Otizmde erken eğitimin önemi

Gizem KARADAĞ, Dicle CENGİZ/ANKARA, (DHA) – PSİKOLOG ve Özel Eğitim Danışmanı Tuna Talaş, otizm, atipik otizm ve erken dönem müdahalenin önemine dair konuştu. Talaş, “Anne çocuk etkileşimi, erken dönem müdahale programları, erken dönem oyun etkileşim programları, ilişki temelli modeller kesinlikle çok işe yarıyor. Tabii ki de uygulamalı davranış analizi ilkelerine dayalı davranış sağlığı programları davranışsal kanatta otizmli bireyleri geliştiriyor” dedi.
Hacettepe Üniversitesi’nde lisans eğitimini tamamlayan ve on beş yıldır Özel Eğitim’de çalışan Psikolog Tuna Talaş, erken dönem müdahaleleri ve değişen otizm tanılarından bahsetti. Talaş, son dönemde artış gösteren otizm istatistikleri ve dünyada her 68 çocuktan birinin otizmli olduğunu belirtti ve şunları söyledi:
“Otizm spektrum bozukluğu çatısı altında artık tüm çocukların toplanması ve DSM-5 kriterlerinin genişlemesi aslında otizm istatistiklerinin artışının temel sebebi çünkü kriterlerin genişlemesiyle birlikte tanılanan çocuk sayısı arttı. Ailelerin daha bilinçlenmesi, çocuktaki en ufak sinyalde okur olması ve daha erken dönemde ilgili yerlere başvurmaları da sayıların artışında büyük rol oynadı.”
‘OTİZM ASLINDA BİR YELPAZE BOZUKLUĞU’
Atipik Otizmi otizm spektrumunun hafif hali olarak tanımlayan Psikolog Tuna Talaş, tanı kriterinin ve belirti şiddetinin azalmasıyla fark edildiğini kaydetti. Otizmli bireylere kıyasla yapılan müdahalelerin daha hızlı sonuç gösterdiğini belirten Talaş, “Otizmde daha şiddetli gördüğümüz davranışsal sıkıntı atipik otizmde daha yumuşak seyredilebiliyor” dedi.
Sosyal becerilerde yaşanan bozulmaların tüm aile bireylerini etkilediğini ve aile içi iletişim sorunlarına sebep olduğunu söyleyen Talaş, “Aile çocuklarının ne demek istediğini anlamıyor çocuğuyla iletişim kuramıyor. Çocuğunun uygun olmayan davranışlarını nasıl yöneteceğini bilemiyor bu uygun olmayan davranışlar ailenin sosyalleşmesini de etkiliyor. Çocuğuyla dışarıda gezemiyor, çocuğunu istediği yere götüremiyor en önemlisi topluma katamıyor. En büyük temel sıkıntıları davranışsal alanda oluyor” diye konuştu.
‘TOPLUMA NASIL ADAPTE EDECEĞİZ’
Talaş, otizmli bireylerde bazen akranlarına göre daha iyi performans gösterdiği alanlar olabildiğini ve bu alanların spor, müzik ve yüksek hafızayla ortaya çıktığını söyledi. Bellek kapasiteleri ve görsel hafızaları sayesinde sayılara ilgisi artan çocukların takvim bilgisi ve hafızasına kaydettiği sayı sayısı öğretmenlerini bile şaşırttığını vurgulan Psikolog Tuna Talaş, konuşmasına şöyle devam etti:
“Burada önemli olan şey iyi özelliği topluma nasıl adapte edeceğiz ve bu iyi özelliğini çocuk toplumda ne amaçla kullanacak. Bunlar havada kalıyor. Çocuğun iyi özelliğini saptamak ve sunmak çok da marifet değil aslında. O sadece göstermek oluyor. Ama bu özelliği çocuk nasıl kullanacak kısmında daha yetkin kişilerle, daha iş ve uğraş terapistleriyle, daha meslek dalı uzmanlarıyla çalışmak işlevsel oluyor.”
FOTOĞRAFLI