İadede 'rızaya dayalı yöntem' TBMM gündeminde

Ümit KOZAN / ANKARA, (DHA) - ADALET Bakanlığı tarafından hazırlanan "Cezai Konularda Uluslararası Adli İşbirliği Kanunu Tasarısı" TBMM'ye sunuldu. Tasarıyla rızaya dayalı iade usulü getirilerek "İadeye rıza göstermesi halinde kişi, normal iade usulü uygulanmadan talep eden devlete iade edilebilir" düzenlemesi getiriliyor. Avrupa Birliği'nin Vize Serbestisi için şart olarak koştuğu 72 düzenleme arasında yer alan tasarı ceza konusunda uluslararası adli işbirliğinin usul ve esaslarını, yabancı devletlerle cezayla ilgili konularda yapılacak adli işbirliğini düzenlemeyi amaçlıyor.

GÖRÜNTÜLÜ VE SESLİ İLETİŞİM TEKNİĞİYLE ADLİ YARDIMLAŞMA

Tasarıyla görüntülü ve sesli iletişim tekniğiyle adli yardımlaşmada bulunulması yöntemi getiriliyor. Tasarıyla Türk adli mercileri tarafından adli yardımlaşma talebinin görüntülü ve sesli iletişim tekniği kullanılmak suretiyle yerine getirilmesinin istenmesi halinde, milletlerarası andlaşmalarda hüküm bulunması kaydıyla işlem, Türk adli mercilerinin yönetimi altında ve Türk hukuku uyarınca yürütüleceğine ilişkin düzenleme yapılıyor.



İADEDE YENİ DÜZENLEME

Tasarıyla yabancı devletler tarafından iadesi talep edilen kişilerin hangi durumlarda iade edilmeyeceğine ilişin düzenleme yapılıyor. Tasarıyla iadesi talep edilen kişinin Türk vatandaşı olması, iadesi talep edilen kişinin ırkı, etnik kökeni, dini, vatandaşlığı, belli bir sosyal gruba mensubiyeti veya siyasi görüşleri nedeniyle bir soruşturma veya kovuşturmaya maruz bırakılacağına veya cezalandırılacağına ya da işkence veya kötü muameleye maruz kalacağına dair inandırıcı nedenlerin bulunması halinde iade talebi kabul edilmeyecek. İade talebine esas teşkil eden fiilin, düşünce suçu, siyasi suç veya siyasi suçla bağlantılı bir suç niteliğinde olması, sırf askeri suç niteliğinde olması, Türkiye Devletinin güvenliğine karşı, Türkiye Devletinin veya bir Türk vatandaşının ya da Türk kanunlarına göre kurulmuş bir tüzel kişinin zararına işlenmesi hallerinde iade talepleri kabul edilmeyecek.



RIZAYA DAYALI İADE YÖNTEMİ

Tasarı Türk hukuk sisteminde bulunmayan rızaya dayalı iade yöntemini de getiriyor. Tasarıyla iadeye rıza göstermesi halinde kişi, normal iade usulü uygulanmadan talep eden devlete iade edilebileceğine ilişin düzenleme getirilirken tasarıda şu hükümler yer aldı:"Ağır ceza mahkemesince kişiye, Ceza Muhakemesi Kanununda belirtilen haklarıyla birlikte rızaya dayalı iadenin mahiyeti ve hukuki sonuçları anlatılır. Kişiye rızaya dayalı iade usulünü kabul edip etmediği sorulur. Mahkeme, kişinin rızaya dayalı iade usulünü kabul etmesi üzerine bu Kanun ve Türkiye'nin taraf olduğu milletlerarası antlaşma hükümlerine göre iade talebinin kabul edilebilir olup olmadığına karar verir"



TRANSİT GEÇİŞ KARARI

Tasarıyla, Türk hukuku açısından iade koşullarının bulunması halinde, bir devlet tarafından başka bir devlete iadesine karar verilen kişinin Türkiye'den transit geçişine izin verilmesine yönelik düzenleme yapılıyor. Tasarıyla transit geçişin 24 saatten fazla sürmesi ve bu nedenle kişinin hürriyetinin kısıtlanması ihtiyacının ortaya çıkması durumunda, sulh ceza hakimince transit geçişin sağlanması amacıyla 7 günü geçmemek üzere geçici tutuklama kararı verilebileceğine ilişkin düzenleme yapılıyor.



SORUŞTURMA VEYA KOVUŞTURMANIN DEVRİ

Türkiye'de işlenen suçlarla ilgili yürütülen soruşturma veya kovuşturmaların yabancı devletlere devredilebilmesine ve yabancı devletlerde işlenen suçlarla ilgili yürütülen soruşturma veya kovuşturmaların devralınabilmesi düzenlemesi yapalıyor. Üst sınırı bir yıl veya daha fazla hapis cezasını gerektiren suçlardan dolayı yürütülen soruşturma veya kovuşturmalar, şüpheli veya sanığın yabancı devletin vatandaşı olması nedeniyle Türkiye'de hazır bulundurulamaması veya adli yardımlaşma yoluyla savunmasının alınamaması, Türk vatandaşı olan şüpheli veya sanığın yabancı devlette mutat olarak bulunması veya delillerin bu devlette olması nedeniyle devrin, gerçeğin ortaya çıkarılmasına imkan vermesi hallerinde devredilebilmesinin yolunu açıyor. Soruşturma veya kovuşturmanın devri adli merciler tarafından talep edilebilecek.



TÜRKİYE'YE HÜKÜMLÜ NAKLİ

Yabancı devlet mahkemeleri tarafından hakkında mahkumiyet kararı verilen ve ceza infaz kurumunda bulunan hükümlünün Türk vatandaşı olması veya Türkiye ile güçlü sosyal bağlarının bulunması, hükümlünün veya kanuni temsilcisinin rıza göstermesi ve mahkumiyet kararının kesinleşmiş olması, mahkumiyet kararına konu fiilin Türk hukukuna göre suç teşkil etmesi ve talep tarihinde, hükümlünün ceza infaz kurumunda infazı gereken en az altı ay hapis cezasının bulunması hallerinde hükümlülerin cezalarını Türkiye'deki cezaevlerinde çekmelerine imkan sağlanacak.