‘Son çömlekçiler’in toprak sıkıntısı

İbrahim, Ahmet ve Mustafa Önen kardeşler, Gölbaşı’nın Velihimmetli Mahallesi’nde baba meslekleri olan çömlekçiliği yarım asırdır zor şartlarda devam ettirmeye çalışıyor. Çömlekçi kardeşlerden Ahmet Önen, bu yılki Ahilik Haftası’nda ‘Ankara’da Yılın Ahisi’ seçildi. ‘Ankara’nın son çömlekçileri’ olan üç kardeş, en büyük sıkıntılarının Gölbaşı’ndan toprak alamama olduğunu belirterek sorunun çözülmesini istiyor. Gölbaşı eski Belediye Başkanı Fatih Duruay döneminde altı kamyon toprak verildiğini belirten Önen kardeşler, Gölbaşı Belediye Başkanı Ramazan Şimşek’ten de ham madde sorunlarının çözümü için destek beklediklerini söylüyor. Çömlekçi kardeşler yarım asırlık mesleklerini ve sıkıntılarını Hürriyet Ankara’ya anlattı:

HİÇBİR DESTEK VERİLMİYOR

“Balçık toprağının Gölbaşı’nın kurulmasında önemli bir yeri vardır. El tuğlası dediğimiz harman tuğlalarda, çömlekçilerde bu toprak kullanılmış. Eskiden burada çok sayıda tuğla, kiremit üretimi çömlekçilik yapılırmış. Babamız da 50’li yıllarda çömlek üretime başlamış. Biz üç kardeş tüm imkânsızlıklara rağmen yaparak baba mesleği olarak sürdürüyoruz. Ankara’da başka yapan yok.
Ahilik ödülü bizim çok anlamlı, evet yükünün ne kadar ağır olduğunu da biliyoruz. Biz bu mesleği sürdürürken sıkıntılarımız konusunda maalesef hiçbir destek verilmiyor.

YANIMIZDA VAR AMA ALAMIYORUZ

Çözülmesi gereken en önemli sorunumuz toprak. Toprak olursa bu iş olur, olmazsa sanat da iş de yok olur. Bizim yanımızda toprağımız var ama Özel Çevre Koruma (ÖÇK) alanında olduğu için alamıyoruz. Bilecik’ten, Tokat’tan, Avanos’tan getirmeye çalışıyoruz, bu da çok maliyetli oluyor. Fatih Duruay döneminde altı kamyon getirdiler. Devamı gelmedi, o da bitti. Şu anda toprak yok. Eskiden burada altı-yedi kişi çalışırdık şimdi sadece üç kardeş kaldık. Biz bu işe kendi çocuklarımızı, bu sıkıntılardan dolayı da sokmadık. Şartları artık çok zor. Ham madde yok, fırın için yakacak sorun. Buraya gelip gitmek de dert.

BÖYLE GİDERSE ANKARA’DA ÖLÜR

Dünya döndükçe bu meslek ölmez. Ama artık böyle giderse Ankara’da ölür. Avanos, İzmir Menemen, Aydın Karacasu uzakta. Karacusu’da belediye başkanı, bu işle uğraşanların toprağından yakacağına her türlü ihtiyacını karşılıyor. Biz şurada kendi ham maddemizi alamıyoruz. Her yere müracaat ettik ama çözemedik. Gölbaşı Belediye Başkanı Ramazan Şimşek’ten, diğer yetkililerden sorunumuzu çözmelerini bekliyoruz. Gölbaşı’nın kuruluşuyla bugünlere ulaşan bu mesleği devam ettirmek istiyoruz.”

BU İŞİ SEVECEK İNSAN LAZIM BİZE

Ankara’da çömlekçiliği devam ettirecek kimsenin kalmadığını da belirten Önen kardeşler, “Ankara’da ilgili kurumlar bu işin devam etmesi, bu sanatın yaşatılması için el atmalı. Meslek liselerinde farklı bölümler var ama çömlekçilik bölümü yok. Açılarak eğitimi verilebilir. Bu mesleği öğrenecek, bu işi sevecek insan lazım bize. Buraya öğrenciler servislerle getirilebilir biz eğitim veririz. Para istemeyiz, yeter ki bu işi öğrenmek isteyenler olsun” dedi.

DAHA ÇOK DEKORATİF AMAÇLI KULLANILIYOR

Çamurdan yapılan çömlek ürünler eskiye nazaran daha çok dekoratif amaçlı kullanılıyor. Çömlekçi kardeşlerin ürettiklerin ürünlerin arasında gelin testisi olarak kullanılanlar da var restoranlar da güveç olarak yemek pişirmek için kullanılanlar da. Atölyede çamurdan yapılan ürünleri pişirmek için hem ortalama 900 derece sıcaklığa ulaşan klasik odun ateşiyle yanan fırın hem de bin 400 derece sıcaklığa sahip elektrikli fırın bulunuyor. Eskiden atölyenin bir alanının komple çamur dolu olduğunu anlatan Önen kardeşler, “Önümüzdeki senenin çamurunu stoklayıp bahar geldiğinde ürün yapmaya çalışırız. Artık toprak olmadığı için öyle büyük çamur olmadı. Elimizdeki kısıtlı çamurlarla az üretim yapıyoruz” diyor. Çubuk, Polatlı gibi farklı bölgelerden de toprak getirdiklerini ve denediklerini anlatan çömlekçi kardeşler hiçbirinin tutmadığını ürünlerin hemen kırıldığını söylüyor.

BU ‘YILIN AHİSİ’ SEÇİLDİ

Kardeşlerden Ahmet Önen, 34. Ahilik Haftası kutlamaları çerçevesinde bu ‘yılın Ahisi’ seçildi. Ankara Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği (ANKESOB) Başkanı Mehmet Yiğiner ve beraberindekiler geçtiğimiz günlerde Önen kardeşleri ziyaret ederek ahilik plaketini takdim etmişti.