Sanat insanı genç kılar

Ankaralı öykülerin mart konuğu, resimde ve edebiyatta durmaksızın üretmeye sevdalı, “yaşsız ve zamansız” bir kadın, Ülkü Yalım Günay. Yazar, Epsilon Yayıncılık tarafından basılan ilk kitabı “Eski Bir Fotoğraftan Yola Çıkarak”ı okurlarının beğenisine sundu. Sarsıcı öykülerden oluşan kitapta, kadın sorunları ve ülkemizin verileri ışığında kadın olma hallerinin zorlukları dile getirilse de, yazarın düşüncesine göre “Kadınların yaşadığı acıların ve olumsuzlukların kaynağında çoğunlukla erkekler olduğuna göre, öykülerin başkahramanları da onlar demektir.” Günay ile acı deneyimlerin ve uzun yılların birikiminden süzülen öykülerini, çok yönlü sanatçı kişiliğini, Ankara’nın kültür ve sanat hayatını, ömür ve hayat arasındaki incecik çizgiyi, Ankara Hürriyet okurları için konuştuk.

-Eğitimci olarak görev yaptınız, adınızdan söz ettiren bir ressamsınız ve öykü kitabınız Kasım 2013’te raflardaki yerini aldı. Öyküyle nasıl buluştunuz?
- Eğitimci olarak çalışma sürem çok uzun değil. Kendi seçimim olmadan meslekten ayrılmak zorunda kalmamınsa acı bir öyküsü var. Ayrımcılığın, erkeklerin lehine işlediği bir coğrafyada yaşıyoruz. Ülkemizde, kadın – erkek eşitliği gibi bir kavramı özümseyememiş kitlelerin, kadına bakışı, kolay kolay değiştirilemeyecek denli taşlaşmıştır. Benim öykülerim de, bu ayrımcılığın yarattığı çelişkilerden, acılardan süzülüyor. Yaşayarak çok şey biriktirdim. Çok uzun bir süredir de yazıyorum. Yazdıklarımı ancak, sivil toplum örgütlerindeki, çok zaman ayırmayı gerektiren görevlerimi bıraktıktan sonra gün ışığına çıkarabildim. “Dünyanın Öyküsü” dergisinin, yaratıcı yazma atölyesine katıldım. Başta sevgili Çiğdem Ülker olmak üzere, yazın dünyasından çok değerli dostlar kazandım, beni yüreklendirdiler.

-Sanatın iki dalına temas etmiş bir ömürde, paletinizdeki renklerden dağarcığınızdaki sözcüklere uzanarak yaşamak, sizde “hayata dair” ne tür hisler uyandırıyor?
-Sanat, hayatı yaşanabilir kılar. Ben resim yaparken arındığımı duyumsarım. Tüm olumsuzlukları, kirlenmişlikleri, uğradığım haksızlıkları, çevremde kıran kırana yaşanan anlamsız çatışmaları unuturum çalışırken. 1985’den bu yana 31 kişisel sergi açtım. 32. sergim yolda. Sözcüklerle renkleri eşdeğer tutuyorum. Geçmişimde yaşanmış acılardan - tıpkı resim yaparken olduğu gibi- yazarak arınıyorum. Aynı heyecan, aynı tutkuyla...

OKUMAYI-YAZMAYI VE RESMİ SÜRDÜRECEĞİM

-Ressam kimliğinizin yazarlığınıza katkısı olduğunu düşünüyor musunuz; tablo çizer gibi yazdığınız ve sonunda öykülerinizi sergilediğiniz söylenebilir mi?
- Güzel bir soru. Evet söylenebilir. Sanatın bir dalıyla uğraşıyorsanız, diğer dallarını da seviyorsunuz demektir. Örneğin, resim yaparken müzik dinlerseniz, başarınız artar. Yazarken de renkleri, biçimleri, lekeleri, doğayı, kısaca görsel sanat ögelerini betimlemelerinize katarsanız, yazdıklarınızı daha inandırıcı, daha renkli kılarsınız. Sözcükleri yerli yerine koymak da bir tür resim yapmaktır bence.

