Mesleki eğitimin ihtiyacı ‘devamlılık’

Türkiye’de nitelikli iş gücünü yetiştirmek amacıyla Milli Eğitim Bakanlığı’nca çeşitli çalışmalar yapılıyor. Bu çalışmalar kapsamında, Aralık 2021’de 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu’nun 12’nci maddesinde yapılan değişiklikle ‘Mesleki Eğitim Merkezleri’ne (MEM) devam eden öğrencilerin dört yıl boyunca aldıkları ücrette işveren yükü’ kaldırıldı. Aday çırak ve çıraklar ile işletmelerde mesleki eğitim gören, staj veya tamamlayıcı eğitime devam eden öğrencilere de asgari ücretin belli oranında ücret verilmeye başlandı. Verilen destekle mesleki eğitim merkezi öğrencilerinin sayısı ekim ayı itibarıyla 10 ayda 910 bine ulaştı.

910 BİN SAYISI NASIL ARTACAK?

Teknik Eğitim Vakfı Başkanı Erdoğan Özen, mesleki eğitim alanında yapılan çalışmaların önemli olduğunu ancak mesleki eğitimin desteksiz de sürdürülebilir olması gerektiğini söyledi. Özen, “Geçen yıl yapılan değişiklikle hem mesleki eğitim alan öğrencilere hem de işletmelere destek ve teşvikler verildi. Bu destekler 2021-2022 eğitim ve öğretim yılından itibaren olmak üzere beş eğitim ve öğretim yılı boyunca uygulanacaktır ancak bu destek ve teşvikler bittiğinde 910 bin sayısı sürdürülebilir oluyorsa ve sayı artıyorsa, yapılan çalışmalar başarıya ulaşmıştır” dedi.

ÖĞRETMEN YETİŞTİREN KURUMA İHTİYAÇ VAR

Özen, mesleki eğitimin sürdürülebilir olması için yapılması gerekenleri şöyle sıraladı:
* Mesleki Teknik Anadolu Liseleri’nde, MEM programı doğrultusunda eğitim alan öğrencilerin bilgi, beceri ve yeterliliği kontrol edilmeli; pratik ve teorik eğitim programları usulüne göre uygulanmalıdır.
* Şu an Mesleki Eğitim Merkezleri’nde yaşanan sorunlardan biri sınavlarla ilgili. Önceden kalfalık/ustalık sınavları yılda üç kez yapılırken bu sayı yılda altıya çıkarıldı. Bu durum Mesleki Eğitim Merkezleri’ni eğitim kurumundan ‘belgelendirme kurumu’na dönüştürüyor. Oysa Mesleki Eğitim Merkezleri’nin amacı sınava değil, eğitime öncelik vermek olmalıdır.
* Ayrıca mesleki ve teknik eğitime öğretmen yetiştiren bir kurum/okul bulunmaması da önemli bir konu. Genel itibarıyla, teoriye dayalı yetiştirilen mühendislere öğretmenlik hakkı verilmesi, mesleki eğitimin uygulamaya dönük olması prensibi ile çakıştığından, meslek lisesi mezunlarının sektörlerde istihdam edilebilme oranlarını olumsuz etkilemekte, öğretmen adayları mühendis olarak yetiştirildiklerinden, mühendis olarak iş bulduklarında eğitim yılı sonunu beklemeden okuldan ayrılmaktadır.
* Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı mesleki ve teknik öğretim okul ve kurumlarında mesleki eğitimin kalite ve verimliliğinin artırılması için canla başla fedakârca görev yapan atölye ve mesleki dersi öğretmenlerinin mali ve özlük haklarının iyileştirilmesi de mesleki eğitimin sürdürülebilir olması açısından önemli.

KOORDİNE OLUNMALI

Son yıllarda çırak ve kalfa çalıştıran işletmeler ve meslek odaları arasında da bir kopukluk yaşandığını ifade eden Özen, şunları söyledi: “2017 yılından beri meslek odaları hangi işletmede hangi çırak ve kalfanın çalıştığını eskisi gibi denetleyemiyor. 2016 yılından önce her meslek odasının çırak, kalfa ve usta defteri vardı. Çıraklık sözleşmesi yapılırdı ve bu sözleşmeden biri meslek odasında kalırdı. İşletmeler, defter ve sözleşmeye göre denetlenirdi. Denetlemede, işletmelerde eğitim yapılıp yapılmadığına, çırak ve kalfanın iş güvenliğine uyup uymadığına, işletmelerde yeterli iş güvenliği ve sağlığı kurallarına uyulup uyulmadığına bakılıyordu. Şu an meslek odalarına sözleşme verilmiyor. Dolayısıyla işletmeler ve meslek odaları arasında kopuklu yaşanıyor ve denetlemeler eskisi sağlıklı olmuyor.”

UYGULANAN PROGRAMLAR

Nitelikli iş gücü yetiştirmek amacıyla halihazırda uygulanan Mesleki Eğitim Merkezi Programları şöyle:
*Mesleki Teknik Anadolu Liseleri’nde Mesleki Eğitim Merkezi (MEM) Programlarının uygulanması.
*Türkiye’deki tüm organize sanayi bölgeleri (OSB) ile MEM programlarının ilişkilendirilmesi.
*MEM programı mezunlarının teorik dersleri yüz yüze alarak lise diplomasına erişimin kolaylaştırılması,
*3308 Sayılı Mesleki Eğitim Kanunu’nda yapılan düzenleme ile Aralık 2021 itibarıyla işverenlere destek verilerek çırak/kalfaların kanun gereği alması gereken ücretlerin devletce karşılanması.
*Lise mezunlarına yönelik bazı alan ve dallarda ‘Ustalık Telafi Programı’ açılması.

Ankara’da 15 Mesleki Eğitim Merkezi bulunuyor. 115 Mesleki Teknik Anadolu Lisesi’ne bağlı Mesleki Eğitim Merkezi (MEM) Programı uygulanıyor. Başkentte halihazırda 36 bin aktif çırak öğrenci var. 3308 sayılı kanun kapsamına alınan (çıraklık) 184 meslek alanı bulunuyor. Hem Türkiye hem de Ankara genelinde en çok tercih edilen meslek alanlarının başında; güzellik ve saç bakım hizmetleri, elektrik-elektronik, makine ve tesisat teknolojisi geliyor.