamak mümkün.