-“İnsan ömrü uzadı, birikim ve deneyimimizin çok yoğun olduğu yaşlılık günlerimizi en verimli şekilde değerlendirmemiz gerekir” diyorsunuz. Yaşsız ve zamansız bir kadın olarak “sanatla gençleşmek” olgusuna katılıyor musunuz?
- Bu soru yanıtı da içeriyor. “Yaşsız ve zamansız” saptaman çok hoşuma gitti, teşekkür ederim. Sanatın insanı genç kıldığı doğru. Bu bence sanatçının “daha yapacak çok işim var” düşüncesiyle kendine yüklediği işlevden ve sorumluluktan kaynaklanıyor. Yaşlanmaya zaman bulamıyor sanatçı. Ömrümün kaç yıl olduğunu bilmiyorum. Ama önümdeki yılları boşa geçirmeye hiç niyetim yok. Okumayı, yazmayı ve resim yapmayı sürdüreceğim.

ÖNCE ERKEKLERİ EĞİTMEMİZ GEREK

-Öykülerinizde kadının erkek karşısında değişmeyen yazgısını, evlilikteki yük ve sorumluluğunu, aşk adına intihar, tecavüz, şiddet ve cinayeti, kadın cinselliğinin bastırılmışlığını okuyoruz. 8 Mart Dünya Kadınlar Günü’nde sizce neler yapılabilir?
- 8 Mart Dünya Kadınlar Günü için söyleyeceklerim, ülkemizde kadın sorununun çözümünü çok kolay ve yakın göremediğim için, ne yazık ki iyimser şeyler olmayacak. Arapsaçına dönmüş bu sorunun çözümü, erkeklerin bakış açısını değiştirmekte yatıyor. Önce onları eğitmemiz gerekli. Taşlaşmış önyargıları değiştirmek çok zor. Ve sorunu çözmek kadınların tek yanlı yapabileceği bir şey değil. Uzun yıllar, ÇYDD Ankara Şubesi YK başkanlığı yaptım. Bu dernek, 25 yıldır, kadınlarımızı, kızlarımızı hatta erkeklerimizi bilinçlendirmeye çalışıyor. Kadını yalnızca doğuran, çocuk büyüten, evinde oturup verilenle yetinen, politikadan, yönetim orunlarından uzak duran, edilgin bir konumda görmek isteyen zihniyeti yok edemediğimiz sürece bu sorunu çözmek zor.

-“Parkta” öykünüzde karakterinizin sorguladığı bir cümleden yola çıkarak yanıtlamanızı istersek; sizce “Bu toplumun, tecavüze uğrayanlar hakkındaki hastalıklı düşünceleri sürdükçe, kadınlar bedenleri üzerinden ahkâm kesenlerle nasıl başa çıkacak?”
- Yanıt, yukarıda söylediklerimle bağlantılı. “Kadın evinden çıkmasın, çıkarsa umacı gibi örtünsün, saçının bir telini bile göstermesin, kuyruk sallamasın (ne kadar aşağılayıcı). Bunlara uymazsa da, başına geleceklere razı olsun.” Bir çeşit gözdağı yani, yıldırma politikası.

ANKARA'DA GENÇLER UMUT VERİCİ

-İlk kitabınız olması itibariyle Ankaralı okurlarınızdan ve eleştirmenlerden nasıl tepkiler alıyor; bu anlamda Ankara’nın kültür ve sanat hayatını nasıl değerlendiriyorsunuz?
- Bu ilk kitabım hakkında okurlardan çok olumlu tepkiler alıyorum. Pek çok kişi, öykülerde kendi yaşamından izler bulduğunu söylüyor. Dili beğeniliyor. Ama henüz kitap çok taze. Hakkında bir eleştiri yazısı çıkmadı. Umarım ilerleyen günlerde, daha çok okuyucuya ulaşır, ciddi anlamda eleştiriler alır. Ankara’nın kültür ortamı, günümüzde, geçtiğimiz yıllara göre biraz daha canlı. Yeni dernekler, şair- yazar adlarını yaşatmaya yönelik yeni kulüpler kuruluyor. Öykü Günleri düzenleniyor. Yazma atölyeleri, okuma grupları çoğalıyor, dolayısıyla yazına gönül verenlerin sayısı artıyor. Gençlerin yoğun ilgisi umut verici. Söylemeden geçemeyeceğim bir şey var. Bana, “yaşın hiç önemi yok Ülkü Hanım. Önemli olan yazdıklarınız” diyerek bu gecikmeli ilk kitabımı yayınlayan sevgili Ömer Yenici’ye, bu fırsatla teşekkür etmek istiyorum.