‘Kansere Ailesel Yatkınlık Kursu’

Türk Pediatrik Hematoloji Derneği Başkanı Prof. Dr. Namık Özbek kanser riskinin ebeveynlerin ve çevresel koşullara bağlı olabileceğinin altını çizerek, “Genellikle genlerle ilişkilidir. Ancak hem cocukta kanser gelişme riski, daha anne gebe kalmadan başlamaktadır. Tanımlanmış risk faktörlerinin birçoğu gebelik öncesinde hem annenin hem de babanın üreme hücrelerini etkileyebilir” dedi. Özbek The Ankara Otel’de gerçekleşen programda konuyla ilgili şu açıklamaları yaptı:

"Kanser, çocuklarda erişkinlere göre daha nadir görülmekle birlikte ölüm nedenleri içinde 2.-3. sıralarda yer almaktadır. Lösemi (kan kanseri), beyin tümörleri ve lenf bezi kanserleri çocuklarda en sık görülen kanserlerdir. Çocuk kanser hastalarının yaklaşık yarısı beş yaşından önce tanı almaktadır. Bu nedenle erken çocukluk dönemindeki kanser ilişkili risk faktörlerinin tespiti, hastalığın gelişiminde ve önlenmesinde büyük önem taşımaktadır.
İŞLENMİŞ GIDALARI DİKKAT

Diyet bileşenleri ve pişirme yöntemleri özellikle tütsülenmiş, kızartmış yiyecekler, salam, sucuk gibi işlenmiş etlerde hazırlama süreçleri sırasında oluşan toksik ürünler, kanserojen maruziyetin olası bir kaynağıdır. Hamile kadınların hem kendisinin hem de çocuğunun sağlığı açısından bu ürünlerden uzak durması önerilmektedir. Yine yapılan çalışmalarda, gebelik sürecinde yeterli sebze ve protein almayan annelerin ve yetersiz B12 ve B6 vitamini içeren diyetle beslenen annelerin bebeklerinde löseminin daha sık saptandığı bildirilmektedir. İlginç olarak gebelikte anneleri antioksidan özelliğe sahip karoten ve karaotenoid içeren havuç ve Niğde çevresinde de yetişen kantalup cinsi kavunu daha fazla tüketen annelerin bebeklerinde lösemi daha az görüldüğü bildirilmiştir. Sağlıklı ve dengeli bir diyette 5-9 porsiyon meyve-sebze bulunması önerilmekteyken aşırı kırmızı et ve şekerli gıdaların tüketimi de kanser riskini arttırmaktadır. Tartışmalı da olsa annenin kahve tüketiminin de miktardan bağımsız olarak lösemi riskini arttırabileceği gözlenmiştir. Gebelikte alkol tüketimi ile löseminin bir alt türü olan AML riskinin arttığı bilinmektedir.
400 MİKROGRAM FOLAT ALINMALIDIR

Bebekte kanser riskini azaltmak için anneler daha gebe kalmadan sigarayı bırakmalı, alkol içmemeli, günlük demir ve her gün en az 400 mikrogram folat almalıdırlar. Obezite, kolon, meme ve böbrek kanseri dahil olmak üzere çeşitli kanserlerle bağlantılıdır. Gebelik öncesi kilo kontrolü ile hem anne hem de bebekte gelişebilecek kanserler önlenebilmektedir. Çok önemli olarak emzirme annede başta meme kanseri olmak üzere birçok kanseri önleyebilirken, anne sütü ile beslenen çocuklarda lösemi daha az görülmektedir.
TRAFİK DUMANI RİSK FAKTÖRLERİNDEN

İyonize radyasyon, ebeveynin sigara kullanması, pestisit ve ev kimyasalları, trafik dumanı da çocukta lösemi gelişiminde risk faktörleridir. Birçok çalışma doğum öncesi ve doğumdan sonraki erken dönemde, tarım ürünlerine zarar veren böcekler, yabani otlar ve diğer zararlıların ölmesini sağlayan kimyasallar olan pestisidlere maruziyetin ileri dönemde lösemi riskini arttırdığını göstermektedir. Tarım ilaçları toprak ve sulara karışabilir; meyva sebze gibi besinler üzerinde kalabilir. Bu maddeler ev içinde kullanılan sinek-böcek öldürücülerinin bir kısmında da bulunmaktadır. Annenin gebelikten hemen önce veya gebelik sürecinde bu maddelerle teması ile bebek daha anne karnındayken etkilenebilmektedir. Bu konuda yapılan çalışmalarda bebeklerin ilk dışkı örneklerinde veya göbek bağından alınan kanlarında pestisid artıkları tespit edilmiştir. Gebelik öncesi baba adayının da pestisid maruziyeti ileri dönemde çocuklarında lösemi riskini arttırmaktadır.
SİGARA KULLANIMI ETKİLİYOR

Yol trafik yoğunluğu, egzoz gazı kirliliğine maruz kalmanın bazı çocukluk çağı kanserleri riskinde az da olsa bir artışa yol açtığına dair bazı kanıtlar vardır. Özellikle egzoz dumanı, hidrokarbon ve solventlere maruziyetin fazla olduğu iş gruplarında çalışan babaların çocuklarda lösemi riskinin bir miktar daha fazla olduğu bildirilmektedir. Babanın sigara kullanımının, özellikle günde 15 sigara dan fazla içen babaların bebeklerinde kanser daha sık görülmektedir.
Sonuç olarak ebeveynler gebelikten önceki dönemden başlayarak beslenme ve çevresel faktörlerine dikkat ederek çocuklarında gelişebilecek kanser riskini azaltabilirler.”