Hayali çeltik vurgunu
Güncelleme Tarihi:
ÜRETİCİYİ dönemsel etkilerden korumak için “yerinde emanet alım” yapan Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO), “hayali çeltik” vurgunuyla 8,5 milyon lira zarar etti.
Üreticiler, geçmiş yıllarda 12 bin 531 ton kabuğu çeltik gibi gösterip haksız kazanç sağlayınca Ofis, çeltikte yerinde emanet alımı rafa kaldırdı.
Sayıştay denetimi ve TMO Teftiş Kurulu’nun soruşturmasıyla tespit edilen olay, Meclis KİT Komisyonu’nun denetim raporlarıyla ortaya çıktı. Raporlara göre TMO, 2008-2009 kampanya döneminde 131 bin 127 ton çeltiği emanete alarak 90,5 milyon lira kredi kullandırdı. Emanet çeltiğin 117 bin 967 tonuna karşılık gelen kredi borcu vadesinde ödendi. Kalan 13 bin 160 ton çeltiğin kredisi vadesinde ödenmeyince yolsuzluk ortaya çıktı. TMO, geri dönen krediler için kendi kasasından 10 milyon 100 bin lira ödedi.
Tarlada haczettiler
Zararını kapatmaya çalışan TMO, emanetçilerin depolarında bulunan 466 bin lira değerindeki çeltiği depolarına taşıyınca eksik miktar 12 bin 531 tona düştü. Alınan teminatların nakite çevrilmesiyle de 1,2 milyon lira TMO’ya geri döndü. Emanetçilere ait 386 ton ekili çeltik de tarladayken hazcedildi. Tüm işlemlere karşı TMO, kalan 8,5 milyon lirayı tahsil edemedi. Bu aşamada TMO Teftiş Kurulu devreye girdi. Teftiş raporundaki tespitler şöyle:
“2008-2009 döneminde Edirne’de 85 bin 243 ton çeltik yerinde emanet alıma tabi tutulmuş ve yüzde 4 oranında 3 bin 133 ton noksanlıkla karşılaşılmıştır. Samsun’da ise 30 bin 720 ton çeltik yerinde emanet alıma tabi tutulmuş ve yüzde 31 oranında 9 bin 398 ton noksanlık gerçekleşmiştir. Bu dönem yerinde emanet alıma tabi tutulan toplam 131 bin 127 ton ürünün yüzde 10’u oranında, 12 bin 531 ton noksanlık görülmüştür.
Kabuk dolu çuvallar Dürüst üreticiyi cezalandırmayın
Olayı kamuoyuna duyuran Meclis KİT Komisyonu üyesi, CHP Adana Milletvekili Turgay Develi, kötü niyetli davranışlar nedeniyle dürüst üreticinin cezalandırılmaması gerektiğini söyledi. Develi, “Bu sistematik bir hırsızlık. Mevzuat ile talimat arasında fark var. Mevzuata aykırı talimatlarla hırsızlığın altyapısı hazırlanmış. Fakat tipik bir hırsızlığın
sisteme bu derece zarar vermesi doğru değil. Vatandaşı rahatlatan bir uygulama varken durdurulmuş. Bu sistemin amacı üreticiyi dönemsel sıkıntılarda tüccara mahkum olmaktan kurtarmak. Şimdi dürüst üretici de cezalandırılıyor, kurunun yanında yaş da yanıyor. Sorumluluğu olanlar adil
şekilde yargılanıp zararın tazmin edilmesi lazım. Hükümet de çürük elmaları ayıklamak için bunu bir fırsat olarak görmeli” dedi.
Depo kapasitesi ve depoda bulunan çeltik miktarı hakkında tutanaklarda gerçeğe aykırı bilgi verildiği, gerçeğe aykırı tartı pusulaları düzenlenidği, depolardaki çuvalların kavuzla (kabuk) dolu olduğu, gerçekte olmayan miktar için düzenlenen makbuz senetleriyle kredi sağlandığı tespit edilmiştir.”
Sigortacıyı da getirmişler
Raporlarda, mevzuata göre TMO tartılarının esas alınması, sigortanın TMO’ca yaptırılması gerekirken talimat yazısında bu şartların yer almadığı belirtildi. Olmayan ürüne depo senedi düzenlendiğini vurgulayan müfettişler, emanetçilerin getirdiği sigorta görevlilerince işlem yapılmasını da kurallara aykırı buldu. TMO, zararını kapatmak için emanetçi, personel ve sigorta şirketlerine açtığı 14 dava açtı ve 2011’de yerinde emanet yöntemiyle çeltik almadı.